Spomenički kompleks Bela Crkva

Spomenički kompleks Bela Crkva kod Krupnja označava mesto na kojem je 7. jula 1941. godine,
započela borba naroda Srbije protiv fašizma u Drugom svetskom ratu, na teritoriji tadašnje
Kraljevine Jugoslavije. Odlukom Narodne skupštine Srbije od 27. juna 1945. godine datum je
proglašen kao Dan ustanka naroda Srbije, a mesto predstavlja znamenito mesto u kategoriji
nepokretnih kulturnih dobara od izuzetnog značaja.

Istorijat

U centru mesta Bela Crkva se 7. jula 1941. godine proslavljao verski praznik Ivanjdan, gde
su okupljene meštane pozvali na ustanak pripadnici Rađevske partizanske čete Valjevskog
odreda NOP-a pod rukovodstvom Žikice Jovanovića Španca i ispalila prve ustaničke hice na
žandarmerijsku patrolu koja je pokušala da rastera narodni zbor.

Spomenički kompleks

Mesto događaja, sa bivšom kafanom i zgradom nekadašnje opštine i neposrednom okolinom,
sačuvalo je ambijentalnu autentičnost. U nekadašnjoj kafani Bose Nedeljković, ispred koje
se neposredno događaj desio, danas je muzej sa postavkom „7. jul 1941. godine“, a u zgradi
seoske opštine izložba „Revolucionarne tradicije Zapadne Srbije 1804—1981. godine“.

Izbijanje ustanka obeleženo je 1951. godine bistama učesnika događaja (Žikica Jovanović,
Miša Pantić i Čeda Milosavljević), koje je uradio vajar Stevan Bodnarov, a povodom
tridesetogodišnjice Ustanka 1971. godine izrađen je spomen-kompleks „Simbolika u kamenu“,
koji se sastoji od devet antropomorfnih granitnih gromada sa šajkačama i ornamentalnim
simbolima, delo Bogdana Bogdanovića.

Spomeničku celinu čine crkva Svetog Đorđa, izgrađena u drugoj polovini 19. veka, u čijoj
se porti nalaze grob Darka Ribnikara, jednog od osnivača 'Politike', Partizanska grobnica
– spomenik autora Miluna Stambolića i nadgrobni i drugi spomenici iz oba svetska rata.
Kao i zgrada stare osnovne škole iz druge polovine 19. veka, kao lep je primer narodne
arhitekture. U njoj se za vreme Prvog svetskog rata nalazila bolnica.

Obimni konzervatorsko-restauratorki i radovi na prezentaciji kompleksa vršeni su 1966. i 1977. godine.

Vikipedija