Tema: Ohrid

Ohridsko jezero i grad Ohrid su bez premca najveće turističke atrakcije Makedonije. Jedno od najvećih, ali i najstarijih prirodnih jezera u Evropi imalo je dovoljno vremena da oko sebe izgradi sijaset sadržaja za svačiji ukus, a za njegove prirodne vrednosti znalo se od davnina. Kad znamo da je Ohrid jedno od samo 28 mesta na svetu koje se nalaze na UNESCO-voj listi svetske baštine i po prirodnim i po kulturno-istorijskim aspektima, nema sumnje da tamo ima šta da se vidi.





U gradu sa neprekinutom istorijom dugom skoro dva i po milenijuma može se osetiti duh najrazličitijih epoha, od helenizma do socijalizma. Pouzdano se zna da je u III veku pre naše ere na ovom mestu postojalo grčko naselje pod imenom Lihnidos, ali je vrlo malo verovatno da ga je osnovao baš Filip Makedonski kao što to tvrde ohridski turistički vodiči, kao što je malo (ili nimalo) verovatno da su Filip i sin mu Aleksandar pripadali istom narodu koji ovde danas živi... Bilo kako bilo dolasku Rimljana u ove krajeve, Ohrid se pretvara u značajan regionalni centar, a u V veku postaje centar hrišćanstva.

Današnje ime Ohridu su dali Sloveni, po položaju grada iznad jezera: "vo hrid", odnosno na litici. U IX veku odavde deluju Ćirilo i Metodije, koji šire hrišćanstvo i pismenost među Slovenima, a tu misiju nastavljaju njihovi učenici Kliment i Naum, braća rodom iz Ohrida, čiji kult je i danas življi nego ikad. Na prelazu iz IX u X vek Ohrid je prestonica Samuilovog carstva, otkad potiče i tvrđava na najvišoj tački grada. Naravno, lokalni vodiči će i Samuila proglasiti za Makedonca a njegovo carstvo za makedonsko, iako njegovo poreklo nije istorijski utvrđeno a carstvo bi se pre moglo nazvati bugarskim ili čak južnoslovenskim nego čisto makedonskim... No, sistemsko izvrtanje istorije u cilju stvaranja lažne tradicije današnje makedonske države priča je za sebe.

Srednji vek je bio vrlo burno razdoblje za čitav Balkan, pa se tako od X do XIV veka Ohrid nalazi u sklopu mnogo različitih država: prvo ga osvajaju Normani, zatim dolaze Bugari, nakon njih Vizantija, potom potpada pod Dušanovo srpsko carstvo, a na kraju stižu i Turci, koji vladaju ovim krajevima sve do 1912. godine, kada cela današnja Makedonija pripada Kraljevini Srbiji, a zatim i Jugoslaviji. Od 1991. godine Makedonci konačno imaju sopstvenu državu... u kojoj se albanski jezik čuje skoro koliko i makedonski.

Šetnja kroz stari deo grada Ohrida šetnja je kroz vekove, od kojih je svaki ostavio svoj arhitektonski trag. Sve do sredine prošlog veka smatralo se da su od građevina iz helenističkog perioda ostali samo fragmenti, a onda su 1935. godine prvi put otkriveni ostaci antičkog amfiteatra, građenog oko 200. godine pre naše ere, za koji se do tada znalo samo na osnovu pisanih podataka. Iskopavanja su nastavljena početkom šezdesetih, a ceo amfiteatar konačno je otkriven 2001. godine.

Na dominantnom položaju iznad grada nalazi se Samuilova tvrđava, građena na prelazu iz IX u X vek. Tvrđava je značajno stradala u srednjem veku, a obnovljena je 2003. godine, otkad predstavlja jednu od najznačajnijih turističkih atrakcija grada. Ulaz u tvrđavu se naplaćuje, a za cenu ulaznice dobija se samo prilika za šetnju po vrhu zidina, sa kojih se doduše pruža jako lep pogled na grad i okolinu.

Ipak, najznačajniji arhitektonski spomenici u Ohridu sakralnog su tipa. Najveća i najistaknutija crkva u gradu je crkva Svetog Pantelejmona na lokalitetu Plaošnik, koji ima kontinuitet religijskog okupljališta još od ranohrišćanskog perioda. Današnja crkva je odlična rekonstrukcija hrama koji je krajem IX veka podigao Sveti Kliment lično, a početkom XVII veka srušili Turci, a pored nje se nalaze ostaci ranohrišćanske bazilike i građevina za koje se smatra da su predstavljale prvi južnoslovenski univerzitet.

Pre dolaska Turaka Ohrid je imao ukupno 365 crkava, a danas je taj broj višestruko manji. One najvrednije su opstale najviše zahvaljujući činjenici da su tokom otomanske vladavine bile pretvorene u džamije. Takva je bila sudbina i najstarije sačuvane crkve u Ohridu, impozantne crkve Svete Sofije, koja je originalno izgrađena kao trobrodna ranohrišćanska bazilika u IX veku, a današnji izgled je dobila u XIV veku, nakon više dogradnji. Sveta Sofija se smatra jednim od najznačajnijih spomenika kulture u Makedoniji, pre svega zbog istorijske pozadine, ali i izuzetne arhitekture i bogatog fonda fresaka iz XI i XII veka.

Čest motiv na razglednicama i magnetima za frižider iz Ohrida je crkva Svetog Jovana, poznatija kao Sveti Jovan Kaneo, nazvana tako po selu nadomak kog je izgrađena, a koje je danas samo deo Ohrida. Crkva je podignuta najverovatnije u XIV veku, pod jakim uticajem jermenske arhitekture, a karakteristična je po istaknutom položaju na litici visoko iznad jezera.

Značajan spomenik je i crkva Bogorodice Perivlepte s kraja XIII veka, u kojoj se danas nalazi galerija ikona. Neki izvori tvrde da se u ovoj crkvi kralj Milutin venčao sa jednom od svoje prve četiri supruge, što po svemu sudeći nije istina jer za njegovog života hram još uvek nije bio izgrađen.

Najposećeniji lokalitet van samog Ohrida i nezaobilazna destinacija za turiste je manastir Svetog Nauma, tridesetak kilometara južno od grada, na samoj granici sa Albanijom. Manastir je početkom X veka osnovao lično Sveti Naum, koji je i sahranjen u manastirskoj crkvi, a jezgro kompleksa se nije bitnije menjalo od osnivanja do danas uprkos previranjima u ovim krajevima

Sakralni spomenici u Ohridu ne obuhvataju samo hrišćanske (pravoslavne), već u gradu ima i nekoliko džamija. Najveća i najpoznatija je Ali-pašina džamija s kraja XV veka, koja je u vreme naše posete bila zatvorena zbog rekonstrukcije. Istaknuto mesto u centru grada zauzima Zejnel Abidin-pašina džamija, a na koju god stranu se okrene između zgrada štrče viši ili niži minareti.

Arhitektura starog dela grada je šarolika, ali nažalost sve manje autentična. Duž glavnih pešačkih ulica dižu se spratne kuće sa lokalima, uglavnom orijentalnog tipa, pa šetališta imaju tipičan balkanski šmek uprkos zgradama novijeg datuma i sumnjive likovnosti. Uzbrdo prema tvrđavi mogu se već zateći očuvane varoške kuće i iz XIX veka, a za svaku pohvalu je i novija gradnja koja svojim izgledom detaljno podražava ovaj stil, tako da je na prvi pogled teško (laicima verovatno i nemoguće) prepoznati da je reč o objektima podignutim u poslednjih nekoliko godina. Najpoznatija zgrada ovog tipa je kuća Robevih, velelepna rezidencija lokalnih velikaša, završena 1863. godine.

Ohrid je pre svega centar umetničkih zanata, a najpoznatiji zanatski proizvod su čuveni ohridski biseri. Fini predmeti od bisera mogu se kupiti praktično na svakom koraku u gradu, ali je najviše na ceni nakit koji tradicionalno proizvode porodice Filev i Talev. U sklopu jedne od svojih prodavnica u gradu Filevi imaju nešto što oni zovu "muzej ohridskih bisera", a realno je samo par vitrina sa slikama poznatih ličnosti sa biserima ove radnje, od kojih uglavnom kojekakvih pevaljki. Ima ona narodna izreka o stidu i ponosu, ali o ukusima ipak ne treba raspravljati.

Nedaleko od grada, otprilike na pola puta do manastira Svetog Nauma, nalazi se arheološki muzej, takozvani Zaliv kostiju. Postavka se sastoji od rekonstrukcije praistorijskog naselja otkrivenog na ovom mestu i izložbe predmeta pronađenih u talasima. Rekonstruisano naselje vrlo je atraktivno za turiste, ali je zapravo napravljeno po principu "šta bi bilo kad bi bilo" i po svemu sudeći je vrlo daleko od onoga kako je to naselje moglo stvarno da izgleda.

U samom centru Ohrida nalazi se i jedan zanimljiv spomenik prirode: veliki platan star više stotina godina, neki kažu i celih hiljadu. Legenda kaže da ga je posadio ko bi drugi nego Sveti Kliment, a ime drveta "činarot" nema neko tajnovito značenje kao što se može pročitati na nekim domaćim sajtovima već na makedonskom jednostavno znači "platan".

Tradicionalna makedonska kuhinja crpi uticaje iz okolnih zemalja i predstavlja pravi presek kroz kulinarstvo Balkana, ali ima i neke samo svoje specijalitete. Tu su đakonije sa roštilja, pečenje ispod sača, razne vrste sarmica i dolmi, a autentično makedonsko jelo koje ovde treba probati je tavče gravče - pasulj zapečen u glinenoj posudi. Čuvena ohridska pastrmka nalazi se na meniju u mnogim restoranima, ali uprkos visokoj ceni (od 15 do 40 evra za porciju) u pitanju je samo obična pastrmka gajena u ribnjaku, jer je ohridska strogo zaštićena kao endemska vrsta. Međutim, oni kojima je baš stalo da je probaju mogu jednostavno da pređu granicu u susednu Albaniju i da je naruče u bilo kojoj kafani, jer zabrana lova tamo ne važi.


Izvor: prepetuummobile