Tema: Tajanstveni svet Gornjacke klisure

Tajanstveni svet Gornjačke klisure


Do homoljskog čuda prirode i riznice spomenika iz prošlosti lako se stiže.
Pejzaži, manastiri i lekovite vode privlače goste u kanjon Mlave



HOMOLjSKE planine, gledajući iz zatalasane plodne doline oko Petrovca na Mlavi,
izgledaju kao plavičasti neprobojni zid duž horizonta. Zato je Gornjačka klisura,
jedini prolaz kroz monumentalni zupčasti masiv, čudo prirode i jedinstvena riznica
spomenika iz prošlosti.

Do nje se dolazi regionalnim putem iz Petrovca na Mlavi, koji stiže iz Požarevca,
a nastavlja se prema Žagubici i prati uzvodno bistru Mlavu na trasi drevne staze
karavana i vojnih pohoda. Posle sela Ždrelo, čuvenog po banji oko izvora tople mineralne
vode, drum se useca i doslovno podvlači pod litice kanjona. Neverovatno je kako su na
tim surovim liticama zidana utvrđenja i kule, od antičkih vremena do propasti srpske
despotovine. Upravo po nekadašnjoj srpskoj tvrđavi koja je prečila ulaz, odnosno
ždrelo klisure, ime je dobilo i selo pred planinom i manastir nekoliko kilometara
uzvodno usečen u stenu.

Klisura neobične, surove lepote nazivana je i "kapija Homolja" i "kapija Braničeva",
u zavisnosti od toga da li su putnici ili vojni pohodi dolazili iz Moravske doline
ili iz Podunavlja i Timočke Krajine preko rudonosnog Bora i Žagubice. Od velikog
srednjovekovnog srpskog grada u kome se nalazila i Mitropolija braničevska danas se
vide poneki komadi zida na strmoglavim liticama i temelji kula motrilja na vrhovima
Velikog i Malog Vukana i Ježevca, vrhova omiljenih među planinarima i izletnicima
zbog prelepog pogleda na klisuru. Najbolje očuvan spomenik iz vremena srpskog Ždrela
su fantastični ostaci pećinskog manastira Blagoveštenje pod njegovim zidinama, tik
iznad današnjeg puta.

Izvor: Vecernje Novosti

U njemu je tokom srednjeg veka živela mnogobrojna monaška kolonija i radila velika
prepisivačka škola. Gornjačka klisura bila je omiljena među obrazovanim monasima misticima
- isihastima, nazivanim sinaiti. Oni su u Srbiju dolazili sa Sinaja i Atosa, sklanjajući
se od Osmanlija, a kad nisu pisali, prevodili i prepisivali, oni su u pećinama isposnicama,
u tihovanju i neprestanoj molitvi, pokušavali da spoznaju božansku svetlost kakva se
ukazala na Preobraženje.

Ovdašnje stanovništvo čuva legendu o susretu kneza Lazara i najpoznatijeg među sinaitima
Svetog Grigorija Gornjačkog, zvanog i Ćutljivi. Vladar je čuo za isposnika koji prebiva u
klisuri a narod priča da čini čudesa, pa je poželeo da ga upozna, ali kad je sa svitom
dojahao do njegove isposnice od koje ga je razdvajala hučna Mlava, nije mogao da čuje ni
reč. Tad je Grigorije naredio reci da zaćuti, i ona se utišala, a knez Lazar je monahu
sazidao manastir Ždrelo, danas poznat kao Gornjak, iznad kojeg se nalazi kapela u pećini
gde je tihovao svetac. Samo na Đurđevdan tu izbija voda koju monahinje dele kao lek protiv
očnih bolesti, a često ga posećuju nerotkinje jer iz stene izbija loza koja je, prema
predanju, doneta iz Hilandara.

Ova zadužbina kneza Lazara docnije je nazvana Gornjak, po snažnom vetru gornjaku koji
ovde duva. Zbog skrovitosti manastira, on je u doba turske okupacije bio omiljeno
sastajalište ruskih i austrijskih obaveštajaca maskiranih u monahe sa srpskim hajducima
i ustanicima. U manastirskoj riznici su vekovima čuvani pehar i zastava cara Dušana na
kojoj je, po svedočanstvima, bila naslikana mapa srpskog carstva, kao i povelje kneza
Lazara. Tokom bugarske okupacije u Prvom svetskom ratu i nemačke u Drugom, te i druge
dragocenosti iz riznice su opljačkane ili uništene. Srećom, sačuvane su mošti Svetog
Grigorija u kivotu u manastirskoj crkvi kojima na poklonjenje dolaze mnogobrojni
hodočasnici.

Ipak, nisu samo planinari, izletnici i vernici gosti klisure. Njene guste šume su omiljeno
mesto lovaca, a kristalno bistra Mlava dobro je poznata ribolovcima. Manje strpljivi
ljubitelji pastrmke takođe često dolaze u kanjon gde su napravljeni veliki ribnjak
pastrmke i restoran-brvnara, savršeno uklopljeni u okolinu, gde se uživa u ukusnom
obroku i pogledu na veličanstveni pejzaž.

PODZEMNI GRADOVI

NAJVEĆI avanturisti među posetiocima Gornjačke litice su ljubitelji visina i dubina.
Prvi su penjači i alpinisti koji se veru uz visoke vertikalne litice, drugi, pak, idu
u šumu, nedaleko od manastira Gornjak, da obiđu tajanstvene hodnike podzemnih baza,
čitavih gradova s kilometarskim hodnicima i velikim halama koje su nemački okupatori
ukopali u stene tokom Drugog svetskog rata, a do 1953. tu je bila smeštena i baza
Jugoslovenske narodne armije, koja je zatim misteriozno napuštena.

TIŠINA KRAJ LEKOVITE VODE

ZNAJUĆI za legendu o monahu Grigoriju koji je naterao hučnu Mlavu da zaćuti, i danas
mnogi veruju da u Gornjačkoj klisuri postoji mesto zvano Tišina. Zbog neobičnog akustičkog
fenomena, žubor reke, koja protiče tik kraj puta, tu se uopšte ne čuje. Nedaleko odatle
je i izvor po čiju lekovitu vodu dolaze ljudi iz celog Braničeva. Prema njihovim
tvrdnjama, ona se pokazala izuzetno blagotvornom kod najrazličitijih zdravstvenih
problema, od kamena u bubregu, pa do šećerne bolesti.




Izvor: Vecernje Novosti