Stradanja Srpskih Partrijaraha


SVETI JOANIKIJE


prvi srpski patrijarh
(* - 3.9. 1354, Polumir, na Ibru).


Kao svetovnjak bio je logofet kralja Dušana. 3. 1. 1338, postao je pećki arhiepiskop, a na Cveti 1346, na državnom saboru u Sko-plju, proglašen je i ustoličen kao prvi "patrijarh Srba i Grka". Odmah zatim, na Uskrs iste godine, on je, u društvu sa bugarskim trnovskim patrijarhom Simeonom i ohridskim arhiepiskopom Ni-kolom, u prisustvu vlastele, sveštenstva i svetogorskih kalu-đera, krunisao Dušana za cara, kraljicu Jelenu za caricu, a njihovog sina Uroša za kralja. Patrijarh Joanikije izveo je reorganizaciju svoje patrijaršije: uglednije episkopije dobile su naziv mitropolije, među njima i Zetska episkopija, odnosno Mitropolija crnogorsko-primorska, grčke episkope u osvojenim oblastima zamenio je Srbima, uredio je i obogatio vlastelinstvo Pećke arhiepiskopije, podigao je u Palestini crkvu Sv. Ilije na Karmelskoj gori i crkvu Sv. Nikole na Tavoru, gde se zbilo preobraženje Hristovo. NJegov uticaj bio je vrlo velik i na spoljašnje i unutrašnje državne poslove za vreme Dušana. Patrijarha J. car Dušan je visoko poštovao i tražio je njegov savet u svima važnijim državnim poslovima. Joanikije je umro na putu za Peć, vraćajući se bolestan iz Žiče, iz tabora Dušanova, gde je bio pozvan na savet. Sahranjen je u Peći, gde je proglašen i svetiteljem.


Veliki Arsenije Čarnojević

Kako je turska sila nadirala prema Beogradu u narodu je nastala panika. Arsenije je sazvao crkveno-narodni sabor na kojem je odlučeno da se u Beč pošalje episkop Isaija Đaković da od cara Leopolda zatraži crkvenu autonomiju i patrijarhovu jurisdikciju nad srpskim narodom u carevini. Leopold je Srbima dao te privilegije da biraju svog arhiepiskopa koji će biti "poglavar nad crkvom grčkog obreda i nad obštinstvom iste veroispovesti i da ima vlast njima raspolagati".

Posle dobijanja ovih prava Srbi su masovno počeli da prelaze Savu i Dunav, a poslednji konvoj je prešao dva dana pre nego što će Turci osvojiti Beograd. Noseći sa sobom svoje knjige i relikvije, stigli su čak iza Budima sve do Komorana. Ali "carska" nije dugo trajala. Bečki kardinal Leopold Kolonić i zagrebački biskup Brajković nisu priznavali crkvenu autonomiju Srba. Punih 16 godina trajala je borba Arsenija Čarnojevića protiv unijaćenja. Najveću je vodio u Sremu, gde je bečki dvor instalisao unijatskog biskupa Petronija Ljubibratića. Arsenije je uspeo da ga protera u Pakrac. Pred smrt se Ljubibratić odrekao unije i izmirio s patrijarhom Arsenijem.

Da bi zaštitio Srbe od unijaćenja, Čarnojević je stalno putovao po Dalmaciji, Liki, Kordunu, Krbavi, Sremu i Slavoniji, svuda gde je bilo srpskog življa. Utemeljio je čak sedam eparhija. Kad je Leo-pold naredio 1703. godine istrebljenje šizmatika u Pečuju, Arsenije je digao takvu uzbunu među Srbima da je dvor morao silom da ga zadrži u Beču, a Dvorski ratni savet budno pratio njegov rad. Arsenije je ipak uspeo da pobegne iz Beča u Pakrac gde je od unijatskog biskupa Ljubibratića kupio celokupno imanje i time udario temelje Pakračkom vladičanstvu, koje se održalo sve do ovog poslednjeg rata kada je razoreno i uništeno. Arsenije Čarnojević je učinio mnogo više. Postavio je temelje srpske pravoslavne duhovnosti iz koje se razvila čuvena Karlovačka mitropolija "u kojoj se, kako je pisao Skerlić, vek i po mislilo i pisalo za ceo srpski narod".

Arsenije Čarnojević je bio veoma poštovan i cenjen među Srbima. Za života su ga zvali "veliki otac i bogomoljac". Poznati jerusalimski patrijarh Dimitrije Notar dodelio mu je "venac za života".

Čak i njegovi najveći neprijatelji s Bečkog dvora su ga nazvali "pčelom oko koga se okuplja matica celog njegovog naroda". Arsenije Čarnojević je umro 1706. godine u Beču. Sahranjen je u Krušedolu. Kada je 1721. godine ponovo zapretila opasnost od novog pokušaja unijaćenja Srba, omivene su mošti patrijarha Arsenija i tom vodom poškropljeni svi članovi Sabora.