Nova eklisiologija Vaseljenskog Patrijarha g. Vartolomeja


Uoči samog susreta Patrijarha Vartolomeja i Pape Franciska u Carigradu, pojavio se u javnosti najnoviji tekst Sabora sveštenika i monaha pod nazivom Nova eklisiologija Vaseljenskog Patrijarha g. Vartolomeja.



Sabor svetšenika i monaha poznat je, ne samo u Grčkoj već i širom Pravoslavlja, po svom doslednom anti-ekumenističkom stavu i višegodišnjoj aktivnoj borbi protiv Ekumenizma, a srpskoj javnosti posebno je poznat po sastavljanju Ispovedanja Vere protiv Ekumenizma, objavljenog 2009. godine, sa upućenim tada pozivom svima koji se slažu sa njim da ga potpišu. Tada je prikupljeno preko 30.000 potpisa onih koji su podržali Ispovedanje Vere protiv Ekumenizma.



U najnovijem tekstu oštro se kritikuje od strane Patrijarha Vartolomeja često izražavan stav o podeljenoj Crkvi, kao da Crkva više nije jedna niti jedinstvena. To shvatanje direktno se suprotstavlja ispovedanju izraženom u Simvolu Vere da je Crkva Jedna, Sveta, Saborna i Apostolska. To dalje svakako podrazumeva sledeći korak, a to je ujedinjenje „podeljene“ Crkve, tj. Papizma i Pravoslavlja.



Sa objavljivanjem teksta upućen je i poziv svim kliricima i laicima koji se slažu sa iznetim stavovima u tekstu, da svojim potpisima podrže najnoviji vid protesta protiv kvarenja na ovaj način Pravoslavne Vere.



Novi tekst već je potpisan od strane šest Arhijereja Grčke Crkve. Njihova imena su: Serafim Pirejski, Serafim Kitirski, Kozma Etolski, Jeremija Gortinski, Andrej Driinupoljski i Pavle Glifadski.



Takođe, tekst su svojim potpisima podržali veći broj Igumana, Svetogoraca, sveštenika, monaha, monahinja i veliki broj vernika. Do sada je već prikupljeno preko 2.000 potpisa.



U ime Sabora Sveštenika i Monaha tekst su potpisali:

Arhim. Atanasije Anastasiu Proiguman manastira Veliki Meteori Arhim. Sarandis Sarandos Paroh hrama Uspenja Bogorodice, Amarusion, Atika Arhim. Grigorije Hadžinikolau Iguman man. Svete Trojice, Ano Gazea, Volos Starac Jeromonah Evstratije Manastir Velika Lavra, Sveta Gora Protojerej Georgije Metalinos Profesor u penziji Bogoslovskog Fakulteta Univerziteta u Atini Protojerej Teodor Zisis Profesor u penziji Bogoslovskog Fakulteta Univerziteta u Solunu

Napomena: Ko god od klirika, monaha, monahinja i laika želi da učestvuje u ovom malom javnom izlaganju pravoslavnog ispovedanja može to da izjavi pišući: „Slažem se sa tekstom o Novoj eklisiologiji i potpisujem“ (na engleskom: I agree with the text of New ecclesiology, and subscribe to it).



Izjavu sa svojim imenom i svešteničkim, monaškim ili profesionalnim statusom, neka pošalje na adresu časopisa: Periodical „Theodromia”, Tsimiski 128, Thessaloniki 546 21, Greece, faks +30 2310 276 590 ili na e-mail adresu:

U nastavku donosimo neke od poruka koje nosi najnoviji tekst Sabora sveštenika i monaha „Nova eklisiologija Patrijarha Vartolomeja“.



+ + + + + + + + + + + + + + + + + + + +



Sastavljači teksta, članovi Sabora sveštenika i monaha, na početku najpre izražavaju svoje žaljenje zbog „onoga što se pre nekoliko meseci zbilo u Svetoj Zemlji. Između ostalog, Vaseljenski Patrijarh g. Vartolomej izrazio je tokom susreta sa Papom Franciskom u Jerusalimu 25. maja o.g. novu i potpuno stranu Pravoslavlju eklisiologiju; kao najgori izraz i vrhunac pogrešnog eklisiološkog pravca kojim se odavno krenulo, ova nova eklisiologija odbacuje nepovredivost i nenarušivost Crkve, iako je ona, prema svetim Ocima, „Bogočovek Hristos produžen u sve vekove i svu večnost. Zbog toga Crkva nema mrlje ili bore ili nešto slično“ (sv. Justin Popović). Nasuprot tome, saglasno rečima Patrijarha, Crkva je, i pored volje Svemoćnog Hrista, pocepana“.



U poglavlju Izlaganje eklisiologije „pocepane Crkve“ sastavljači navode neke od izjava Patrijarha Vartolomeja.



Tako je u Jerusalimu maja 2014. u svom obraćanju Patrijarhu Jerusalimskom, g. Vartolomej izjavio: „Jedna, Sveta, Saborna i Apostolska Crkva, osnovana od u ‘početku Logosa’, koji ‘beše u Boga’, i koji Logos ‘beše Bog’, saglasno evangelistu ljubavi, se nažalost, tokom svog služenja na zemlji, zbog prevladavanja ljudske slabosti i ograničene volje ljudskoga uma, pocepala u vremenu. Tako su se obrazovala razna stanja i grupe, od kojih svaka pretenduje na ‘verodostojnost’ i ‘istinu’. Istina je međutim Jedna – Hristos – i od njega osnovana Jedna Crkva.

Na nesreću prevladao je ljudski činilac, i nagomilavanjem dodataka ‘teoloških’, ‘praktičnih’ i ‘socijalnih’, pomesne Crkve su odvedene u cepanje jedinstva vere, u izolaciju, a nekada se to razvilo u neprijateljsko ratovanje“.



Stoga i sastavljači zaključuju: „Ovaj stav nije sasvim nov; još mnogo ranije Vaseljenski Patrijarh izrazio je svoje mišljenje u prilog jednakosti Pravoslavne Crkve i jeresi Papizma:

‘Jedno zajedničko tajinsko razumevanje Crkve je izraslo, očuvano i rašireno dijahronijski od apostolskog vremena […] Mešovita Komisija je imala snage da objavi da naše Crkve priznaju jedna drugu kao Sestre Crkve, zajednički odgovorne za očuvanje jedne Crkve Božije, sa vernošću božanskom planu, i sa jednim sasvim osobitim načinom što se tiče jedinstva […] Sa ovom perspektivom podstičemo naše vernike, Katolike i Pravoslavne, da jačaju duh bratstva, koji proizilazi iz jednog Krštenja i od zajedničarenja u tajinskom životu’ (Common Declaration Signed in the Vatican by Pope John Paul II and patriarch Bartholomew I, June 29, 1995).



‘Za razumevanje štetnih elemenata staroga kvasca, što predstavlja pretpostavku istinskog i spasonosnog pokajanja, dijalog je veoma koristan […] Pošto dakle jedna Crkva priznaje da je druga Crkva posednik božanske blagodati i voditelj spasenju, isključuje se, kao protivrečno tom stavu, pokušaj odvajanja vernih od jedne i njihovog prisajedinjenja drugoj. Jer svaka pomesna Crkva nije rival drugim pomesnim Crkvama, nego je jedno telo sa njima i želi da živi to jedinstvo u Hristu – tj. želi njegovo vaspostavljanje – koje je u prošlosti bilo narušeno, a ne apsorbovanje druge’ (Pozdravni govor upućen papskoj delegaciji predvođenoj Kardinalom William Keeler-om, prilikom Prestonog Praznika Carigradske Patrijaršije, 1998).



Ovo čudno proširivanje Crkve nije ostavilo van okola ni jeretike Protestante; o devetoj Generalnoj Skupštini Svetskog Saveta Crkava u Porto Alegre u Brazilu (februar 2006), g. Vartolomej je 2008. godine izjavio sledeće:

‘Oslobođeni dakle smetnji iz prošlosti i odlučni da prebivamo sjedinjeni i da delamo zajednički, postavili smo, pre dve godine, tokom trajanja Devete Skupštine u Porto Alegre-u u Brazilu, osnove jednog novog perioda u životu SSC’ (govor povodom šezdesetogodišnjice od osnivanja Svetskog Saveta Crkava).



Na opšte iznenađenje tekst Saopštenja te Skupštine govori o „crkvama“ SSC:

‘Svaka Crkva je Katoličanska Crkva, ali ne i njena punoća. Svaka Crkva dostiže svoju katoličanskost kada je u opštenju ostalim crkvama […] Jedan bez drugog smo osiromašeni’ (iz Saopštenja Called to be the One Church, paragrafi 6. i 7)“.



Sve prethodno navedeno, dodaju sastavljači teksta, predstavlja samo „promociju i produženje starog predloga Patrijarha Atinagore, mentora kasnijih predvodnika Svejeresi Ekumenizma:

‘U kretanju prema jedinstvu, ne radi se o koračanju jedne Crkve prema drugoj, nego sve zajedno da ponovo osnujemo Jednu, Svetu, Katoličansku i Apostolsku Crkvu, u sapostojanju na Istoku i Zapadu, kao što smo živeli do 1054, pored i tada postojećih teoloških razlika’ (Patrijaraška Poruka povodom Božića 1967).“



U poglavlju Dijahronijski praktična primena nove eklisiologije, sastavljači pokazuju da su „ova uverenja Vaseljenskog Patrijarha praktično overena na raznim ranijim manifestacijama ekumenističkog bivstvovanja: na primer, prisustvom i zajedničkom molitvom Vaseljenskog Patrijarha na večernju Prestonog praznika Rima (jun 1995), na sahrani Pape Jovana Pavla II (april 2005), na papskoj liturgiji u Vatikanu (jun 2008), na zasedanju Katoličkih Episkopa (oktobar 2008) i na prvoj zvaničnoj liturgiji Pape Franciska (mart 2013), zajedničkim blagosiljanjem pravoslavnih vernika od strane g. Vartolomeja i Kardinala Cassidy (Fanar, Prestoni Praznik 1992), kao i učešćem Pape Benedikta 16. na Patrijaršskoj Liturgiji u Fanaru (novembar 2006), gde je Papa, imajući na sebi omofor, proizneo Oče naš i otpevano mu je Mnogoljetstvije! Nedavnom zajedničkom molitvom u Jerusalimu (maj 2014), pred Presvetim Grobom. Takođe i predavanjem svetoga Putira kao dara novoizabranom unijatskom episkopu „Karkavijskom“ (za Atinu), Dimitriju Salahi (maj 2008). Još i učešćem papskog episkopa Louis Pelatre na večernju ljubavi u Fanaru za Pashu 2009, običaj koji je nastavljen i narednih godina, zajedno sa ulaskom inoslavnih u Oltar kroz Svete Dveri. Učešćem g. Vartolomeja na Saboru Anglikanaca u Labeth Palace (novembar 1993). U okviru svojih ekumenističkih nastojanja g. Vartolomej nije propustio da podstakne i novog Patrijarha Bugarske, Njegovu Svetost g. Neofita, da vrati Bugarsku Patrijaršiju u ekumenski pokret, koji je napustila 1998. (Pozdravni govor Njegove Svetosti Patrijarha Vartolomeja prilikom zvaničnog prijema Svatjejšeg Patrijarha Bugarskog g. Neofita).“



Prema sastavljačima teksta Nova eklisiologija Patrijarha Vartolomeja navedene „izjave i događaji predstavljaju učvršćeni eklisiološki stav Vaseljenskog Patrijarha g. Vartolomeja. Njegova nedavna izjava u Jerusalimu pokazuje jasno i očiglednu protivrečnost ili dvoličnost te eklisiologije, što je karakteristika Ekumenizma, jer sa jedne strane ističe Jednu Crkvu, ali ‘pocepanu u vremenu’. U tom slučaju patrijaraški tekst stvara smutnju i jasno je da nije nadahnut Svetim Duhom, koji je Duh ‘pravi’. (Ps. 50, 12; up. Jk. 5, 12). Uz to je razumljivo da ovaj stav predstavlja najmanje svesnu negaciju jedinstva ‘Jedne’ Crkve kao njene odlike i ontološke datosti“. Stoga zaključuju sastavljači teksta da svaki „klirik ili laik koji svesno dovodi u pitanje ili odbacuje verovanje Crkve, kako je ono sa svakom preciznošću utvrđeno Orosima Vaseljenskih Sabora i osobito članovima Simvola Vere, logično otpada od Tela Crkve, podvrgavajući se raščinjenju ili odlučenju, saglasno odlukama Vaseljenskih Sabora“.



„Jasno obećanje Gospoda, da vrata adova neće nadvladati Crkvu“, navodi se u tekstu, „– a naročito zato što je ludost Božija mudrija od ljudi, i slabost Božija jača od ljudi – obara svaku tvrdnju Patrijarha da je ‘prevladao ljudski činilac’ u dvehiljadugodišnjoj Njenoj istoriji!“.

Pošto se Hristos „ne razdeli“, jedinstvo je neodvojivi „posed“ Crkve, poglavlje je u kome se navodi da „Crkva imajući kao svoje ontološko načelo jedinstvo, ne teži ka njemu, nego ga jednostavno čuva – da čuva jedinstvo Duha svezom mira (Ef. 4, 3) – a to je Njena osnovna odlika, budući da ‘Crkva nije ime razdvajanja, nego je jedinstva i saglasja ime’ (Sveti Jovan Zlatousti). Crkva podeljena i pocepana je čudovište i obična fantazija“. Takođe je „načelo Crkve jedinstvo dogmatske vere; jer kao što Glava Crkve, Hristos, ne može da se pocepa – zar se Hristos razdeli (Ef. 4, 5) – tako i u Crkvi postoji jedan Gospod, jedna vera jedno Krštenje, a ne dogmatsko raznoglasje; Crkva oblikuje jednu veru u hristoimenoj pliromi, ‘sjedinjujući verne jedne sa drugima jednovidno, po jednoj blagodati i pozivu vere’.



Otpadanje jeretika ne nanosi štetu Crkvi, jedno je od osnovnih načela pravoslavne eklisiologije, i poglavlje u kome se iznosi da „otpadanje jeretika Latina i odsustvo jeretika Protestanata iz Jedne i Katoličanske Crkve niti Joj je nanelo, niti joj može naneti štetu; otvoreno objavljuju Pravoslavni Patrijarsi na Saboru 18. veka bogočovečansku celovitost Crkve i otpadanje Latina zbog gordosti Pape: ‘A zatim, pre nekog vremena, pod uticajem Zloga, Papa Rimski skrenuvši sa pravog puta i u naopake dogmate i novačenja pavši, otpade od celine tela blagočestive Crkve i otcepi se […] Dok su četiri dela navedenog jedra ostala čvrsto spojena i zašivena, kojima mi bezopasno i mirno plovimo morem ovoga života […] Tako da se naša blagočestiva Hristova Crkva osniva na četiri stuba, tj. četiri Patrijaršije, i prebiva neuzdrmana i nepokolebiva’ (Odgovori Pravoslavnih Patrijaraha Istoka Anglikancima Nezakletim 1716/1725).



Svakako, jeres nije samo kvarenje vere u glavnim dogmatima, nego i u najmanjim, što se uvek razvija na gore. Zajedno sa mnogim drugim svetima Patrijarh Carigradski sveti Tarasije primećuje: ‘Jer grešiti u dogmatima, bilo malim bilo velikim, istovetno je; jer se na oba načina zakon Božiji ukida’ (Zapisnici Sedmog Vaseljenskog Sabora). I veliki Patrijarh Carigradski Genadije Sholarije to potvrđuje: ‘Bilo da u velikome ili u malome greši neko u odnosu na istine vere, jeretik je’ (Sabrana dela tom 3)“.



Privodeći kraju tekst Nova eklisiologija Patrijarha Vartolomeja, Sabor sveštenika i monaha navodi još jednom da „iako podeljena ‘u istoriji’, Jedna Crkva nastavlja da postoji ‘negde-na neki način’, saglasno Patrijarhu Vartolomeju“, i dodaje: „Očigledno je, međutim, u verovanju Crkve da Njeno jedinstvo predstavlja Njenu ontološku i neodvojivu odliku, jer je Ona Telo nedeljivoga i Svemoćnoga Hrista Boga. Kao Telo Hristovo i ispunjenje Njegovoga dela Crkva ne može da se podeli, jer to predstavlja Njeno ukidanje i ‘poraz’ Božanstva, niti može da prestane da postoji jer Ona predstavlja ispunjenje obećanja večnoga spasenja na zemlji. Jedinstvo Tela Crkve izražava se između ostalog i u jedinstvenoj dogmatskoj veri, čije dovođenje u sumnju predstavlja jeres, dovođenje u sumnju pretpostavki našega spasenja. Hristos je rekao da onaj ko se odvoji od Čokota, tj. od Njega samoga, suši se loza i propada (Jn. 15, 4–6)“.



Ovaj značajni dokument završava molitvenom željom da „Vaseljenski Patrijarh g. Vartolomej dobro promisli o svojoj velikoj odgovornosti prema onima koje vodi u zabludu i u ogoljenje Crkve od ‘hitona istine, istkanog od višnjeg bogoslovlja’ (Kondak Nedelje svetih Otaca Četvrtog Vaseljenskog Sabora)“.



Arhim. Simeon

izvor;radiosrpska