Tema: Rast i razvoj kukuruza

Rast i razvoj kukuruza


Kao i svaki drugi organizam i biljka kukuruza tokom svog životnog ciklusa prolazi razne faze rasta i razvoja. Postoje razne podele životnog ciklusa kukuruza. Pojedini organi formiraju se mnogo pre nego što postanu vidljivi pa ćemo ovde probati opisati životni ciklus sagledavajući vidljive organe, ali i dati objašnjenje šta se događa s kukuruzom u određenom trenutku, a da to golim okom nije vidljivo.


U svakoj fazi kukuruz ima određene zahteve prema uslovima spoljne sredine kao što su toplota, vlaga, svetlost, mineralna ishrana itd. Svaka biljka kukuruza nasledila je određenu visinu, boju, tip zrna, potencijal prinosa, no uslovi u kojima kukuruz raste i razvija se u velikoj meri mogu uticati na ono što je nasleđeno. Tako npr. isti hibrid kukuruza jedne godine će biti viši, a druge niži ili jedne godine će dati viši prinos nego druge itd.

Klijanje i nicanje

Minimalna temperatura za početak klijanja kreće se od 8-12 °C u zavisnosti od hibrida. Uz pretpostavku da u zemlji ima dovoljno vlage i da vladaju optimalne temperature kukuruz će nići za 5-7 dana. Nedostatak vlage i niske temperature mogu znatno produžiti ovu fazu.

Nicanje započinje pojavom vrha prvog klicinog lista na površini tla. Za odvijanje ove faze dovoljne su rezerve iz semena. Dodavanje prevelike količine đubriva preblizu biljci u trake, startnim đubrenjem može izazvati oštećenja mladih biljčica.

Faze razvoja kukuruza od nicanja do cvetanja utvrđuju se brojanjem listova. Ovde je to učinjeno na način da je faza dobila ime prema broju svih listova koji su odmotani.

Faza 2 lista

Primećuje se otprilike jednu nedelju po nicanju. Vidljivo je 4-5 listova, ali samo prva 2 lista su potpuno odmotana. Korenov sistem je relativno mali, a zemljište hladno pa visoka koncentracija hranjiva dodana u trake stimulira rani porast. Već u ovoj fazi začeta su kolenca i međukolenca stabljike, a pri kraju faze začeci klipova na tački rasta. Stoga, u ovoj fazi dobro startno đubrenje u trake je od velikog značaja.

Rast i razvoj kukuruza


Faza 6 listova

U fazi 6 listova (vidljivo je 8-9 listova) počinju se izduživati internodije stabljike i konus rasta dolazi na površinu zemljišta. U to vreme nodijalno pravo korenje čini glavni deo korenovog sistema i već je dobro razvijeno. Biljka počinje usvajati veće količine hranjiva pa je primena đubrenja (prihrana) u ovoj fazi vrlo korisna.

Faza 8 listova

Nakon faze 8. listova (vidljiv 11 list) nastupa razdoblje brzog formiranja listova i brzog izduživanja stabljike. Ovo je jedna od kritičnih faza za rast kukuruza jer nedostatak hraniva u ovoj fazi može znatno ograničiti rast listova i smanjiti ukupnu lisnu površinu te na kraju i prinos. Od ove faze kada je kukuruz visine oko 50 cm pa do cvetanja je tkz. razdoblje brzog vegetativnog porasta. Sada dolazi do izražaja jesenje duboko zaoravanje đubriva jer se površinski primenjena đubriva mogu nalaziti u suvom zemljištu (posebno u suvim godinama) i biti nepristupačna biljci kukuruza.

Faza 10 listova (vidljiv 14. list)

Postrani začeci klipova se razvijaju na 6-8 nadzemnih nodija. Usvajanje azota, fosfora i kalijuma je ubrzano. Nedostatak vode i hranjiva nakon ove faze znatno utieču na rast i razvoj klipova.

Faza 12 - 16 odmotanih listova

U tom razdoblju potpuno se izgradi i izduži stabljika te se formira cela lisna površina. Na kraju faze 16 pojavljuje se metlica iz rukavca gornjeg lista. Počinje brzi porast gornjeg klipa, a svila ubrzano raste i izdužuje se. Vrlo visoke temperature, nedostatak vode i hranjiva ne samo da negativno utiču na porast kukuruza nego uslovljavaju formiranje manjeg klipa i na kraju manjeg prinosa.

Faza od cvetanja do zrenja

Kukuruz ima tkz. otvoreno cvetanje te nepovoljni vremenski uslovi (vrlo toplo i suvo vreme uz nisku relativnu vlagu vazduha) mogu prouzrokovati slabiju oplodnju te slabiju ozrnjenost klipova. Snabdevenost zemljišta vodom u fazi metličenja, prašenja polena te svilanja i oplodnje je od odlučujućeg značaja za prinos kukuruza. Ako u ovom razdoblju vlada suša zavisno o dužini suše i količini nedostatka vode prinos može biti smanjen cak i do 50%.

Nakon oplodnje počinje razvoj zrna i otprilike 12-15 dana nakon oplodnje ona se nalaze u fazi vodenastih zrna. Tada započinje intenzivno nagomilavanje skroba u endosperm zrna.

Faza mlečne zrelosti sledi oko 25 dana nakon svilanja. U tom trenutku u zrnu su formirani svi začeci embriona, a u zrnu se intenzivno nakupljaju rezervne materije.

50-60 dana nakon oplodnje završava se nakupljanje suve materije u zrnu i nastupa faza fiziološke zrelosti, a karakteriše se pojavom tkz. crnog sloja na dnu zrna. Sadržaj vlage u zrnu u tom trenutku je oko 35% i od ove faze započinje otpuštanje vode iz zrna. Brzina gubitka vode iz zrna zavisi o zatvorenosti komušine pojedinog hibrida, tipu zrna i vremenskim uslovima. U našim klimatskim uslovima u proseku iznosi od 0,2-0,4% dnevno.