Osnovni principi integralne biljne proizvodnje


Integralna biljna proizvodnja sadrži sve elemente konvencionalnih sistema biljne proizvodnje, ali hemijske mere zaštite se preporučuju kad su iscrpljene druge mere u borbi protiv biljnih bolesti, štetočina i korova. Osim agrotehničkih mera u sistemu integralnog ratarenja izuzetno su značajne i biološke mere borbe, izveštajno-prognozna služba, integralna zaštita bilja i dr.


Za sisteme slobodnog gazdovanja, industrijskog ratarenja i gajenja useva u monokulturi karakterističan je visok stepen specijalizacije, mehanizacije i hemizacije. U ovim sistemima biljne proizvodnje, zbog čovekovih aktivnosti, često dolazi do nepoželjnih pojava, do razmnožavanja štetočina, parazita, korova i do zagađivanja agroekosistema. Sa buđenjem ekološke svesti kod potrošača se sve izraženije javlja zahtev za proizvodnjom kvalitetne hrane, bez ostataka pesticida i drugih štetnih materija, uz naglašeno korišćenje obnovljivih sirovina i energije i očuvanje prirodnih resursa i zivotne sredine (Molnar i Lazić Branka, 1993).

Taj zahtev potrošača je nametao potrebu izmene tehnološkog procesa proizvodnje koji manje zagađuje životnu sredinu i znatno više vodi računa o kvalitetu proizvedene hrane. Tako se u Zapadnoj Evropi i u Severnoj Americi 1975, godine pojavljuju novi, alternativni sistemi biljne proizvodnje, među njima i integralna proizvodnja ratarskih, povrtarskih i drugih useva.

Radi snižavanja stepena razmnožavanja brojnih vrsta štetocina, parazita i korova u ratarskim usevima, te za snižavanje gubitaka, posebno značajna je primena raznih agrotehničkih mera, kojima valja dati izuzetno važno mesto u integralnoj zaštiti bilja. Za njihovu još širu primenu u potiskivanju razmnožavanja štetnih organizama potrebno je, sa aspekta zaštite bilja, sistematski proučavati uticaj pojedinih agrotehničkih mera, s tim da njihova razrada bude sastavni deo usavršavanja tehnologije proizvodnje pojedinih kultura i čitavog sistema ratarenja na oranici.

Od agrotehnickih mera u integralnoj proizvodnji značajne su:

- plodored;

- izbor sorti i hibrida;

- obrada zemljišta;

- đubrenje;

- prostorna izolacija;

- navodnjavanje;

- setva;

- borba protiv korova;

- žetva, berba, vađenje i ubiranje proizvoda.

Plodored - Sa stanovišta zaštite agroekosistema posebno je značajan uticaj plodoreda na intenzitet pojave biljnih bolesti, štetočina i korova (Molnar, 1990). Usled čestog vraćanja nekog useva na isto polje, zemljište se obogaćuje specifičnim organizmima, od kojih su mnogi patogeni i izazivaju takozvane "plodoredne bolesti" Konnecke (1967). Najčešće je reč o poznatim biljnim bolestima ili štetočinama, čija pojava se uvek može dovesti u vezu sa pogrešnom smenom useva. Zato su gajenju plodoredno labilnih useva postavljene biološke granice čije prekoračenje dovodi do osetnog smanjenja prinosa.

Uzastopno gajenje strnih žita, 2-3 godine na istom polju, doprinosi razmnožavanju skočibuba, žitnog bauljara, žitnih pivaca i dr. Kada se na jednom polju prve i treće godine uzgajaju strna žita, a druge godine okopavina, tada se brojnost larvi skočibuba smanjuje za oko 77% u odnosu na brojnost na njivi gde se tri godine uzgajala pšenica. Monokultura kukuruza stvara uslove za masovno množenje kukuruzne pipe više od 70/m, a u novije vreme i kukuruzne zlatice.

Šećema repa se često seje na isto polje posle prekida od samo jedne godine (umesto 3-4), što veoma uvećava nagomilavanje parazita uzročnika pegavosti lišća, a doprinosi i povećanju razmnožavanja repine pipe, repine korenove vaši, repine nematode, rizomanije i dr.

U sistemima integralnog ratarenja udeo samopodnošljivih useva ili grupe srodnih useva ne sme da prekorači određenu granicu, što zavisi od uslova staništa.