Bosut – jesenji beli luk


Primiče se vreme za sadnju belog luka, a Institut za ratarstvo i povrtarstvo ima u prodaji selekcionisanu sortu Bosut. Lukovice su kompaktne, pljosnato-okruglog oblika, bele boje, težine oko 60 grama. Lukovica je sa dobro zatvorenim vratom, što joj omogućava dugo čuvanje. Čenovi su beli sa krem ovojnim listovima prosečne mase iznad 5 grama. Svi čenovi su ujednačeni, koncentrično raspoređeni u lukovici. Broj čenova je od 8 do 10. Sadržaj suve materije je preko 36%. Pogodan je za industrisku preradu i svežu upotrebu.

Privredni značaj se ogleda u visokoj profitabilnosti, nutritivnoj i farmakološkoj vrednosti. Prema svom hemijskom sastavu beli luk ima najveći sadržaj suve materije u poređenju sa drugim povrtarskim vrstama. Najveći deo sačinjavaju šećeri (30%), zatim belančevine (6%), amino kiseline, mineralne materije, pepeo i vitamini, naročito vitamin C (9–37,5mg/100g) kojim su bogati zeleni listovi, visok sadržaj selena (0,14mg/100g svežeg), koji je poznat kao antioksidant. Specifičan miris i ukus potiče od eteričnih ulja, kojih ima najviše u lukovici, a kreću se u rasponu 0,01–0,36%. Upravo zbog sadržaja eteričnih ulja beli luk je našao primenu u prehrambenoj industriji, farmaciji, fitofarmaciji, kao svež, u prahu i kao niz drugih proizvoda.

Optimalan rok sadnje u našim uslovima za jesenji beli luk je od 5.10. do 25.10. Dubinom sadnje se određuje i debljina pokrovnog sloja koja treba da je 2-3 cm iznad vrha čena. Kod pliće sadnje usled intezivnog prorastanja korena vrlo često dolazi do izbacivanja čenova napolje i sušenja jer se deo korena nalazi van zemlje, dok je kod preduboke sadnje usporeno nicanje, te biljka zaostaje u nicanju i kasnije u porastu. Sadi se ručno, mašinski i polumehanizovano. Sadnja se sprovodi u šestorede trake na rastojanje 20 cm red od reda, posle svakog šestog reda ostavlja se razmak od 50 cm, a rastojanje u redu je 10 cm. Sadnja u baštama se odvija na razmak 30–40 cm između redova, a u redu na 10–12 cm. Količina sadnog materijala zavisi od planiranog broja biljaka i krupnoće čenova za sadnju. Kod jesenjeg belog luka se kreće 1400–1600 kg/ha.

Sadni materijal belog luka sorte Bosut je pakovan u vreće od 25 kilograma, kao i u manja pakovanja od 1 kg na kojima stoji deklaracija o kvalitetu sadnog materijala.

Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad