Tema: Stanje i perspektive povrtarske proizvodnje u Vojvodini

Stanje i perspektive povrtarske proizvodnje u Vojvodini


Na bazi realnih mogućnosti razvoja i raspoloživih kapaciteta za preradu kao i uz mogućnost plasmana svakog povrća do 2005. i 2006. god. moguće je povećanje povrtarske proizvodnje za najmanje oko 32% odnosno da površina bude oko 114-115.000 ha. U daljoj perspektivi te površine treba da porastu na 150.000-200.000 ha.


U ukupnoj proizvodnji hrane proizvodnja povrća zauzima značajno mesto. Povrtarstvo omogućuje intenzivno korišćenje zemljišta i sistema za navodnjavanje smenom dve do tri vrste u toku godine na njivi i u zaštićenom prostoru. Specifičnost velikog broja povrća omogućuje i proizvodnju hrane u klimatski i edafski nepovoljnim uslovima, korišćenjem različitih načina i sistema proizvodnje kao što su zaštićeni prostori, hidroponi i sl. U celini, proizvodnja povrća predstavlja jednu od najintenzivnijih grana biljne proizvodnje, što se izražava veličinom prinosa po jedinici površine, ostvarenim dohotkom, neto prihodom i učešćem ljudskog rada. Tako, na primer, može da obezbedi 5-8 puta veću vrednost proizvodnje, a ista proizvodnjau stakleniku 190-250 puta u odnosu na pšenicu. Njivska proizvodnja povrća u odnosu na proizvodnju pšenice povećava dohodak za 7-10 puta, masu ličnog dohotka za 30-80 puta, a to znači i veću zaposlenost. Jedan hektar intenzivne njivske proizvodnje povrća ekvivalentan je 80-100 ha pod pšenicom, a jedan hektar stakleničke proizvodnje 600-900 ha pod pšenicom.

Povrtarska proizvodnja tesno je vezana sa razvojem prerađivačkih kapaciteta, odnosno povrće je sirovina za različite oblike prerade (sterilizacija, zamrzavanje, dehidracija i gotova jela) kao i za preradu mesa, te za farmaceutsku industriju. To istovremeno omogućuje razvoj primarne proizvodnje, značajan izvoz svežeg i prerađenog povrća. Veoma je značajno da ostaci povrća predstavljaju jeftinu kvalitetnu stočnu hranu, značajne energetske i ukupne biološke vrednosti. Korišćenjem ostataka povrća u ishrani stoke postiže se i čvrsta povezanost povrtarske i stočarske proizvodnje što je i uslov uspešnog razvoja povrtarstva. Intenzivno povrtarstvo vezano je za korišćenje organskog đubriva, pre svega stajnjaka kao đubriva, ali i kao bioenergetskog materijala za zagrevanje zaštićenog prostora. Međutim, biljni ostaci povrća, sem za ishranu stoke značajni su i kao izvor mineralnih materija. Tim pre što posle berbe ostaje značajna biljna masa sa visokim sadržajem NPK. Zaoravanjem iste, đubri se zemljište i smanjuje potreba za većim količinama organskih i mineralnih đubriva. Zbog toga su povrtarske vrste značajnije predkulture, posebno za ratarske useve.

Bogatstvo hranljivih i zaštitnih materija čini povrće značajnim u ishrani ljudi. U celini je povrće sem leguminoza hrana niže energetske vrednosti i u ishrani osigurava oko 12% potrebne energetske vrednosti za čoveka. Niža energetska vrednost uslovljena je manjim sadržajem suve materije odnosno manjim sadržajem masti, belančevina i ugljenih hidrata u odnosu na hranu životinjskog porekla ili na zrnene kulture. Posebna vrednost povrća je u visokom sadržaju biološki značajnih materija (vitamina i mineralnih materija, fitoncida) i onih koje pojedinim vrstama daju značajna lekovita svojstva. Činjenice o nutritivnom, agronomskom i ekonomskom značaju povrća zahtevaju razvoj ove proizvodnje u dva osnovna pravca gajenja povrća: za svežu potrošnju namenjenu zelenoj pijaci i povrća za preradu. Veći broj načina i mesta proizvodnje uz povoljnije agroekološke uslove Vojvodine, omogućuju i intenzivniji razvoj povrtarstva sa naglašenim celogodišnjim ciklusom proizvodnje. To će osigurati neophodnu dnevnu potrebu čoveka od 400 g povrća ali i značajne količine svežeg i prerađenog povrća za izvoz.