Tema: Planine

Planine

Planine pokrivaju najveci deo Srbije. Četiri planinska venca okružuju zemlju.
Dinarski Alpi na zapadu zauzimaju najveću teritoriju, i protežu se od
severozapada do jugoistoka Srbije. Karpatske i Balkanske planine se protežu
u severnojužnom pravcu ka istočnoj Srbijii, zapadno od doline reke Morave.
Drevne planine duž Južne Morave pripadaju Rilo-Rodopskom planinskom vencu.

Planine Srbije se dele na:

1. Rodopske planine

2. Karpatsko-balkanske planine

3. Dinarske planine


01. Rodopske planine

Rodopske planine se pružaju sa desne i leve strane Južne i Velike Morave.

Sa desne strane nalaze se planine:

1. Dukat,
2. Koćura,
3. Besna Kobila,
4. Vardenik,
5. Čemernik,
6. Radan,
7. Ruj-planina,
8. Seličevica,
9. Stalaćka brda,
10. Bukovik,
11. Ostrozub,
12. Resavski humovi

dok se sa leve strane protežu:

1. Kukavica,
2. Vidojevica,
3. Jastrebac,
4. Juhor,
5. Crni vrh
6. Azanjske planine.


02. Karpatsko-balkanske planine

Karpatsko-balkanske planine se nalaze u istočnom delu Srbije.
Prostiru se od reke Dunav na severu do Zaplanjsko-lužičke kotline i Ruj-planine na jugu.
Na istoku idu do bugarske granice, a na zapadu do gromadnih (rodopskih) planina Pomoravlja.
Ove planine su raznovrsnog geološkog sastava usled čega se javljaju brojna orudnjenja.
Karpatsko-balkanske planine se dele na Karpatske i na Balkanske planine.

Karpatske planine se nalaze izmeću Dunava na severu i Crnorečke kotline.

U njih spadaju:

1. Homoljske planine,
2. Beljanica,
3. Kučaj,
4. Miroč,
5. Deli Jovan i još par manjih.

Balkanske planine se nalaze južno od Crnorečke kotline.

To su:

1. Rtanj,
2. Ozren,
3. Devica,
4. Suva planina
5. Stara planina

03. Dinarske planine

Dinarske planine zauzimaju najveći prostor planinske regije.
Raznovrsne su u geološkom i morfološkom pogledu.
Podeljene su na 7 planinskih celina.

To su:

1. Prokletijske planine
2. Šarske planine
3. Starovlaško-raške planine
4. Kopaoničke planine
5. Kosovsko-metohijske planine
6. Šumadijske planine
7. Rudne i flišne planine


Prokletijske planine se nalaze na granici Srbije sa Albanijom. Uglavnom su krečnjačkog
sastava. U ovoj grupi se nalazi najviši vrh Srbije - Đeravica (2656 m).

Prokletijske planine čine:

1. Prokletije,
2. Hajla,
3. Komovi,
4. Žljeb,
5. Visitor,
6. Mokra planina
7. Mokra gora.

Šarske planine se nalaze južno od Kosovsko-metohijske kotline. U njih spadaju:
Šar planina, Koritnik i Paštrik.
Starovlaško-raške planine se prostiru od Drine na zapadu do Ibra i Kosovske
kotline na istoku i od Đetinje i Zapadne Morave na severu do granice sa
Crnom Gorom.

U Starovlaško-raške planine spadaju:

1.Zvijezda,
2.Tara,
3. Zlatibor,
4. Radočelo,
5. Čemerno,
6. Giljeva,
7. Zlatar,
8. Javor,
9. Golija,
10. Mučanj,
11. Rogozna,
12. Jadovnik,
13. Jelica,
14. Ozren
15. Žilindar.

Kopaoničke planine leže oko Ibra i Zapadne Morave.

U ove planine spadaju:

1. Kopaonik,
2. Željin,
3. Goč
4. Stolovi.

Kosovsko-metohijske planine su planine na prostoru Kosova i Metohije.
Nalaze se između Prokletijskih, Šarskih i Kopaoničkih.
Šumadijske planine se nalaze između Dunava i Save na severu, Zapadne Morave
i Đetinje na jugu, Velike Morave na istoku i Kolubare, Ljiga i Dičine na zapadu.

U njih spadaju:

1. Avala,
2. Kosmaj,
3. Bukulja,
4. Venčac,
5. Rudnik,
6. Vujan,
7. Kotlenik
8. Gledićke planine.

Rudne i flišne planine se protežu južno od Save do Đetinje na jugu i od Drine
na zapadu do Kolubare, Ljiga i Dičine na istoku.

Dele se na: Rudne i Flišne.

Rudne su:

1. Gučevo,
2. Boranja,
3. Jagodnja,
4. Sokolske planine,
5. Bobija,
6. Medvednik,
7. Jablanik,
8. Povlen,
9. Gvozdačke stene,
10. Maljen
11. Suvobor

Flišne su:

1. Cer,
2. Zavojske
3. Vlašić.


Viipedija

Rodopske planine

Rodopske planine (Rodopi) su najstariji planinski masiv na Balkanskom poluostrvu.
Prostire se između reke Marice na istoku, Dinarskog i Šarsko-pindskog planinskog
lanca na zapadu i Karpatsko-balkanskih planina na severoistoku.

Planine su građene od kristalastih škriljaca, sa mermerom, granitom i mlađim
vulkanskim stenama.
Stare stene, nabrane u gornjem paleozoiku, kasnije erodovane i ponovo uzdignute
okomitim kretanjem duž raseda.

Najveća rasprostranjenost je u južnoj Bugarskoj, gde se nalazi najstarije jezgro
masiva (tzv. pravi Rodopi), sa najvišim vrhom na planini Rili (Musala 2925 m).
Rodopske planine se pružaju i na teritorije Makedonije i Srbije.

U Makedoniji obuhvataju područje između doline Vardara i makedonsko-bugarske
granice (Osogovska planina (2252 m), Plačkovica (1754 m), Ogražden (1744 m).
Pravim Rodopima je sličan Pelagonijski masiv (Jakupica (2540 m) zapadno od Vardara.

U Srbiji između reka Ibra i Morave i u Šumadiji, preovladavaju niža rodopska pobrđa
i osamljene planine od mezozojskih i tercijarnih sedimenata na staroj podlozi.

Planine su bogate ležištima: hroma, olova, cinka, gvožđa, zlatonosne i drugih ruda.
Prirodna šumska vegetacija je proređena. Najviše planinske delove od 1800 do 2000 m,
pokrivaju pašnjaci.

Karpatsko-balkanske planine

Karpatsko–balkanske planine su deo severne zone nabiranja venačnih planina Evrope.
Zauzimaju prostor između Panonskog basena, stare Rodopske mase na zapadu i
Vlaško-pontijskog basena na istoku.[1] Svojim manjim delom, prostiru se na krajnjem
istoku Srbije[2], između Dunava na severu, Ruj-planine i Lužničko - Zaplanjske
kotline na jugu, dolinom Južne i Velike Morave na zapadu i granice sa Bugarskom na
istoku. Grade ih stene različite starosti i porekla, kao što su peščari, krečnjaci,
vulkanske i eruptivne stene. Najstarije stene pokrivene su peščarima i do 1.000 m,
dok su krečnjačke stene i do 600 m debljine.

Opšte odlike

Površinski i podzemni kraški oblici reljefa su veoma česti, mada ne i krupni.
Od površinskog krasa tu su škrape, vrtače, ređe uvale i jedno kraško polje -
Odorovsko. Broj pećina i prerasta je velik: Resavska, Zlotska (Lazareva), Bogovinska,
Ceremošnja, Dubočka, Ravanička. Planine su dobro pokrivene šumama i pašnjacima,
a u njima se nalaze velike naslage mrkog i kamenog uglja, bakra, zlata, srebra.
Linija Ražanj (dolina Moravice) – Sokobanjska kotlina – Knjaževačka kotlina, deli
Karpatske planine (severno) i Balkanske pl. (južno).

Planine

Nabiranjem Karpatsko-balkanskih planina nastala su 3 planinska venca, međusobno
odvojena kotlinama i rečnim dolinama. Unutrašnji (zapadni) niza čine planine:
Zviške, Homoljske, Beljanica, Kučajske, Rtanj, Ozren, Devica, Suva planina. S
redišnji niz čine planine: Šomrda, Stol, Veliki Krš, Crni vrh, Tupužnica, Tresibaba,
Svrljiške planine. Spoljašnji (istočni) niz planina čine: Miroč, Veliki Greben,
Deli Jovan i Stara planina dužine oko 90 kilometara, sa najvišim vrhom Midžor
(2.169 m).

Kotline i klisure

Planine su raščlanjene kotlinama i klisurama. Njima prolaze važne saobraćajnice.
Poznate kotline su: Zviždška (Kučevska), Homoljska (Žagubička), Crnorečka, Zaječarska.
U Balkanskom planinskom predelu kotline su: Knjaževačka, Sokobanjska, Svrljiška,
Belopalanačka, Zaplanjska i Pirotska. Između kotlina nalaze se i mnogobrojne klisure:
Đerdapska, Čestobrodica - prevoj Stolice, Sićevačka

Donjopodunavska nizija

Donjopodunavska nizija obuhvata Negotinsku Krajinu i Ključ, u okuci Dunava kod Kladova.
Negotinska Krajina se nalazi u severoistočnom delu Srbije, oivičena Miročom i Deli Jovanom.
Preestavlja najnižu, plodnu i dobro obrađenu ravnicu u Srbiji (28 m ). Ključ se prostire
u okuci Dunava kod Kladova, između Đerdapske klisure, Miroča i Vratnjanske reke. Plodna,
fluvijalno nanosna nizija. Negotinska Krajina i Ključ imaju privredni značaj u rečnom
saobraćaju (Dunav), ribolovu i vinogradarstvu.

Vikipedija