Tema: Konak kneginje Ljubice

Konak kneginje Ljubice

Konak kneginje Ljubice nalazi se u Beogradu, u ulici kneza Sime Markovića broj 8.
Zbog svog
istorijskog i arhiktetonskog značaja konak ima status spomenika kulture od izuzetnog
značaja.

Istorijat

Do 1829. godine, na mestu između zgrade Patrijaršije i današnjeg konaka nalazio se
drugi (stari) dvor, koji je upotrebljavan za stanovanje. S obzirom na njegovu starost
i oronulost, knez Miloš je odlučio da sazida drugi konak. Novi konak, kako je zvan u
vreme građenja, bio je veći i reprezentativniji od Gospodarskog, jer je trebalo i da
posvedoči o narasloj ekonomskoj moći i učvršćenoj vlasti Miloša Obrenovića posle
dobijanja Hatišerifa 1830. godine.

Konak kneginje Ljubice jedan je od najreprezentativnijih sačuvanih primera građanske
arhitekture prve polovine 19. veka u Beogradu. Građen je u periodu od 1829-1830. godine.
Prema zamisli kneza Miloša, trebalo je da ima dvojaku namenu, da bude stan njegove
porodice, kneginje Ljubice i sinova Milana i Mihaila, kasnijih srpskih knezova, a u
isto vreme i dvor za rezidenciju. Izgrađen je po idejama i pod nadzorom Hadži-Nikole
Živkovića, pionira srpskog neimarstva.

Knez Miloš je odlučio da angažuje neimara iz Vodena, Hadži Nikolu Živkovića, jer u to
vreme u Beogradu nije ni bilo neimara, s obzirom na to da se godinama nije zidalo. Tako
je Nikola Živković postao prvi neimar obnovljene Srbije i rukovodio je svim građevinama
koje je knez Miloš podizao tokom svoje prve vladavine.

Kopanje temelja početo je u julu 1829. godine, a Konak je završen u kasnu jesen 1830.
godine. Kneginja Ljubica je pismom javila mužu 22. novembra 1830. godine „da su se
smestili u novom konaku“. Naknadno, 1836, dograđen je amam sa jednospratnim traktom.

Vikipedija

Položaj

Konak kneginje Ljubice nalazi se na uglu ulica Kneza Sime Markovića i Kralja Petra,
nekadašnjih ulica Bogojavljanske i Dubrovačke, u jednom od najstarijih delova Beograda.
Preko puta današnje Saborne crkve nalazio se stari knežev dvorac i prostirao se, otprilike,
od ulaza u sadašnju zgradu Patrijaršije do bašte današnjeg Konaka kneginje Ljubice.

Konak kneginje Ljubice smešten je u slobodni prostor, u centar velike bašte, prvobitno
ograđen visokim zidom, kao i ostale građevine ovog tipa i okružen zelenilom. Imao je
spoljašnje dvorište u koje se ulazilo kroz kolsku kapiju, kao i prostranu unutrašnju baštu
prema Kosančićevom vencu. Glavnom fasadom, kojom dominira erker divanhane, Konak je okrenut
prema reci Savi.

Arhitektura

Osnova Konaka je pravougaonog oblika i srazmerno velika, a ima tri nivoa: podrum, prizemlje
i sprat. Podrum je pokriven svodovima, a prizemlje i sprat su zidani uz primenu klasičnog
zidanja u opeci i bondručnog zidanja sa drvenom konstrukcijom ispunjenom opekom. Četvorovodni
krov je pokriven ćeramidom, a nadvisuje ga osmostrano kube i osam dimnjaka.

Ova građevina sadrži sve odlike gradskih kuća srpsko-balkanskog stila. Prizemlje i sprat
imaju središnji hol oko kojeg su raspoređene ostale odaje, što je tradicionalno orijentalni
prostorni koncept proizašao iz nekadašnjih zatvorenih unutrašnjih dvorišta. Na oba sprata
nalazi se i po jedna divanhana, neka vrsta današnje dnevne sobe, a takođe i salona za prijem.
Divanhana u prizemlju je od ostalog prostora izdvojena pomoću dva stepenika, a oivičena je
drvenim stubovima sa parapetima između njih. Odmah uz nju postavljene su široke stepenice
koje vode u baštu i taj ulaz u kuću je širi od onog prema ulici.

Divanhana na spratu je intimnija. Ograđena je bočno zidovima, a ima prema centralno prostoru
samo dva stuba. Njen pod bio je u ravni okolnog poda, a svi su bili od dasaka. Ova divanhana
je orijentisana ka ulici.

Iako je svojim prostornim konceptom oslonjen na orijentalnu tradiciju, Konak kneginje Ljubice
predstavlja prelomni trenutak u beogradskoj arhitekturi, jer svojim spoljnim oblikovanjem i
dekorativnim elementima u velikoj meri nagoveštava uticaj evropske arhitekture. Ova evropska
shvatanja posebno su vidljiva u razuđenosti fasada, izlomljenim linijama krova, dimnjaka i
kubeta, u sporednim detaljima arhitektonske obrade fasada – pilastrima, lučnim završecima i
šambranama na prozorima, profilisanim vencima i nekim detaljima enterijera. Erkeri na fasadi,
inače tipično pravougaoni, imaju polukružni oblik u osnovi.

Vikipedija