Tema: Manastir Rakovica

Manastir Rakovica

Manastir Rakovica je manastir Srpske pravoslavne crkve, u okviru Beogradsko-karlovačke
arhiepiskopije, smješten u beogradskom naselju Rakovica. Posvećen je arhanđelima Mihajlu
i Gavrilu.

Istorija

Iako se nastanak manastira, po narodnom predanju, veže za vrijeme vladavine srpskih
kraljeva Dragutina i Milutina, savremeni dokumenti to dovode u pitanje. Spominje se
u putopisu Feliksa Petančića iz 1502. godine, pod naslovom „Ranauicence monasterium“
a docnije se spominje i u turskim izvorima, u popisu iz 1560. godine, među ostalim
crkvama i manastirima u okolini Beograda. Na sajtu pravoslavnog časopisa „Pravoslavlje“
može se pročitati da se ovaj manastir spominje i u povelji vlaškog vojvode Konstantina
Brankoveana Besarabe, iz 1701. godine, u kom se za manastir kaže da je „sazidan i iz
temelja podignut od strane dobrog hrišćanina, počivšeg Radula vojvode, koji je proteklih
godina bio gospodar ove zemlje (vlaške)“. Pretpostavlja se da se govori o vlaškom vojvodi
Radulu I Crnom, zetu kneza Lazara.

Tokom 16. veka manastir je premješten na svoje sadašnje mjesto, sa lokacije iz okoline
sela Rakovica, gdje su pronađeni ostaci stare zgrade (tragovi zidova, stub časne trpeze...)
Godine 2007. na lokaciji stare zgrade su vršena arheološka istraživanja, a potom ponovo
od 16. jula do 16. avgusta 2008, u cilju potvrđivanja pretpostavke da je u pitanju stara
zgrada ovog manastira. U izvještaju se navodi da su traženi rezultati „izostali“, te da
„postojanje srednjovekovne nekropole na ovom prostoru, kao i ostaci časne trpeze ...
ukazuju na postojanje nekog sakralnog objekta u blizini, iako do sada nisu konstatovani
njegovi materijalni ostaci.“

Nepovoljnog položaja, u blizini važne raskrsnice i naselja, manastir je razoren tokom
turskog pohoda na Beč 1592. i narodnog nemira iz 1594. godine.[1] Pod pritiskom čestih
pljačkanja, manastir se postepeno premještao na svoje sadašnje, skrovitije mjesto, bliže
šumi. Manastir je ponovno stradao tokom Austrijsko-turskog rata (1737-1739), a potom
i 1788-1790. Zbog sarađivanja monaha sa Austrijancima, a protiv Turaka, manastir je u
odmazdi spaljen, a tadašnji iguman manastira Sofronije je obješen je o brijest pred
manastirom. Tokom NATO bombardovanja Jugoslavije 1999. godine, ovaj manastir, odnosno
njegov spoljašnji zid, ponovo je oštećen.

Upućen je odmah posle monašenja 1935. godine u ikonografsku školu u manastiru Tadej
Štrbulović. U čin jeromonaha rukopoložen je 3. februara 1938. godine u manastiru.


Vikipedija

Arhitektura

U okviru manastirskog kompleksa danas se nalaze objekti nastali u različitim istorijskim
epohama od XV do XX veka. Svakako je najvažniji objekat crkva sv. arhanđela Mihaila i
Gavrila. Vreme podizanja manastirske crkve se ne može precizno datirati, ali se stavlja
u širi period između obnove Pećke patrijaršije 1557. godine i Velike seobe Srba 1690.
godine. Koncipirana je kao jednobrodna građevina trikonhalne osnove, sa vidljivim uticajem
moravske škole. Crkva ima dva kubeta, veće nad centralnim travejem naosa, a manje nad
pripratom. U osnovi naos je rešen u formi sažetog upisanog krsta, iako u spoljašnjoj
obradi ovakav oblik nije vidljiv. Intervencije na crkvi iz XVIII i XIX veka su u znatnoj
meri izmenile autentičan izgled gornjeg sklopa građevine. Horizontalna podela na fasadama,
izvedena pomoću kordonskog venca, razdvajaju gornji i donji pojas na dva nejednaka dela.

Godine 1905. u manastiru počinje da radi Monaška škola, prva ovakve vrste u Srbiji, za
čije potrebe je 1925. godine podignuta nova zgrada, takozvani „Platonov konak“. Zgradu
je projektovao ruski arhitekta Valerij Staševski u srpsko-vizantijskom stilu. Škola je
radila sve do 1932. godine, a u periodu od 1949. do 1958. godine u manastiru je bila
smeštena Beogradska bogoslovija.

Ikonostas je prvobitno bio sačinjen od zidne pregrade sa dvije prijestone ikone Isusa
Hrista i Bogorodice Marije, dok su na drugim mjestima bile obješene ili pričvršćene
različite drvene i platnene ikone, ali 1862. godine je postavljen novi ikonostas,
manjih dimenzija, čiju izradu je finansirao tadašnji srpski knez Mihailo Obrenović.

Znamenitosti manastira

U manastiru je sahranjen sin Miloša Obrenovića Todor, zbog čega je Miloš pružao veliku
podršku njegovoj obnovi tokom svoje vladavine, a kasnije i njegov sin, Mihailo Obrenović.
Jedan od dijelova manastira se zove po Miloševoj supruzi Ljubici, tzv. „Ljubičin konak“.
Osim još nekih članova porodice Obrenović, u manastiru je sahranjen i Vasa Čarapić,
jedan od vođa Prvog srpskog ustanka.[1] Bivši srpski patrijarh Dimitrije sahranjen je u
ovom manastiru 1930. godine, a bivši srpski patrijarh Pavle takođe je sahranjen u ovom
manastiru, po svojoj izričitoj želji.


Vikipedija