Joakim Vujic

[Rada]

JOAKIM VUJIC

(9.9.1772., Baja - 8.11. (jk) 20.11. 1847. Beograd),
ubraja se u red najplodnijih srpskih književnika, autor je preko četrdeset različitih dela.

Joakim Vujić je bio srpski književnik i autor preko četrdeset različitih dela. Rođen je 9.
septembra 1772. godine u Baji, od oca Grigorija, trgovca, i majke Jevre. U rodnom gradu je
završio slavenoserpsku (osnovnu) školu, a isto tako i nemačku, latinsku i mađarsku. Po
svršetku osnovnog obrazovanja odlazi u Novi Sad, gde je upisao srednju školu a posle godinu
dana odlazi u gimnaziju u Kaloču gde se zadržao dve godine. Mladi Joakim, otkrivši svoj
pasionirani mobilni duh odlazi u Segedin gde je postao sintaksista. U Segedinu takođe u
jednom momentu odustaje od školovanja i odlazi za šegrta, ali ga je prva gazdinska grubost
razočarala te se ponovo vraća u rodnu Baju. Iz Baje ponovo zarad novih saznanja pohodi Kaloču,
odakle po završenoj školskoj godini odlazi u Bratislavu da uči "više nauke" ali s obzirom da
se nije mogao izdržavati ponovo se vraća u Kaloču. U Kaloči je svršio poeziju, pa potom otišao
u Đur na dalje školovanje za retoričara, ali se zbog strogosti direktora uplašio i otišao u
Ostrogon da upiše gimnaziju. Na nagovor sveštenika Lazara Perenčevića, koji je želeo da njegov
sin Jova uči sa Joakimom, on odlazi u Bratislavu 1792. gde biva stipendisan od Evangelističkog
liceja. U liceju je učio: retoriku, logiku, algebru, mađarsku istoriju, rimske običaje, svetsku
istoriju, filozofiju, fiziku, prava, dogmatiku, moralnu filosofiju, herbejski i starogrčki.
Sa namerom da svrši pravne nauke upisao se u Rimokatoličku akademiju. Razočaran stvarnošću
pravna kao takvog, Vujić napušta 1775. ove studije i vraća se u Baju. Period proveden u
Bratislavi je za njegovo pozorišno delanje prva važna destinacija jer je Bratislava u to doba
(1792—1795) negovala sve oblike pozorišne organizacije: crkveno pozorište, crkveno-školsko,
putujuće družine, dvorska pozorišta i kralljevsko-gradsko pozorište. Tu je Joakim Vujić i prvi
put video Kocebuovu Kreštalicu, koju će kasnije prevesti na srpski. Zanesen primerom Dositeja
Obradovića, koga je sreo u Beču 1795. godine, krenuo je na put. Imajući na putu različitih
doživljaja, Vujić je bio u Karlovcu i u Zagrebu, odakle se 7. jula 1797. vratio u rodnu Baju
da pomogne roditeljima koji behu postradali. Joakim Vujić je učiteljevao po raznim mestima
Ugarske, a potom je krenuo na putovanje.

wikipedia

[Rada]

Pošao je u Trst i uz romantičan sukob s hajducima, u Trst je stigao na poklade 1801. gde se
izdržavao kao domaći učitelj. Ovde je Vujić učio tuđe jezike i ubrzo napisao svoju Francusku
gramatiku (Budim, 1805). U Trstu je upoznao Vikentija Rakića, pisca i prevodioca dramskih dela
na srpski jezik, jeromonaha Savu Popovića i veletrgovca Antonija Kvekića. Vujić je putovao po
Italiji, pa ostavivši učiteljstvo, prema njegovim zapisima - čija je verodostojnost dovedena
u pitanje - stupio je na brod kao pisar. Posetio je Moreju, Arhipelag, Malu Aziju, Carigrad,
Krim, bio je i u Solunu i na afričkoj obali, gde je gledao hvatanje krokodila po Nilu, a u
povratku ka Trstu njegov je brod imao bitku s turskim morskim razbojnicima. Radi štampanja
svojih spisa odlazi u Peštu. Nameravajući je da se nastani u Srbiji odlazi u Zemun, gde ostaje
od 1806. do 1809. U Zemunu je učiteljevao i pisao. Ovde je bio osumnjičen da je — priča Vujić
— u revolucionarnoj vezi s Dositijem iz Beograda i Napoleonom Velikim, te je pola godine bio
u istražnom zatvoru, gde je uradio prevod Defoevog „Robinsona“ i još jedne knjižice. U jesen
1810. godine u Sentandreji se oženio bogatom udovicom Pelagijom Manojlović, međutim, u braku
nije bio srećan. Iste godine je objavio svoj roman „Aleksis i Nadina“, a takođe i moralnu
pripovetku „Robinson mlađi“. Vujić je učestvovao i u pripremama predstave Ištvana Baloga „Crni
Đorđe ili Zauzeće Beograda od Turaka“ koja je bila izvedena na mađarskom jeziku sa srpskim
pesmama 12. septembra 1812. godine u peštanskom Mađarskom teatru, u Rondeli. Oduševljena
publika je sa ovacijama ispratila ovu predstavu. 21. avgusta 1813. Vujić je za priznanje
kulturnog i prosvetnog rada od cara Franca I dobio priznanje koje mu je uručeno u peštanskoj
Gradskoj upravi. Dana 24. avgusta 1813. godine, ponovo u Rondeli na peštanskoj obali Dunava,
na pozornici Mađarskog teatra, Joakim Vujić priređuje prvu svetovnu i građansku pozorišnu
predstavu na srpskom jeziku: „Kreštalica“ (nem. "Der Papagoy") od popularnog nemačkog spisatelja
Augusta Kocebua. Prvu vest o ovoj predstavi prenele su „Novine serbske iz carstvujušče Vijene“
Dimitrija Davidovića. Posle toga sledile su predstave u Baji, Segedinu, Novom Sadu, Zemunu,
Temišvaru, Pančevu i Aradu. Joakim Vujić je u Pešti upoznao poznatog romanopisca Milovana
Vidakovića i Uroša Nestorovića. Dana 18. januara 1815. u Baji je izvedeno Vujićevo delo „Inkle
i Jarika“ u tri čina. U jesen 1823.

[Rada]

Joakim Vujić je prvi put boravio u Srbiji. Godine 1828. Joakim Vujić je u Budimu štampao
„Putešestvije po Serbiji“; pre toga je već bilo izišlo njegovo „Novoe zemljeopisanije“. Dane
očajanja, zbog propalog braka, proveo je u manastiru Bezdinu, gde je 1831 — 1832. napisao i
svoju autobiografiju. Vreme između 1835 — 1839. proveo je u Srbiji, većinom u Kragujevcu, gde
je u dvoru Kneza Miloša priređivao pozorišne predstave. Vujić je došao na poziv Kneza u jesen
1834. godine i postavljen je za direktora Knjažesko-srbskog teatra sa zadatkom da organizuje
rad pozorišta. Prve predstave održane su u vreme zasedanja Sretenjske skupštine od 2. do 4.
februara 1835. godine, kada su prikazani Vujićevi komadi uz muziku koju je komponovao Jožef
Šlezinger. Vujić je u 1835. godini prikazao pet premijera, ito sledećih dramskih dela:
Fernando i Jarika, La Pejruz, Bedni stihotvorac, Begunac i Šnajderski kalfa. Odlaskom Miloša
i Vujić je morao da napusti Srbiju. Putovao je po Moldaviji, bio je i u Odesi, a u jednom
ruskom manastiru sređivao je opis ovih svojih putovanja. Vujićev putopis „Putešestvije po
Ungariji, Valahiji, Moldaviji, Basarabiji, Hersonu i Krimu“ (Beograd 1845.) sadrži zanimljiva
zapažanja, često vrlo korisne podatke, ali je pisan nevešto i neknjiževno, suvoparno, gotovo
samo dokumentarni. Poslednje godine svoga života Joakim Vujić je proveo u Beogradu u oskudici.
Ipak je bio živnuo videći da se u Srbiji sve više utvrđuje pozorište. Umro je 8. novembra
1847. godine, očekujući prvi povezani primerak svoje nove knjige „Irina i Filandar“.
Joakim Vujić je sahranjen u blizini crkve Svetog Marka na starom tašmajdanskom groblju u
Beogradu. Grob mu je kasnije zameten. Vujićeva slika je poznata po nacrtu koji je sam priložio
svojoj autobiografiji.

[Rada]

Knjaževsko-srpski teatar

Teatar u Kragujevcu koji je nosio ime Joakima Vujića, direktora prvog srpskog teatra osnovanog
u Kragujevcu 1835. godine, izrastao je po svom repertoarskom izrazu i scenskom tretmanu u
moderno savremeno pozorište.
Na sceni ovog pozorišta odnegovana je čitava plejada vrsnih umetnika koji su ostavili dubokog
traga u istoriji pozorišne umetnosti zemlje: Ljuba Tadić, Mija Aleksić, Branislav Ciga Jerinić,
Mileva Žikić, Budimir Buda Jeremić, Miodrag Marić, Rajko Stojadinović, Ljubomir Kovačević,
Jovan Mišković Miško, Sava Baračkov, Gorica Popović, Ljubomir Ubavkić Pendula, Mirko Babić...
Hatišerifom od 1830. i 1833. godine Srbija dobija autonomiju i pravo da podiže kulturno-prosvetne
i zdravstvene ustanove. Zahvaljujući činjenici da je Kragujevac u to vreme prestonica obnovljene
Srbije u kome je Knez Miloš Obrenović podigao svoj dvor sa upravnim i administrativnim aparatom,
u njemu se utemeljuju: Knjažesko-srbska Tipografija, Novine Serbske pod uredništvom Dimitrija
Davidovića, Gimnazija (1833. godine), Knjažesko-srbski teatar (1835. godine), Knjažesko-srbska
banda koju osniva Jožef Šlezinger, Liceum Knjažestva Serbskog (1838. godine), muzej, biblioteka,
galerija slika, Sud kragijevački (1820. godine), bolnica, prva apoteka (1822. godine).
U Kragujevcu se prve pozorišne predstave pominju još 1825. godine. Pripremao ih je i izvodio
učitelj Đorđe Evgenijević sa đacima. Prilikom svog dolaska u Kragujevac u njima je učestvovao
i Joakim Vujić. On je došao na poziv Kneza Miloša u jesen 1834. godine i postavljen je za direktora
Teatra sa zadatkom da organizuje rad pozorišta.
Knjažesko-srbski teatar smešten je u adaptiranim prostorijama tipografije i imao je binu, lože i
parter. Repertoar Teatra činila su uglavnom dela Joakima Vujića, a glumački ansambl, pored Vujića
koji je bio glavni glumac i reditelj, sačinjavali su mladi činovnici i đaci gimnazije.[2]
Prve predstave održane su u vreme zasedanja Sretenjske skupštine od 2. do 4. februara 1835. godine,
kada su prikazani Vujićevi komadi uz muziku koju je komponovao Jožef Šlezinger. Za tri dana izvedene
su četiri predstave: Fernando i Jarika, La Peruz, Bedni stihotvorac i Begunac. Pozorišnu publiku
sačinjavali su Knez sa porodicom, činovnici i pozvani gosti, kao i poslanici u vreme skupštinskih
zasedanja.
Na Sretenje Gospodnje, petnaestog februara 1835. godine (2. februara, po starom kalendaru), u
adaptiranim prostorijama kragujevačke Tiografije, prikazao je Joakim Vujić svoj pozorišni komad
Fernando i Jarika, prema delu Karla Ekartshauzena.

[Rada]

JoakimFest

JoakimFest je festival najboljih pozorišnih predstava Srbije po tekstovima domaćih autora.
JoakimFest se odžavao svake godine između 7. i 15. maja od 2004. do 2011. u Knjaževsko-srpskom
teatru u Kragujevcu. Festival je dobio ime po Joakimu Vujiću (1772. – 1847.), piscu, prevodiocu,
učitelju stranih jezika, univerzalnom pozorišnom stvaraocu, direktoru Knjaževsko-srpskog teatra u
Kragujevcu 1835./1836. godine. Domaćin Festivala je Knjaževsko-srpski teatar, organizator Direkcija
Festivala, a glavni pokrovitelj Grad Kragujevac.

Iz Teatra su 1965. inicirani Susreti profesionalnih pozorišta Srbije Joakim Vujić (centralne Srbije),
koji su održavani svake godine u maju u desetak gradova, sve do 2003. godine. Od 2004. Teatar postaje
stalan domaćin JoakimFesta, a od oktobra 2006. godine i JoakimInterFesta, Međunarodnog pozorišnog
festivala malih scena.[2] Prvi JoakimFest, transformisani Susreti Joakim Vujić, održan je od 7.
do 13. maja 2004. godine u Kragujevcu. Na festivalu je pet profesionalnih pozorišta iz Srbije izvelo
sedam pozorišnih predstava, šest u konkurenciji za nagrade i jednu u čast nagrađenih. Osnovna ideja
organizatora JoakimFesta je bila stvaranje još boljeg i atraktivnijeg Festivala, koji će pokretati
najaktuelnije teme vezane za sudbinu pozorišnog života Srbije, ali će se ticati i izdavaštva koje
se bavi pozorišnom umetnošću, vezama između društva i teatra, kao i pitanjima pozorišne produkcije
u sadašnjim uslovima.
Danas je JoakimFest festival domaćeg dramskog teksta pozicioniran u Kragujevcu gde mu je i mesto, s
obzirom na Joakima Vujića i značaj prvog teatra u Srba, Knjaževsko-srpskog teatra, osnovanog 1835.
godine.

[Rada]

Statueta Joakim Vujić

Statueta Joakim Vujić se dodeljuje svakog 15. februara najeminentnijim piscima, glumcima,
rediteljima, scenografima, kompozitorima za izuzetan doprinos razvoju pozorišne umetnosti
Srbije.
Statuetu Joakim Vujić dodeljuje Knjaževsko-srpski teatar iz Kragujevca od 1985. godine.
Nagrada nosi ime Joakima Vujića pisca, prevodioca, učitelja stranih jezika, univerzalnog
pozorišnog stvaraoca i direktora prvog srpskog teatra osnovanog u Kragujevcu 1835. godine.
Autor Statuete Joakim Vujić je Nikola Koka Janković (rođen u Kragujevcu 1926. godine), vajar
i redovni član Srpske akademije nauka i umetnosti.