Tema: Dogodilo se u Novembru

Dogodilo se na dan 11.novembar


1331. Umro srpski kralj Stefan Dečanski Nemanjić, sin kralja Milutina. Tokom vladavine od 1322. Srbiji osigurao premoć na Balkanu pobedivši Bugare u bici kod Velbužda 1330. Sa prestola ga zbacio sin Dušan 1331. i držao u zatočeništvu u Zvečanu, gde je umro pod nerazjašnjenim okolnostima. Podigao manastir Dečane, a njegova Dečanska hrisovulja predstavlja dragocen dokument s popisom sela i stanovnika dečanskog vlastelinstva.

1405. Umrla srpska kneginja Milica, žena kneza Lazara Hrebeljanovića. Posle Kosovske bitke 1389. sklopila mir s Turcima i upravljala Srbijom u ime maloletnog sina Stefana. Kasnije se zamonašila i podigla manastir Ljubostinja, gde je sahranjena kao monahinja Evgenija.

1500. Francuski kralj Luj XII i Ferdinand Aragonski u Granadi potpisali tajni sporazum o podeli Italije.

1821. Rođen Fjodor Mihajlovič Dostojevski, jedan od najvećih ruskih i svetskih književnika. Njegovo delo u XX veku postalo neiscrpan izvor najraznovrsnijih književno-teorijskih, estetičkih, psiholoških i filozofskih studija i tumačenja. Uticao na celu evropsku i američku književnost, a posebno često se na njega pozivali ekspresionisti u književnosti i egzistencijalisti u filozofiji.

1855. Umro danski filozof Obi Seren Kjerkegor, zastupnik antihegelijanskog pravca, kritičar hrišćanstva kao crkvene dogme i začetnik egzistencijalizma.

1869. Rođen Vitorio Emanuele III, italijanski kralj od 1900. do 1946, oženjen Jelenom, ćerkom crnogorskog kralja Nikole I. Podržao Musolinijev režim i 1936. proglašen carem Etiopije, a 1939. kraljem Albanije. Abdicirao 1946. u korist sina Umberta, nadajući se da će tako spasiti Savojsku dinastiju, ali se Italijani u junu 1946. na plebiscitu izjasnili za republiku.

1878. Umro crnogorski pisac i političar Stefan Mitrov Ljubiša. Prvu pripovetku objavio 1868. i odmah postao jedan od najistaknutijih i najcenjenijih pripovedača. U njegovim pripovetkama se stapaju epska legenda i realizam.

1918. Kapitulacijom Nemačke završen Prvi svetski rat u kojem je učestvovalo 36 država. Život izgubilo oko 10 miliona ljudi. Bezuslovna kapitulacija, prema kojoj je Nemačka morala da napusti sve okupirane zemlje na zapadu i istoku, Alzas i Lorenu i levu obalu Rajne, potpisana u železničkom vagonu u francuskom mestu Kompijenj.

1918. Maršal Jozef Pilsudski proglasio nezavisnu republiku Poljsku.

1941. Sa teritorije SSSR u Drugom svetskom ratu počelo emitovanje programa radio stanice "Slobodna Jugoslavija".

1942. Nemačke trupe u Drugom svetskom ratu zaposele i neokupiran deo Francuske, pod kontrolom kvislinške vlade u Višiju. Istog dana nemačke i italijanske trupe okupirale i francusko ostrvo Korzika.

1944. Počela Batinska bitka u kojoj su jedinice sovjetske Crvene armije i Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije u Drugom svetskom ratu posle teških borbi 23. novembra porazile nemačke snage.

1945. Održani prvi posleratni izbori u Jugoslaviji na osnovu kojih je konstituisana Ustavotvorna skupština Demokratske Federativne Jugoslavije.

1952. Džon Mulin i Vejn Džonson u Los Anđelesu prvi put prikazali svoj izum, video-rikorder.

1961. Sovjetski grad Staljingrad preimenovan u Volgograd.

1965. Premijer Rodezije Jan Smit jednostrano proglasio nezavisnost od Velike Britanije, koja je režim bele manjine proglasila iegalnim i uvela trgovinske sankcije.

1971. Senat SAD ratifikovao ugovor kojim je Japanu vraćeno ostrvo Okinava, oduzeto krajem Drugog svetskog rata.

1975. Proglašena nezavisnost Angole, posle pet vekova portugalske kolonijalne vlasti. Prvi predsednik Narodne Republike Angole postao Agoštinjo Neto.

1992. Engleska anglikanska crkva napustila vekovnu tradiciju i dopustila ženama da budu sveštenici.

1996. Predsednik Gvatemale Alvaro Arsu saopštio da je s gerilskim pokretom postignut sporazum o okočanju 36-godišnjeg građanskog rata u toj centralnoameričkoj zemlji.

2000. U zapaljenoj žičari u jednom tunelu ispod glečera Kicštajnhorna u masivu Hohen Tauern, u austrijskim Alpima, život izgubilo 159 osoba.

2000. Na snagu stupio Zakon o Centralnoj banci Crne Gore, čime je zaokružena monetarna vlast u Crnoj Gori, inaugurisana godinu dana rabije uvođenjem marke u platni promet.

2001. Dan po prijemu Kine u Svetsku trgovinsku organizaciju, članica te organizacije postao i Tajvan.

2003. Bugarski predsednik Georgi Parvanov doputovao u dvodnevnu posetu Srbiji i Crnoj Gori kao prvi predsednik Bugrske koji je posle 53 godine zvanično posetio Beograd.

2003. SAD uvele ekonomske i diplomatske sankcije Siriji zbog podrške palestinskom otporu izraelskoj okupaciji.

2003. Umro predsednik Zimbabvea Kanan Sodindo Banana, prvi crnac na čelu te države.

Dogodilo se na dan 12.novembar

1812. Posle povlačenja iz Moskve, ostaci Napoleonovih trupa pretrpeli teške gubitke na reci Berezini.

1833. Rođen ruski kompozitor i hemičar Aleksandar Porfirijevič Borodin, jedan od "Velike petorice", čije je delo značajno doprinelo razvoju ruske simfonijske i kamerne muzike. Na svom životnom delu, operi "Knez Igor" radio 18 godina, a dovršili ga Rimski-Korsakov i Glazunov, stvorivši remek-delo ruske romantične opere. Autor značajnih radova iz hemije i biohemije.

1840. Rođen francuski vajar Ogist Roden, jedan od najvećih umetnika s kraja XIX i početka XX veka. Njegovo delo objedinilo romantičarski duh i moderne težnje i presudno uticalo na evropsko vajarstvo. Tvorac čuvenih skulptura «Mislilac» i «Poljubac».

1859. Rođen srpski arhitekta Andra Stevanović, član Srpske kraljevske akademije, profesor Velike škole i Beogradskog univerziteta. Projektovao više značajnih građevina, medju kojima zgrade Narodnog muzeja i Akademije nauka u Beogradu.

1866. Rođen kineski revolucionar i državnik Sun Jat Sen, prvi predsednik Kine po zbacivanju dinastije Mandžu 1911. Osnovao, 1905, Saveznu ligu, iz koje je nastala politička stranka Koumintang. Po njegovoj smrti 1925. vođstvo stranke preuzelo desno krilo na čelu s Čang Kaj Šekom.

1918. Proglašena prva austrijska republika, dan posle kapitulacije Nemačke u Prvom svetskom ratu i abdikacije cara Karla I.

1920. Potpisan Rapalski ugovor kojim je Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca, pod pritiskom Velike Britanije i Francuske, ustupila Italiji Istru, Julijsku krajinu, Zadar i ostrva Cres, Lošinj, Lastovo i Palagružu, kasnije i Rijeku.

1927. Lav Bronštejn Trocki, jedan od lidera "leve opozicije" u boljšeevičkoj partije, isključen je iz partije, a Staljin je postao neprikosnoven lider SSSR. Trocki interniran u Alma Atu, potom 1929. prognan iz zemlje, a 1940. po nalogu Staljina ubijen u Meksiku.

1933. Nacional-socijalistička radnička partija Adolfa Hitlera dobila izbore i preuzela vlast u Nemačkoj.

1942. Britanska Osma armija generala Bernarda Montgomerija u Drugom svetskom ratu zauzela Tobruk u Libiji i zarobila najmanje 30.000 nemačkih i italijanskih vojnika.

1944. U fjordu Tromzo na severu Norveške saveznici u Drugom svetskom ratu potopili "Tirpic", poslednji veliki ratni brod nacističke Nemačke.

1948. Japanski sud za ratne zločine osudio na smrt bivšeg premijera, generala Hideki Tođoa, i još šest japanskih vođa u Drugom svetskom ratu.

1955. Umro hrvatski pesnik Tin Ujević, koji je svojom lirikom, ali i boemskim životom, obeležio razdoblje između dva svetska rata u jugoslovenskoj književnosti.

1956. Beogradsko pozorište "Atelje 212" u adaptiranom delu zgrade "Borbe" izvelo prvu predstavu, "Fausta" Johana Volfganga Getea.

1969. Ruski pisac Aleksandar Solženjicin izbačen iz Saveza sovjetskih pisaca zbog žestokih kritika staljinizma u romanu "U prvom krugu". Ukazom Vrhovnog sovjeta, najčuveniji sovjetski disident 1974. proteran iz SSSR.

1970. U snažnom ciklonu i visokim talasima u Istočnom Pakistanu život izgubilo najmanje 200.000 ljudi.

1974. Južna Afrika suspendovana iz Generalne skupštine Ujedinjenih nacija zbog politike aparthejda.

1977. Jedna od osnivača i vođa zapadnonemačke levičarske terorističke organizacije "Bader-Majnhof" Ingrid Šubert izvršila samoubistvo u zatvorskoj ćeliji.

1981. Američki spejs-šatl "Kolumbija" drugi put poleteo u orbitu oko Zemlje, postavši prva svemirska letelica koja je upotrebljena drugi put.

1989. Umrla španska revolucionarka Dolores Ibaruri, legendarna La Pasionarija, predsednica Komunističke partije Španije od 1960. Pripisane su joj reči "No pasaran", "Neće proći", parola pod kojom su republikanci u Španskom građanskom ratu branili Madrid od fašista. Posle pada Republike 38 godina provela u inostranstvu, najviše u SSSR. Vratila se u Španiju 1977. i postala član Parlamenta.

1995. Potpisan Erdutski sporazum kojim se teritorija Sremsko-baranjske oblasti, deo samoproklamovane Republike Srpske Krajine, utvrđuje kao deo Republike Hrvatske. Sporazumom predviđen jednogodišnji period pod međunarodnom upravom.

1999. Na području planine Bajgora, na Kosovu, srušio se avion Svetskog programa UN za hranu. U nesreći poginuli svi putnici, 21, i tri člana posade.

2001. Jugoslovenski viceadmiral u penziji Miodrag Jokić, optužen za ratne zločine na području Dubrovnika 1991, predao se Međunarodnom sudu za ratne zločine u Hagu. U okviru nagodbe s Tužilaštvom, Jokić 27. avgusta 2003. priznao krivicu, a 18. marta 2004. osuđen na sedam godina zatvora.

2001. U udesu aviona “airbus-300”, koji je pao na obližnje kuće odmah po poletanju sa njujorškog aerodroma "Džon Kenedi", poginulo svih 260 putnika i pet osoba na zemlji.

Dogodilo se na dan 13.novembar

1093 - Umro je škotski kralj Malkolm III, tokom petog bezuspešnog pokušaja da pokori Englesku. Na vlast je došao 1057, pošto je pobedio i ubio kralja Makbeta. Time je osvetio svog oca kralja Dankana I, kojeg je Makbet ubio 1040.

1095 - Na crkvenom saboru u Klermonu, u Francuskoj papa Urban II pozvao je crkvene velikodostojnike i svetovne vladare na verski rat protiv turskog plemena Seldžuka koje je zauzelo Svetu zemlju u Palestini. Time je počela epoha krstaških ratova.

1532 - Španski osvajač Fransisko Pisaro zauzeo je sa samo 200 vojnika grad Kahemarku u Peruu i pogubio cara Inka Atahualpu, iako je za njega bila isplaćena velika otkupnina.

1766 - Rođen je francuski kompozitor i violinista Rudolf Krojcer, dvorski violinista Napoleona Bonaparte i Luja XVIII. Opčinjen njegovom virtuoznošću, Betoven mu je posvetio sonatu za violinu i klavir br. 47, poznatu Krojcerovu sonatu.

1782 - Rođen je Esajas Tegner, jedan od najvećih švedskih pesnika autor čuvene "Sage o Fritjofu".

1813 - U Njegušima je rođen Petar II Petrović Njegoš, crnogorski vladika, filozof i državnik, veliki epski pesnik, autor slavnog dramsko-epskog dela "Gorski vijenac". Kao državnik postavio je temelje moderne crnogorske države, ustanovio izvršnu vlast i senat, organizovao sudove, uveo poreze. Za njegove vladavine osnovana je prva štamparija u Cetinju 1834. i podignuta prva škola. U književnoj baštini ostavio je i ep "Luča mikrokozma", dramu "Lažni car Šćepan Mali", pesme.

1868 - Umro je italijanski kompozitor Đoakino Antonio Rosini, autor 39 opera od kojih su načuvenije "Seviljski berberin", "Viljem Tel", "Otelo".

1871 - Rođen je Vladislav Ribnikar, osnivač lista "Politika" (1904), njen prvi direktor i glavni urednik. Jedan je od osnivača TANJUG-a i prvi direktor te agencije (1943). Bio je ministar prosvete FNR Jugoslavije 1945. i predsednik Komiteta za kulturu i umetnost 1946.

1912 - Rođen je francuski pisac rumunskog porekla Ežen Jonesko, koji se svojom antidramom suprotstavio klasičnom pozorištu odbacivši svaku akciju, uzročnu povezanost i tradicionalne šeme klasičnih dramskih dela ("Ćelava pevačica", "Lekcija", "Stolice", "Nosorog", "Makbet").

1912 - Počela je Bitoljska bitka u Prvom balkanskom ratu, u kojoj je vojska Srbije 18. novembra potukla tursku Vardarsku armiju Zeki paše.

1914 - Počela je Kolubarska bitka, najveća koju je vojska Srbije vodila u Prvom svetskom ratu. Bitka je završena 15. decembra pobedom nad austrougarskim trupama pod komandom generala Poćoreka koji je bio prisiljen da se povuče iz Srbije. Izuzetne zasluge za pobedu u bici, u kojoj je zarobljeno oko 43.000 austrougarskih vojnika, imao je general Živojin Mišić.

1918 - Posle propasti austrougarske monarhije u Prvom svetskom ratu, Mađarska je proglašena nezavisnom republikom.

1933 - SSSR i SAD su uspostavili diplomatske odnose.

1941 - U Drugom svetskom ratu je počela druga nemačka ofanziva na Moskvu, koja je 5. decembra završena porazom nemačke vojske. Nastavljajući operacije, sovjetska Crvena armija je do marta 1942. odbacila nemačke trupe na 200 kilometara od Moskve. Ovaj nemački poraz označio je kraj "blickriga" i nagovestio preokret rata u korist antihitlerovske koalicije.

1941 - Prvi britanski nosač aviona "Ark Rojal" pogođen je u Drugom svetskom ratu nemačkim torpedom u blizini Gibraltara i narednog dana je potonuo.

1942 - Počela je odlučujuća vazdušno-pomorska bitka izmedju japanskih i američkih trupa kod Gvadalkanala u Tihom okeanu. U trodnevnim borbama obe strane su pretrpele velike gubitke u brodovima, ali su strateški uspeh postigli Amerikanci.

1944 - Partizanske jedinice Narodno oslobodilačke vojske Jugoslavije oslobodile su Skoplje u Drugom svetskom ratu.

1945 - Francuski general Šarl de Gol izabran je glasovima svih 555 poslanika za predsednika privremene vlade, posle čega je formirao koalicioni kabinet u koji je ušlo i pet komunista.

1960 - Umro je američki filmski glumac Klark Gejbl. Igrao je u više od 70 filmova, a veliku popularnost je stekao kao Ret Batler u filmu "Prohujalo s vihorom". Dobitnik je Oskara za film "Dogodilo se jedne noći".

1965 - Umro je srpski arheolog Vladimir Petković, profesor Beogradskog univerziteta, upravnik Narodnog muzeja u Beogradu i član Srpske akademije nauka i umetnosti, stručnjak za srpsku srednjovekovnu umetnost. Rukovodio je otkopavanjima Stobija i Caričinog grada.

1965 - SSSR je lansirao svemirski brod "Veneru III" koji je u martu 1966. stigao na Veneru, kao prvi svemirski brod koji se spustio na neku drugu planetu.

1970 - Pakistan je saopštio da je broj mrtvih od ciklona i ogromnih talasa koji su zapljusnuli obale Istočnog Pakistana (Bangladeš) i ostrva u Bengalskom zalivu, dostigao pola miliona.

1972 - Trojica američkih astronauta su počela 84-dnevni let u svemirskoj letelici "Skajlab 4".

1974 - Umro je italijanski filmski režiser i glumac Vitorio de Sika, jedan od tvoraca neorealizma ("Kradljivci bicikala", "Stanica Termini", "Choćara", "Vrt Finci Kontinijevih".

1975 - Svetska zdravstvena organizacija objavila je da su u Aziji, prvi put u istoriji, iskorenjene velike boginje.

1977 - U znak protesta zbog podrške Moskve Etiopiji u ratu za teritorije, Somalija je naredila sovjetskim savetnicima da napuste zemlju i zabranila SSSR-u korišćenje pomorskih baza.

1980 - Američki svemirski brod "Vojadžer I" je poslao prve snimke Saturna napravljene iz blizine.

1985 - U erupciji vulkana Nevado del Ruis u centralnoj Kolumbiji razoren je grad Armero. Poginulo je oko 25.000 ljudi.

1991 - Predsednik Rusije Boris Jeljcin je potpisao niz dekreta kojima je vlast nad privredom preneo sa sovjetske centralne vlade na vladu Rusije.

1992 - Na prvim višestranačkim izborima u Litvaniji po sticanju nezavisnosti od SSSR, ubedljivo je pobedila Demokratska radnička partija (bivši komunisti).

1992 - Savet bezbednosti UN je zaoštrio sankcije protiv SR Jugoslavije uvođenjem rečne i pomorske blokade.

1994 - Šveđani su na referendumu sa 52,2 odsto glasova odlučili da se njihova zemlja priključi Evropskoj uniji.

1995 - U bombaškom napadu arapskih terorista na američki vojni centar u Rijadu u Saudijskoj Arabiji poginulo je sedam ljudi, medju kojima pet Amerikanaca.

1995 - Međunarodni sud za ratne zločine u Hagu je optužio lidera bosanskih Srba Radovana Karadžića i vojnog komandanata Ratka Mladića za genocid nad muslimanskim civilima tokom zauzimanja Srebrenice u julu 1995, kada je više hiljada bosanskih Muslimana ubijeno i raseljeno.

1997 - Umro je francuski političar i publicista Žorž Marše, generalni sekretar Komunističke partije Francuske (1972-94).

1998 - Međunarodni sud za ratne zločine u Hagu proglasio je krivim jednog bosanskog Hrvata i dvojicu Muslimana za ubijanje i zlostavljanje srpskih zatvorenika 1992. u logoru Čelebići. To je bilo prvo suđenje za ratne zločine nad Srbima tokom rata u BiH.

1999 - U zemljotresu u Turskoj poginulo je više od 450 ljudi, a oko 2.500 je ranjeno.

2000 - Predsednik Filipina Džozef Estrada optužen je za korupciju. Pod pritiskom protesta građana i vojske on se 20. januara 2002. povukao s vlasti, a 16. aprila se predao Specijalnom sudu za borbu protiv korupcije.

2000 - Bil Klinton je doputovao u Vijetnam, u prvu posetu jednog predsednika SAD toj zemlji od završetka Vijetnamskog rata 1975.

2001 - Pariski klub poverilaca je otpisao 66 odsto duga SR Jugoslavije prema državama poveriocima.

2001 - Borci antitalibanske Severne Alijanse ušli su u glavni grad Avganistana Kabul.

2001 - Međunarodni sud za ratne zločine u Hagu osudio je bosanske Srbe Duška Sikiricu, Damira Došena i Dragana Kolundžiju na zatvorske kazne od 15, pet i tri godine zatvora za zločine protiv čovečnosti izvršene nad muslimanskim civilima 1992. u logoru Keraterm u Prijedoru.

2003 - U Srbiji su, zbog malog odziva birača (39 odsto), po treći put propali predsednički izbori.

2003 - U blizini Kabula ubijena je radnica UN, Francuskinja Betina Guazlar, prva žrtva među zaposlenima u UN od kada je, dve godine ranije, svrgnuta talibanska vlast u Avganistanu.

2005 - Međunarodni tribunal u Hagu je oslobodio penzionisanog generala Armije Bosne i Hercegovine Sefera Halilovića krivice za zločine koje su trupe te armije počinile nad hrvatskim civilima u Hercegovini u jesen 1993.

2007 - Više od 3.500 ljudi je poginulo, više od 3.000 je povređeno, a oko hiljadu je nestalo u jakom ciklonu koji je pogodio Bangladeš.

Dogodilo se na dan 14.novembar

565 - Umro je romejski (vizantijski) car Justinijan I Veliki koji je po dolasku na presto 527. težio da obnovi Rimsko carstvo sa sedištem u Carigradu. Pokorio je 534. Vandale u severnoj Africi, 555. Ostrogote u Italiji i osvojio deo Španije. Po njegovom nalogu pripremljen je zbornik "Corpus juris civilis" u kojem je kodifikovno rimsko pravo. Sagradio je baziliku Sveta Sofija u Carigradu (532-37) koja je 1453. pretvorena u džamiju (Aja Sofija), a od 1934. je muzej.

1533 - Španski osvajači pod komandom Fransiska Pisara zauzeli su grad Kusko, prestonicu carstva Inka, na teritoriji današnjeg Perua.

1770 - Škotski istraživač Džejms Brus je otkrio da je izvorište Plavog Nila u jezeru Tana u severozapadnoj Etiopiji.

1840 - Rodjen je francuski slikar Klod Mone, jedan od začetnika impresionizma. Po njegovoj slici "Impresija, izlazak sunca", izloženoj 1874. u Parizu, nazvan je ceo slikarski pravac, koji će imati veliki uticaj na razvoj likovnog stvaralaštva.

1847 - U Švajcarskoj je izbio gradjanski rat izmedju snaga Švajcarske konfederacije i sedam katoličkih kantona, koji je okončan krajem istog meseca porazom Zonderbunda.

1863 - Rodjen je belgijski hemičar Leo Bakeland, koji je postupkom kondenzacije formaldehida i fenola pronašao čvrstu plastičnu masu bakelit.

1889 - Rodjen je indijski državnik Džavaharlal Nehru, prvi premijer Indije nakon sticanja nezavisnosti (1947-64), jedan od osnivača i istaknuti lider Pokreta nesvrstanih zemalja.

1891 - Rodjen je kanadski fiziolog Frederik Grant Banting, koji je s Čarlsom Bestom 1921. izolovao insulin. Godine 1923. podelio je Nobelovu nagradu za medicinu s Džonom Meklaudom, profesorom koji je nadgledao njihov rad. Smatrajući da je Best neuporedivo zaslužniji od Meklauda, svoju nagradu je podelio s njim.

1910 - Kapetan Eugen Elaj uzleteo je prvi put u istoriji vazduhopolovstva sa palube broda "Birmingem" usidrenog u američkoj luci Hempton Rouds.

1918 - Tomaš Masarik je izabran za prvog predsednika Čehoslovačke.

1935 - Rodjen je jordanski kralj Husein, koji je u 18. godini nasledio oca, svrgnutog kralja Talala. Godine 1956. otkazao je britansko-jordanski ugovor iz 1948, nakon čega su Britanci napustili Jordan. U ratu sa Izraelom u junu 1967. borio se na strani Egipta, ali su njegove vojne snage 1970. likvidirale oružane formacije Palestinskog oslobodilačkog pokreta u Jordanu.

1946 - U Argentini je umro Manuel de Falja, jedan od najznačajnijih španskih kompozitora i pijanista 20. veka, koji je u svoje delo uspešno ukomponovao andaluzijsku i kastiljansku narodnu muziku ("Noći u španskim vrtovima", "Sedam španskih narodnih pesama", baleti "Ljubav čarobnica", "Trorogi šešir").

1979 - U zemljotresu u provinciji Korasan na istoku Irana poginulo je najmanje 385 ljudi.

1983 - Prve američke krstareće rakete stigle su u britansku vazdušnu bazu Grinhem Komon, uprkos protestima pacifista.

1984 - U Los Andjelesu je uhapšen hrvatski ratni zločinac Andrija Artuković, ministar unutrašnjih poslova Nezavisne Države Hrvatske u Drugom svetskom ratu. U SAD je pobegao 1948. ali su američke vlasti uporno dobijale da ispune jugoslovenski zahtev za ekstradiciju. Izručen je 12. februara 1986, a u maju iste godine osudjen je na smrt. Umro je u zatvoru 1989.

1988 - Palestinsko nacionalno veće prihvatilo je rezoluciju 242 SB UN, a time i novu političku strategiju koja podrazumeva priznavanje države Izrael, mirovne pregovore o Bliskom istoku i odbacivanje terorizma.

1989 - Crnački nacionalni pokret SWAPO izvojevao je ubedljivu pobedu na prvim izborima u Namibiji.

1991 - Kambodžanski princ Norodom Sihanuk vratio se u zemlju nakon 13 godina izgnanstva.

1994 - U tropskoj oluji "Gordon" na Haitiju poginulo je najmanje 829 ljudi.

1999 - Stupile su na snagu sankcije UN protiv Avganistana donete zbog odbijanja avganistanskih vlasti da izruče Osamu bin Ladena, koji je, prema tvrdnjama SAD, glavni organizator bombaških napada na američke ambasade u Keniji i Tanzaniji.

2000 - Na konferenciji Pakta za stabilnost jugoistočne Evrope, koja je prvi put održana u Beogradu, SR Jugoslaviji obećana je pomoć od pola milijarde evra.

2001 - Pet država naslednica bivše SFRJ postigle su dogovor o početku priprema za preraspodelu 74,5 miliona dolara u zlatu, što bi bila prva tranša ukupne zostavštine od oko 2 milijarde dolara.

2003 - Kralj Svazilenda - Msvati III prihvatio je formalno novi Ustav po kojem svu vlast ima kralj.

2007 - Umro je Ajra Levin autor bestselera "Rozmarina beba" i "Momci iz Brazila", po kojima su snimljeni uspešni filmovi. Tokom duge karijere Levin je pisao i za televiziju i za Brodvej.

Dogodilo se na dan 15.novembar

1492. Španski moreplovac Kristofer Kolumbo napravio je belešku o upotrebi duvana među američkim Indijancima, što je prvi pisani dokument o toj biljci koja je kasnije osvojila svet.

1577. Engleski gusar i admiral Frensis Drejk krenuo je na put oko sveta i, nakon trogodišnjeg uspešnog putovanja postao prvi Englez koji je oplovio Zemlju. Tokom putovanja obišao je obale Afrike i Amerike, napadajući i pljačkajući španske brodove.

1630. Umro je nemački astronom, matematičar i fizičar Johan Kepler, koji je sa tri fundamentalna zakona o kretanju planeta dokazao Kopernikovu hipotezu o heliocentričnom sistemu.

1787. Umro je nemački kompozitor Kristof Vilibald Gluk. Autor oko 100 opera od kojih je sačuvano 40, među kojima su najpoznatije "Orfej i Euridika" i "Alčesta", zaslužan je za reformu opere. Gluk je u svojim delima muziku podredio tekstu i prilagodio je dramskoj radnji.

1889. Pobornici republike kojima su se, nakon ukidanja ropstva pridružili veleposednici, svrgnuli su drugog i poslednjeg brazilskog cara Pedra II i proglasili Brazil republikom s predsednikom Manuelom Deodorom.

1899. Tokom burskog rata, na području Johanesburga burski vojnik Piter Bota (Botha) zarobio je ratnog dopisnika londonskog "Morning posta" Vinstona Čerčila, kasnije čuvenog britanskog premijera. Bota je potom postao vrhovni komandant burskih snaga i premijer, nakon rata osnovane Južnoafričke unije.

1916. Umro je poljski pisac Henrik Sjenkjevič, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1905, koji je svetsku slavu stekao istorijskim romanima ("Quo vadis", "Ognjem i mačem", "Kroz pustinju i prašumu").

1920. U Ženevi je održana prva skupština Lige naroda.

1923. Galopirajuća inflacija u Nemačkoj je dostigla vrhunac-osam milijardi maraka za jedan američki dolar.

1954. Umro je američki filmski i pozorišni glumac Lajonel Barimor, koji se kao dete proslavio u ulozi Olivera Tvista, a pred kraj života, kao težak invalid vezan za kolica, odigrao je više zapaženih uloga ("Grand hotel", "Ostrvo Largo", "Dama s kamelijama", "Raspućin i carica").

1971. Delegacija Narodne Republike Kine učestvovala je prvi putna zasedanju Generalne skupštine UN.

1976. Umro je Žan Gaben, jedan od najpopularnijih i najdarovitijih francuskih filmskih i pozorišnih glumaca. Snimio je oko 90 filmova, najčešće sa režiserima veteranima francuske kinematografije ("Obala u magli", "Velika iluzija", "Dan se rađa").

1976. Umro je srpski glumac Milivoje Živanović, prvak Jugoslovenskog dramskog pozorišta. Karijeru je počeo u putujućem pozorištu Udruženja glumaca. Zalaganjem Branislava Nušića postao je stalni član Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu. Potom je igrao u Skoplju, od 1932. u Narodnom pozorištu u Beogradu, a od 1947. u Jugoslovenskom dramskom.

1976. Sirijska armija je preuzela punu kontrolu nad Bejrutom, u pokušaju da okonča 18-mesečni građanski rat u Libanu.

1978. U Šri Lanki se srušio islandski putnički avion DC-8, koji je iz Meke prevozio indonežanske muslimanske hodočasnike. Poginulo je svih 175 putnika i osam članova posade.

1983. Lider kiparskih Turaka Rauf Denktaš proglasio je Republiku Severni Kipar.

1988. Nacionalno veće Palestinske oslobodilačke organizacije na zasedanju u Alžiru proglasilo je nezavisnost Palestine na Zapadnoj obali i u Gazi sa glavnim gradom Jerusalimom.

1990. NATO i Varšavski pakt dogvorili su se u načelu o drastičnom smanjenju konvencionalnog naoružanja. To je bio prvi dogovor o konvencionalnom naoružanju dva vojna saveza posle Drugog svetskog rata.

1994. Predsednik Austrije Tomas Klestil priznao je, prilikom obraćanja članovima izraelskog parlamenta, da je njegova zemlja propustila da u prošlosti prizna sopstvenu ulogu u nacističkom holokaustu.

1999. Policija je rasturila antiameričke demonstracije u Turskoj i Grčkoj organizovane povodom posete predsednika SAD Bila Klintona tim zemljama.

2000. Od 28. septembra kada su na području Zapadne obale i Gaze počeli okršaji između Palestinaca i Izraelaca poginule su 223 osobe, uglavnom civili.

2003. U bombaškim napadima na dve sinagoge u centru Istanbula poginulo je najmanje 25 ljudi, a preko 300 osoba je povređeno. Turske vlasti su saopštile da su napad izvršili turski državljani.

2004. Pred Tribunalom u Hagu počelo je prvo suđenje kosovskim Albancima za ratne zločine počinjene tokom sukoba na Kosovu. Fatmir Ljimaj, Haradin Baljaj i Isak Musliju optuženi su za nezakonito pritvaranje, mučenje i ubistva albanskih i srpskih zarobljenika u logoru Lapušnik kod Glogovca u leto 1998. godine. U novembru 2005. Ljimaj i Musliju oslobođeni su krivice, a Haradin Baljaj je proglašen krivim i osuđen na 13 godina zatvora.

2004. Hrvatski premijer Ivo Sanader doputovao je u zvaničnu posetu Srbiji i Crnoj Gori. On je prvi hrvatski premijer koji je došao u Beograd nakon raspada bivše SFRJ i osamostaljenja Hrvatske.

2009. Umro je patrijarh srpski Pavle. Sahranjen je u manastiru Rakovica uz prisustvo najviših državnih funkcionera, crkvenih velikodostojnika i više stotina hiljada građana. Za novog poglavara SPC izabran je 22. januara 2010. vladika niški Irinej.

2010. Na Kosovu su održani lokalni izbori, prvi posleproglašenja nezavisnosti koje su u potpunosti sprovele kosovske vlasti.

Dogodilo se na dan 16.novembar

1095. Na crkvenom saboru u Klermonu, u Francuskoj, papa Urban II pozvao crkvene velikodostojnike i svetovne vladare na verski rat protiv turskog plemena Seldžuka, koje je zauzelo Svetu zemlju u Palestini. Time počela epoha krstaških ratova.

1532. Španski osvajač Fransisko Pisaro sa samo 200 vojnika zauzeo grad Kahemarku u Peruu i pogubio cara Inka Atahualpu, iako je za njega bila isplaćena velika otkupnina.

1766. Rođen francuski kompozitor i violinista Rudolf Krojcer, dvorski violinista Napoleona Bonaparte i Luja XVIII. Opčinjen njegovom virtuoznošću, Betoven mu posvetio sonatu za violinu i klavir br. 47, poznatu Krojcerovu sonatu.

1831. Umro pruski general Karl Marija fon Klauzevic, jedan od najpoznatijih vojnih teoretičara XIX veka. U delu "O ratu" teoretski uobličio iskustva nove strategije primenjene u Napoleonovim ratovima. Prema Klauzevicu, rat je deo opštih političkih odnosa i nastavak politike uz primenu drugih sredstava.

1912. Počela Bitoljska bitka u Prvom balkanskom ratu, u kojoj je srpska vojska 18. novembra potukla tursku Vardarsku armiju Zeki-paše.

1914. Počela Kolubarska bitka, najveća koju je srpska vojska vodila u Prvom svetskom ratu. Bitka završena 15. decembra pobedom srpske vojske nad austrougarskim trupama pod komandom generala Poćoreka, koji je bio prisiljen da se povuče iz Srbije. Izuzetne zasluge za pobedu u bici, u kojoj je zarobljeno oko 43.000 austrougarskih vojnika, imao general Živojin Mišić.

1918. Posle propasti austrougarske monarhije u Prvom svetskom ratu, Mađarska proglašena nezavisnom republikom.

1933. SSSR i SAD uspostavili diplomatske odnose.

1941. U Drugom svetskom ratu počela druga nemačka ofanziva na Moskvu, koja je 5. decembra završena porazom nemačke vojske. Nastavljajući operacije, sovjetska Crvena armija do marta 1942. odbacila nemačke trupe na 200 kilometara od Moskve. Taj nemački poraz označio kraj "blickriga" i nagovestio preokret rata u korist antihitlerovske koalicije.

1960 - Umro je američki filmski glumac Klark Gejbl. Igrao je u više od 70 filmova, a veliku popularnost je stekao kao Ret Batler u filmu "Prohujalo s vihorom". Dobitnik je Oskara za film "Dogodilo se jedne noći".

1965 - SSSR je lansirao svemirski brod "Veneru III" koji je u martu 1966. stigao na Veneru, kao prvi svemirski brod koji se spustio na neku drugu planetu.

1970 - Pakistan je saopštio da je broj mrtvih od ciklona i ogromnih talasa koji su zapljusnuli obale Istočnog Pakistana (Bangladeš) i ostrva u Bengalskom zalivu, dostigao pola miliona.

1972 - Trojica američkih astronauta su počela 84-dnevni let u svemirskoj letelici "Skajlab 4".

1991 - Predsednik Rusije Boris Jeljcin je potpisao niz dekreta kojima je vlast nad privredom preneo sa sovjetske centralne vlade na vladu Rusije.

1992 - Na prvim višestranačkim izborima u Litvaniji po sticanju nezavisnosti od SSSR, ubedljivo je pobedila Demokratska radnička partija (bivši komunisti).

1992 - Savet bezbednosti UN je zaoštrio sankcije protiv SR Jugoslavije uvođenjem rečne i pomorske blokade.

1995 - Međunarodni sud za ratne zločine u Hagu je optužio lidera bosanskih Srba Radovana Karadžića i vojnog komandanata Ratka Mladića za genocid nad muslimanskim civilima tokom zauzimanja Srebrenice u julu 1995, kada je više hiljada bosanskih Muslimana ubijeno i raseljeno.

1997 - Umro je francuski političar i publicista Žorž Marše, generalni sekretar Komunističke partije Francuske (1972-94).

1998 - Međunarodni sud za ratne zločine u Hagu proglasio je krivim jednog bosanskog Hrvata i dvojicu Muslimana za ubijanje i zlostavljanje srpskih zatvorenika 1992. u logoru Čelebići. To je bilo prvo suđenje za ratne zločine nad Srbima tokom rata u BiH.

2000 - Bil Klinton je doputovao u Vijetnam, u prvu posetu jednog predsednika SAD toj zemlji od završetka Vijetnamskog rata 1975.

2001 - Pariski klub poverilaca je otpisao 66 odsto duga SR Jugoslavije prema državama poveriocima.

2003 - U Srbiji su, zbog malog odziva birača (39 odsto), po treći put propali predsednički izbori.

2003 - U blizini Kabula ubijena je radnica UN, Francuskinja Betina Guazlar, prva žrtva među zaposlenima u UN od kada je, dve godine ranije, svrgnuta talibanska vlast u Avganistanu.

2005 - Međunarodni tribunal u Hagu je oslobodio penzionisanog generala Armije Bosne i Hercegovine Sefera Halilovića krivice za zločine koje su trupe te armije počinile nad hrvatskim civilima u Hercegovini u jesen 1993.

2007 - Više od 3.500 ljudi je poginulo, više od 3.000 je povređeno, a oko hiljadu je nestalo u jakom ciklonu koji je pogodio Bangladeš.

Dogodilo se na dan 17.novembar

1558 - Umrla je engleska kraljica Meri I Tjudor (Mary Tudor), ćerka Henrija VIII (Henry). Tokom vladavine od 1553. kao supruga španskog kralja Felipea II pokušala je da Englesku vrati pod uticaj pape, a zbog žestokog progona protestanata (anglikanaca) dobila je naziv Krvava Meri. Posle njene smrti na presto je došla njena sestra Elizabeta I, koja je postavila temelje budućoj britanskoj imperiji.

1800 - Kongres SAD se sastao prvi put u novoj prestonici Vašingtonu, a američki predsednik Džon Adams (John) je postao prvi stanar zgrade kasnije nazvane Bela kuća.

1855 - Škotski istraživač Dejvid Livingston (David Livingstone) otkrio je vodopade na reci Zambezi, nazvane po engleskoj kraljici Viktorijini vodopadi.

1858 - Umro je velški filantrop Robert Oven (Owen), socijalista utopista i socijalni reformator, industrijalac koji je svoje bogatstvo utrošio pokušavajući da ostvari projekte socijalnih reformi.

1869 - Posle više od deset godina rada pod rukovodstvom Francuza Ferdinana de Lesepsa (Ferdinand, Lešeps), otvoren je Suecki kanal kojim je Sredozemno more povezano sa Indijskim okeanom.

1913 - Prvi brodovi su prošli kroz Panamski kanal, koji je zvanično otvoren godinu dana kasnije.

1917 - Umro je francuski vajar Ogist Roden (Auguste Rodin), jedan od najvećih umetnika s kraja 19. i početka 20. veka. Njegovo delo objedinilo je romantičarski duh i moderne težnje i presudno uticalo na evropsko vajarstvo ("Mislilac", "Poljubac", "Balzak", "Građani Kalea", "Vrata pakla", "Večni idol").

1938 - Umro je hrvatski političar Ante Trumbić, koji je uz Franu Supila i Ivana Meštrovića bio glavni zastupnik ujedinjenja Hrvatske sa Srbijom i Crnom Gorom u zajedničku državu. Bio je predsednik Jugoslovenskog odbora od osnivanja 1915. do njegovog raspuštanja u decembru 1918, kada je formirana Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca.

1947 - Puštena je u saobraćaj železnička pruga Šamac-Sarajevo, duga 242 kilometra, u čijoj su izgradnji učestvovale omladinske brigade iz cele Jugoslavije.

1954 - Egipatski general Gamal Abdel Naser (Našer) postao je šef države posle pada predsednika Mohameda Nagiba (Naguib), s kojim je 1952. srušio kralja Faruka I (Farouk).

1969 - ŠSR i SAD su u Helsinkiju otpočeli razgovore o ograničenju strateškog naoružanja (SALT).

1971 - Revolucionarna partija na čelu s Vemidom Tanomom Kitikačornom (Vemij Thanom Kittikaćorn) izvršila je vojni udar i preuzela vlast u Tajlandu. Ukinut je parlament, raspuštena vlada i suspendovan ustav.

1974 - Na prvim parlamentarnim izborima u Grčkoj posle više od deset godina i nakon sedmogodišnje vojne diktature ubedljivo je pobedila Nova demokratija Konstantina Karamanlisa (Constanine).

1976 - Kina je izvela najveću nuklearnu eksploziju u atmosferi.

1988 - Smenjivanje visokih funkcionera u Pokrajinskom komitetu Saveza komunista Kaćuše Jašari i Azema Vlasija izazvalo je masovne demonstracije Albanaca na Kosovu, uključujući i štrajk oko 1.000 rudara u rudniku Stari trg koji je počeo u februaru 1989.

1989 - Demonstracije u Pragu u znak sećanja na dan kada su Nemci 1939. pogubili devet čeških studenata i zatvorili češke univerzitete, pretvorile su se u protestni marš protiv komunističkog režima. Policija je grubo reagovala, mnogi su uhapšeni, a 71 lice je povređeno.

1989 - U jednoj od najvećih rudarskih nesreća u Srbiji, u jami "Morava" Aleksinačkih rudnika uglja poginulo je 90 rudara.

1993 - Sudije iz 11 zemalja položile su zakletvu na inauguralnom zasedanju suda UN za ratne zločine počinjene u Jugoslaviji, prvog takvog suda posle Nirnberškog i Tokijskog koji su bili osnovani nakon Drugog svetskog rata.

1996 - U drugom krugu lokalnih izbora u Srbiji, koalicija opozicionih partija "Zajedno" je pobedila u najvećem broju velikih gradova, uključujući Beograd, Niš, Novi Sad i Kragujevac. To je bila prva pobeda srpske opozicije od uvođenja višestranačkog političkog sistema 1990. Pokušaj vlasti da falsifikuje izborne rezultate izazvao je tromesečne masovne građanske proteste.

1997 - Pripadnici najveće egipatske militantne organizacije "Al Gama al Islamija" ubili su u blizini hramova u Luksoru 58 stranih turista i četvoricu Egipćana.

1998 - Izraelski Kneset (parlament) ratifikovao je većinom glasova "Vaj sporazum", kojim je predviđeno ustupanje dela okupirane teritorije palestinskoj samoupravi.

2001 - Na Kosovu su održani prvi parlamentarni izbori od dolaska međunarodnih snaga u tu pokrajinu u junu 1999. Ubedljivu pobedu odneo je Demokratski savez Kosova Ibrahima Rugove osvojivši 45,6 odsto glasova. Srpska koalicija "Povratak" osvojila je 11,34 odsto glasova. Na izbore je izašlo 63 odsto Albanaca i 56 odsto Srba.

2003 - Srbija je vratila Hrvatskoj matične knjige koje su 1995. odnete iz delova Hrvatske koji su bili pod kontrolom Srba.

2005 - Na svečanosti u Dejtonu bivšem američkom izaslaniku za Balkan Ričardu Holbruku uručena je Dejtonska nagrada za mir, u znak priznanja za postizanje sporazuma kojim je 10 godina ranije okončan rat u Bosni i Hercegovini.

Dogodilo se na dan 18.novembar

9. - Rođen je rimski car Tit Flavije Vespazijan (Titus Flavius Vespasianus), osnivač dinastije Flavija. Tokom vladavine od 69. do smrti 79. pokorio je Galileju i zauzeo krajeve oko Jerusalima. U Rimu je podigao veličastvene građevine poput Koloseuma, Kapitola i Amfiteatra.

1477. - Engleski štampar Vilijam Keksten (William Caxton) izdao je u Vestminsteru prvu knjigu štampanu u Engleskoj na engleskom jeziku "The Dictes and Sayings of the Philosophers".

1626. - Papa Urban VIII osveštao je baziliku Svetog Petra u Rimu.

1739. - Otomanskom carstvu su Beogradskim mirom, posle 21 godine pod Austrijom, ponovo pripali Beograd i sve teritorije severno od Zapadne Morave.

1786. - Rođen je nemački kompozitor Karl Marija Fridrih Ernst fon Veber (Carl Maria Friedrich, von Weber), tvorac nemačke romantične opere. Posebno je značajna njegova opera "Čarobni strelac" kojom je prekinuo sa tradicijom italijanske opere i uveo romantizam u muzičko-scensku umetnost.

1836. - Rođen je Čezare Lobrozo, italijanski antropolog, osnivač reakcionarne kriminalističke antropologije. Postavio je tezu urođenosti zločinačkih sklonosti i teoriju o uskoj povezanosti između genija i ludaka. Glavna dela: "Genije i ludilo" i "Genijalni čovek".

1860. - Rođen je poljski državnik, pijanista i kompozitor, Ignac Jan Paderevski (Ignacy, Paderewski), profesor Konzervatorijuma u Varšavi. Od 1919. do 1921. bio je premijer i šef diplomatije a 1940. predsednik Poljske (opera "Manra", "Poljska fantazija" za klavir i orkestar, jedna simfonija, klavirska dela, solo pesme).

1903. - SAD su s Panamom potpisale ugovor kojim su dobile neograničeno pravo korišćenja Panamskog kanala. Godine 1979. postignut je sporazum da Panama dobije potpuni suverenitet nad kanalom 31. decembra 1999.

1905. - Rođen je srpski pisac i revolucionar Jovan Popović, pripadnik grupe pisaca koja je između dva svetska rata negovala socijalnu literaturu. Posle zavođenja Šestojanuarske diktature 1929, osuđen je zbog komunističke propagande. Nakon oslobođenja Jugoslavije u Drugom svetskom ratu, pokrenuo je i jedno vreme uređivao "Književne novine". Dela: zbirke pesama "Hadžija večnosti", "Lasta u mitraljeskom gnezdu", "Ples nad prazninom", proza "Lica u prolazu", "Istinite legende", "Reda mora da bude", "Sremska hronika", studije i eseji "Đura Jakšić i njegovo doba", "Sterija i počeci srpske drame", "Svetozar Marković".

1910. - U Meksiku je izbila seljačka revolucija čije su vođe bili Pančo Vila (Pancho Villa) i Emilio Zapata. Tokom revolucije koja je trajala do 1917. poginulo je više od milion ljudi.

1915. - U Kačaničkom tesnacu na Kosovu i Metohiji srpska vojska je u Prvom svetskom ratu vodila žestoku borbu s bugarskim trupama koje su udarile s leđa i time onemogućile njeno povlačenje prema Skoplju u susret saveznicima. Premorene i desetkovane srpske trupe, pritisnute nemačkim snagama sa severa i bugarskim s juga, morale su da obustave pokret prema Skoplju i ubrzo je srpska Vrhovna komanda naredila povlačenje preko Albanije.

1918. - Belgijska armija je ušla u Brisel posle četiri godine nemačke okupacije u Prvom svetskom ratu.

1922. - Umro je francuski pisac Marsel Prust (Marcel Proust). Njegov književni postupak u ciklusu romana "U potrazi za izgubljenim vremenom" (1913), i na planu sadržaja i na planu forme, zaokuplja pažnju književnih kritičara i istoričara tokom čitavog 20. veka. Smatra se da je, uz Kafku i Džojsa, Prustovo delo presudno uticalo na razvoj modernog romana u prošlom veku.

1923. - Rodjen je Alen Šepard (Alan Shepard), prvi američki astronaut.

1928. - U filmu "Parobrod Vili" prikazanom u Njujorku prvi put se pojavio Miki Maus (Mickey Mouse), popularni junak crtanih filmova Volta Diznija (Walt Disney).

1935. - Grad Veliki Bečkerek menja ime u Petrograd, a 1946. u današnje ime - Zrenjanin.

1936. - Nemačka i Italija su priznale vladu generala Fransiska Franka (Francisco Franco) u Španiji.

1945. - Na prvim izborima u Bugarskoj posle Drugog svetskog rata, koje je opozicija bojkotovala, pobedio je Otečestveni front predvođen komunistima.

1956. - Umro je srpski glumac Dobrica Milutinović, prvak Drame nacionalnog teatra više od pola veka. Muzej pozorišne umetnosti i Savez dramskih umetnika Srbije su 1980. ustanovili nagradu za glumačko životno delo "Dobričin prsten".

1969. - Modul američkog vasionskog broda "Apolo 12" s astronautima Čarlsom Konradom (Ćarles Conrad) i Alenom Binom (Alan Bean) spustio se na Mesec. Bio je to drugi svemirski brod koji je dotakao mesečevo tlo.

1978. - U Džonstaunu u Gijani 914 Amerikanaca pripadnika sekte "Hram naroda" izvršilo je kolektivno samoubistvo. Oni su zajedno sa svojim vođom Ximom Xonsom (Jim Jones) popili cijanid izmešan sa voćnim sokom. Članovi sekte koji su odbili da ispiju otrov su ubijeni.

1991. - Umro je čehoslovački državnik slovačkog porekla Gustav Husak, predsednik Čehoslovačke od 1975. Na čelo Komunističke partije došao je posle vojne intervencije Varšavskog pakta 1968, zamenivši Aleksandera Dubčeka (Alexander Dubcek). Pod pritiskom javnosti 1989. je podneo ostavku.

1991. - Nakon 86 dana opsade pripadnici Jugoslovenske narodne armije ušli su u razrušeni Vukovar. U borbama sa hrvatskim snagama poginulo je više hiljada ljudi, među kojima veliki broj civila. Od 45.000 stanovnika, oko 10.000, koliko je ostalo u gradu, izašlo je iz podruma u kojima su proveli gotovo tri meseca.

1993. - Lideri Južne Afrike, crnci i belci, odobrili su ustav kojim je označen kraj politike aparthejda u toj zemlji.

1999. - Na samitu OEBS-a u Istanbulu usvojena je Povelja o evropskoj bezbednosti kojom se sukobi unutar država smatraju legitimnim predmetom brige međunarodne zajednice.

2001. - Nakon petogodišnje zabrane, tokom talibanske vlasti u Avganistanu, televizija Kabul je počela da emituje program.

2002. - Umro je američki glumac Džejms Koburn (James Coburn) koji je najzapaženije uloge ostvario u filmovima "Naš čovek Flint" i "Sedam veličanstvenih".

2003. - Haški tribunal obelodanio je optuznicu protiv bivšeg lidera samoproklamovane Republike Srpske Krajine (Hrvatska) Milana Babića za zločine protiv čovečnosti nad hrvatskim civilima 1991-92. godine. Babić je priznao krivicu i 29. juna 2004. osuđen na 13 godina zatvora.

2003. - U Beogradu je održana poslednja sednica koalicije Demokratske opozicije Srbije (DOS), koji je prestao da postoji nakon raspisivanja parlamentarnih izbora za 28. decembar te godine. DOS je došao na vlast u Srbiji nakon pobede na izborima 2000. kada je poražen bivši režim koji je oličavao haški optuženik Slobodan Milošević.

2004. - Češki predsednik Vaclav Klaus potpisao je zakon kojim se nakon 140 godina ukida vojni rok, a od januara 2005. uvodi potpuno profesionalna vojska.

Dogodilo se na dan 19.novembar

1493. - Kristifor Kolumbo se iskrcao na ostrvo koje je prvi put video dan ranije. Nazvao ga je San Juan Bautista, a kasnije ne naziv promenjen u Porto Riko (Puerto Rico).

1711. - Rodjen je Mihail Lomonosov, ruski naučnik, pisac i matematičar (umro 1765. godine).

1805. - Rodjen je Ferdinan d Leseps (Ferdinand de Lesseps), francuski diplomata i glavni inženjer u gradjevinskom poduhvatu izgradnje Sueckog kanala (umro je 1894. godine).

1816. - Osnovan je univerzitet u Varšavi,

1828. - Umro je u Beču, u 31. godini života, austrijski kompozitor Franc Šubert (Franz Peter Schubert) koji se smatra poslednjim velikim majstorom bečke klasičarske škole, u koju se ubrajaju Betoven Hajdn i Mocart, kao i jedan od začetnika pravca Romantizma. Iako je umro veoma mlad, napiso je preko 600 pesama, 9 simfonija, veliki broj sonata, kvarteta i ostalih muzičkih dela. Rodjen je 31. januara, 1797. godine.

1863. - Američki predsednik Abraham Linkoln (Lincoln), je oržao čuveni 'Getisburški govor' po okončanju Američkog gradjanskog rata.

1883. - Umro je Viliam Simens (William Siemens), nemački elektro inženjer, osnivač firme Siemens (rodjen 1823. godine).

1888. - Rodjen je Hoze Raul Kapablanka (JosĂ© RaĂşl Capablanca), slavni kubanski šahovski velemajstor (umro 1942. godine).

1893. - Novine 'New York World' su po prvi put u istoriji dnevne štampe, objavile dodatak u boji.

1896. - Rodjen je Georgij Žukov, ruski general (umro 1974. godine).

1917. - Rođena je Indira Gandi, indijski političar i socijalni radnik, ćerka Džavaharlala Nehrua. Studirala je u Švajcarskoj i na Oksfordu. I pre Drugog svetskog rata bavila se politikom, pa je bila zatvarana. Godine 1947. učestvovala je u pokretu za nezavisnost Indije pod vođstvom Mahatme Gandija. Posle rata je bila član i rukovodilac brojnih zdravstvenih i dečjih ustanova. Od 1959. do 1960. bila je predsednik Sveindijske kongresne stranke, a od 1960. član Izvršnog odbora UNESKO-a. Bila je ministar informacija u vladi B. Šastrija, a posle njegove smrti 1966, izabrana je za predsednika vlade Indijske unije.

1941. - Drugi svetski rat: odigrala se pomorska bitka kod obale Zapadne Australije, izmedju australijskog i nemačkog broda, HMAS Sydney i HSK Kormoran. Brodovi su medjusobno potopili jedan drugoga. Poginulo je 645 australijskih i oko 77 nemačkih mornara.

1942. - Sovjetski general Georgij Žukov, pokrenuo je operaciju Uran, veliku sovjetsku kontraofnazivu koja je promenila tok bitke za Staljingrad.

1942. - Rodjen je čuveni američki modni kreator Kalvin Klajn (Calvin Klein).

1946. - Avganistan, Island i Švedska su primljeni u članstvo Ujedinjenih Nacija.

1949. - Princ Renije krunisan je u Monaku.

1963. - Rodjena je Džodi (Jodie) Foster, holivudska filmska glumica i dobitnica nagrade 'Oskar'.

1969. - Pele je postigao svoj 1000. gol na fudbalskoj utakmici protiv Tima "Vasko de Gama" na Marakani u Rio de Ženeiru. Jedan od najvećih svetskih fudbalera, Pele je rođen 1940. godine u Brazilu kao Edson Arantes do Nascimento. Sa samo 17 godina odveo je nacionalnu reprezentaciju do pobede na Svetskom prvenstvu, postigavši dva gola u finalnoj utakmici protiv Švedske. Još dva puta je nacionalni tim Brazla bio svetski prvak zahvaljujući Peleu, a njegov matični klub "Santos" osvojio je tri nacionalna klupska prvenstva, dva kupa Južne Amerike i titulu klupskog svetskog šampiona 1963. godine. Pele je objavio da se povlači iz fudbala 1974. godine, ali je 1975. potpisao sedam miliona dolara vredan ugovor sa timom "New York Cosmos". Ovaj tim odveo je u Ligu šampiona i učinio mnogo za promovisanje fudbala u SAD-u. Prvog oktobra 1977. odigrao je poslednju utakmicu, i to protiv svog starog tima "Santosa". U toku svoje duge karijere, Pele je postigao 1282 gola u 1363 utakmice.

1978. - Vodja verske sekte 'Hram naroda', Džim Džons (Jim Jones) je organizovao masovno ubistvo i samoubistvo članova sekte. Tela 914 ljudi, od kojih je bilo 276-oro dece, su pronadjena u mestu boravka sekte, Džonstaunu, u Gvajani, u Južnoj Americi.

1984. - Serija eksplozija u stovarištu nafte kompanije PEMEX u gradiću San Juan Ixhuatepec u blizini Meksiko Sitija (Meksiko) prouzrokovala je požar ogromnih razmera i smrt preko 500 ljudi.

1985. - Američki predsednik Ronald Regan i sovjetski predsednik Mihail Gorbačov sastali su se prvi put.

1998. - Platno slikara Vinseta Van Goga (Vincent van Gogh) pod nazivom 'Portret slikara bez brade' je prodato na aukciji za rekordnih 71.5 miliona američkih dolara.

1998. - Počelo je saslušavanje svedoka u aferi Luinski (Lewinsky): američki predsednik Bil Klinton (Bill Clinton) i ostali su pred članovima parlamentarnog komiteta dali izjave o predsednikovoj seks-aferi sa Monikom Luinski (Monica Lewinski).

1999. - Narodna republika Kina je lansirala svoju prvu vasionsku letelicu pod nazivom šenžu 1.

2000. - Tajvanski premijer Tang Fei saopštio je da podnosi ostavku, samo četiri i po meseca pošto je preuzeo vlast.

2002. - Turski sud formalno je ukinuo smrtnu presudu izrečenu vođi kurdskih pobunjenika Abdulahu Odžalanu, uhvaćenom 1999. i ubrzo osuđenom na najtežu kaznu.

Dogodilo se na dan 20.novembar

1602 - Rođen je nemački fizičar i pronalazač Oto fon Girike, koji je prvi demonstrirao vakuum i prikazao čuveni eksperiment o vazdušnom pritisku ("magdeburške polulopte").

1780 - Velika Britanija je objavila rat Holandiji, nakon što je utvrdila da holandski brodovi snabdevaju američke pobunjenike francuskim i španskim oružjem.

1818 - Južnoamerički revolucionar i državnik Simon Bolivar objavio je nezavisnost Venecuele od Španije.

1847 - Umro je srpski pisac, prevodilac i glumac Joakim Vujić, otac srpskog pozorišta, osnivač i direktor "Knjaževsko-serbskog teatra" u Kragujevcu (1833).

1863 - Rođen je srpski pisac, estetičar i književni kritičar Bogdan Popović, član Srpske kraljevske akademije, jedan od osnivača "Srpskog književnog glasnika". Znatno je uticao na evropeizaciju srpske književnosti uoči Prvog svetskog rata. Objavio je "Antologiju novije srpske lirike" i veći broj studija iz književnosti i umetnosti.

1873 - Dva grada na desnoj i levoj obali Dunava, Budim i Pešta spojeni su u jedan i formirali mađarsku prestonicu Budimpeštu.

1894 - Umro je ruski kompozitor i pijanista Anton Grigorjevič Rubinštajn, osnivač Konzervatorijuma u Petrogradu, jedan od najvećih pijanista 19. veka. Komponovao je opere ("Demon"), klavirske kompozicije, solo pesme (ciklus "Persijske pesme").

1910 - Umro je ruski pisac i mislilac Lav Nikolajevič Tolstoj, jedan od velikana ruske i svetske književnosti. Romanom "Rat i mir" stvorio je tip romana "vremena i prostora" (roman-epopeja). Umetnik analitičar zaokupljen je moralno-etičkim i socijlnim problemima, a kao književni estetičar zalaže se za didaktičku umetnost za narod ("Ana Karenjina", "Sevastopoljske priče", "Narodne priče", "Šta je umetnost").

1914 - Na Vrapčem brdu kod Lazarevca u Prvom svetskom ratu u Kolubarskoj bici poginuo je srpski oficir Dimitrije Tucović, vođa socijalističkog pokreta u Srbiji.

1917 - U bici kod Kanbreja u Prvom svetskom ratu Britanci su prvi put u borbu uključili veći broj novog oružja - 324 tenka. Tenk je prvi put upotrebljen u bici na Somi 1916.

1923 - Garet A. Morgan je patentirao prvi automatski semafor.

1924 - U Turskoj je ugušena pobuna Kurda, čija je teritorija ugovorom u Lozani posle Prvog svetskog rata, podeljena između nekoliko država.

1925 - Rođena je ruska balerina Maja Pliseckaja, zvezda Boljšoj teatra gotovo pola veka. Sa 11 godina pocela je da igra u baletskom horu, 1943. postala je solista, a potom primabalerina ostvarivši niz glavnih uloga u klasičnom i modernom baletu.

1945 - U Nirnbergu je pred Međunarodnim vojnim sudom počelo suđenje nacističkim ratnim zločincima u Drugom svetskom ratu, na kojem je prvi put u istoriji jedan međunarodni forum osudio agresiju kao zločin protiv čovečanstva i kaznio vinovnike. Posle deset meseci, 12 optuženih osuđeno je na smrt, trojica na doživotnu robiju, četvorica na zatvor od 10 do 20 godina, a petorica su oslobođena.

1945 - Saveznička Kontrolna komisija dala je dozvolu za preseljenje šest miliona Nemaca iz Austrije, Poljske i Mađarske u Zapadnu Nemačku.

1959 - Generalna skupština UN je usvojila Deklaraciju o pravima deteta, kojom su proklamovana jednaka prava za svu decu, bez obzira na rasu, veru, poreklo i pol.

1959 - U Stokholmu su Velika Britanija, Norveška, Švedska, Danska, Austrija, Portugalija i Švajcarska potpisale konvenciju o formiranju EFTA (Evropsko udruženje slobodne trgovine).

1975 - Umro je španski diktator Fransisko Franko, koji je 36 godina diktatorski upravljao Španijom. Dva dana kasnije Huan Karlos postao je kralj Španije.

1980 - U Kini je počelo suđenje "četvoročlanoj bandi", koju je predvodila Đang Čing, udovica predsednika Mao Cedunga. Oni su optuženi za izdaju i zločine tokom Kulturne revolucije 1966-76.

1995 - Na predsedničkim izborima u Poljskoj kandidat levice, bivši komunista Aleksandar Kvašnjevski pobedio je dotadašnjeg šefa države Leha Valensu.

1998 - Sa kosmodroma u Bajkonuru Rusija je lansirala prvi modul Međunarodne svemirske stanice, koji je koštao 60 milijardi dolara.

2001 - Na opštim izborima u Danskoj socijaldemokrate su prvi put posle 80 godina izgubile vlast. Pobedili su liberali Andersa Foga Rasmusena.

2003 - U Beogradu je preminuo poznati fotoreporter i fotograf Radivoje Vican Vicanović (56).