Tema: Dogodilo se u Julu

Dogodilo se na dan, 1. juli


1569. Stvorena je Lublinska unija kojom su se ujedinile Litvanija i Poljska. Deobom Poljske 1795. veći deo Litvanije pripao je Rusiji.

1804 - Rođena je francuska književnica Armandina Oror Lusil Dipen, baronica Didevan, poznatija pod pseudonimom Žorž Sand, preteča feminizma, autor sentimentalnih, socijalnih romana i priča. Ostavila je i obimnu prepisku i memoare. Dela: "Indijana", "Lelija", "Konsuelo", "Đavolja bara", "Nahoče Fransoa", "Mala Fadeta", "Ona i on", "Markiz de Vimer", "Majstori trubači", "Povest mog života".

1835 - U Pešti je izašao prvi broj "Serbskog narodnog lista", ilustrovanog književnog nedeljnika. Pokrenuo ga je kulturni i nacionalni radnik, publicista i urednik "Letopisa" Matice srpske Teodor Pavlović. List je s kraćim prekidima izlazio do 1848.

1839 - Umro je turski sultan Mahmud II, koji je tokom vladavine od 1808. do smrti sproveo niz reformi u nastojanju da da sputa razne separatne tendencije. Godine 1826. uništio je Janičare. Surovo je gušio srpske, grčke i rumunske oslobodilačke pokrete, ali nije uspeo da suzbije težnje Srba, Grka i Rumuna da stvore nezavisne države. Posle Tursko-ruskog rata od 1806. do 1812. Bukureštanskim mirom je amnestirao učesnike Prvog srpskog ustanka, pod pritiskom Rusije, i obećao je Srbiji izvesnu autonomiju, što je potom izigrao. Posle novog Tursko-ruskog rata od 1828. do 1829. priznao je Jedrenskim mirom autonomiju Srbiji, Vlaškoj i Moldaviji, a Grčka je postala nezavisna.

1860 - Umro je američki pronalazač Čarls Guđer, koji je 1839. otkrio proces vulkanizacije kaučuka, što je dorinelo brzom razvoju industrije gume, posebno prozvodnji automobilskih guma.

1863 - Rođen je Jovan Vujić - Joca, kolekcionar umetnina, bibliofil, veliki dobrotvor srpskog naroda. Rodom iz Sente, filozofiju i istoriju studirao je u Beču, a diplomirao je i agronomiju. Bio je veleposednik i vremenom je stvorio ogromnu zbirku umetničkih dela, starina, vrednih knjiga. Posedovao je biblioteku od oko 20.000 knjiga važnih za srpsku kulturu i istoriju, oko 3.000 autografa, pisama, povelja, kao i zbirku starog novca i oružja. Stvorio je i veliku zbirku dela srpskih slikara od 18. do 20. veka. Svoju zbirku poklonio je Beogradskom univerzitetu uz dogovor da se pored Univerzitetske biblioteke podigne Galerija Joce Vujića, što nikada nije urađeno.

1867 - Pod pritiskom Kanađana britanska vlada je donela "Severnoamerički zakon" na osnovu kojeg su provincije Ontario, Kvebek, Nova Škotska i Nju Branzvik stvorile konfederaciju Kanadu sa statusom dominiona.

1872 - Rođen je francuski inženjer i pilot Luj Blerio, pionir vazduhoplovstva, koji je 1909. prvi avionom preleteo Lamanš. Isprva je pokušavao da napravi avion mahokrilac (ornitopter), ali je brzo odustao od te ideje i 1903. je konstruisao prvi avion, a 1906. avion s motorom koji je imao tri cilindra. U Prvom svetskom ratu je proizvodio avione za francusko ratno vazuhoplovstvo, koji su bili medu najuspešnijim u to vreme.

1876 - Umro je ruski revolucionar Mihail Aleksandrovič Bakunjin, najznačajniji mislilac anarhizma. Posle vojne akademije služio je dve godine u gardi, a zatim je od 1841. do 1847. putovao po Nemačkoj, Francuskoj i Švajcarskoj, istupajući protiv carskog samodržavlja i kmetstva u Rusiji. Carska vlada mu je naložila da se vrati u zemlju, a kada je to odbio lišila ga je plemićke titule i oduzela svu imovinu. U revoluciji 1848. je učestvovao u praškom ustanku, a 1849. je rukovodio ustankom u Drezdenu. Posle propasti ustanka uhapšen je i osuđen na smrt, ali mu je kazna zamenjena doživotnom robijom, posle čega je izručen ruskim vlastima i prognan u Sibir. Odatle je uspeo da pobegne i u Zapadnoj Evropi se povezao s tajnom organizacijom ruskih revolucionarnih demokrata "Zemlja i sloboda", a 1869. je osnovao tajnu organizaciju "Alijansa socijalističke demokratije". Na Haškom kongresu 1872. isključen je iz Prve internacionale. Dela: "Državnost i anarhija", "Knutogermanska imperija i socijalna revolucija".

1884 - Umro je američki detektiv škotskog porekla Alen Pinkerton, koji je 1850. osnovao Nacionalnu detektivsku organizaciju "Pinkerton".

1887. Počela je da radi prva astronomsko-meteorološka stanica u Srbiji, koju je u svojoj kući na Vračaru u Beogradu organizovao profesor Velike škole Milan Nedeljković. Godine 1902. on je počeo da izdaje i prvu opštu prognozu vremena.

1896 - Umrla je američka književnica Herijet Elizabet Bičer Stou, borac za ženska prava i oslobađanje crnih robova. Romanom "Čiča Tomina koliba", u kojem je crnačko ropstvo podvrgla snažnoj kritici, doprinela je ukidanju ropstva u SAD.

1902 - Rođen je američki filmski režiser nemačkog porekla Vilijam Vajler, čiji se filmovi odlikuju stilskom perfekcijom. Dobio je Oskara za filmove "Gospođa Miniver", "Ben Hur" i "Najlepše godine našeg života". Ostali filmovi: "Orkanski visovi", "Male lisice", "Kako ukrasti milion dolara", "Naslednica", "Detektivska priča", "Keri", "Praznik u Rimu", "Prijateljsko ubeđivanje".

1908 - Stupila je na snagu odredba uključena u drugu Međunarodnu radiotelegrafsku konvenciju o upotrebi signala SOS, Morzeovom azbukom, u slučaju nevolja na morima. Krajem 20. v. signal SOS je odbačen, ali tokom 20. v. njegova upotreba je spasla hiljade života pomoraca.

1921 - Na tajnom sastanku u Šangaju osnovana je Komunistička partija Kine, koja je nepune tri decenije kasnije osvojila vlast.

1931 - Rođena je američka filmska glumica francuskog porekla Lesli Karon, zapažena u filmskim mjuziklima pedesetih godina 20. veka. Filmovi: "Amerikanac u Parizu", "Žiži", "Lili", "Fani".

1934 - Rođen je Klod Beri, francuski režiser, glumac, producent i scenarista, dobitnik Oskara. Među njegovim najpoznatijim filmovima su adaptacije tragičnih priča iz provansalskog života francuskog pisca Marsela Panjola - "Žan de Floret" i "Manon". Važio je za autora koji primorava publiku da razmišlja i postavlja pitanja.

1934 - Rođen je Sidni Polak, američki filmski režiser, glumac i producent. Autor je filmova "Prokleti posed", "Konje ubijaju, zar ne?", "Džeremaja Džonson", "Devojka koju sam voleo", "Tri Kondorova dana", "Tutsi", "Prevodilac", "Moja Afrika" - za koji je 1985. dobio Oskara.

1942. Nemačke trupe su u Drugom svetskom ratu, posle osmomesečne opsade, zauzele Sevastopolj, najvažniju rusku crnomorsku luku na poluostrvu Krim.

1946. SAD su izvršile probu atomske bombe na atolu Bikini u Pacifiku.

1960 - U Gani je proglašena je republika, a njen prvi predsednik je postao dotadašnji vođa vlade Kvame Nkrumah. Gana je stekla nezavisnost 1957, do tada ona je bila britanska kolonija pod imenima Zlatna obala i docnije Gana.

1961 - Rođena je Dajana Spenser, buduća supruga britanskog prestolonaslednika princa Čarlsa i princeza od Velsa.

1961 - Rođen je američki atletičar Karl Luis, jedan od najuspešnijih sportista 20. veka.

1962 - Afrička republika Ruanda i kraljevina Burundi su stekle nezavisnost. One su do Prvog Svetskog rata bile sastavni deo Nemačke Istočne Afrike (Tanganjike), a posle njega belgijski posed Ruanda-Urundi.

1966 - Na sednici Centralnog komiteta Saveza komunista Jugoslavije, poznatoj kao "Brionski plenum", na osnovu montiranih optužbi oštro je osuđena Služba bezbednosti zbog navodnog štetnog delovanja na razvoj samoupravnog sistema. Glavna žrtva političkog obračuna Aleksandar Ranković, blizak saradnik Josipa Broza, prinuđen je da podnese ostavku na sve funkcije. Posledica je bila postupna potpuna destrukcija prvo službe bezbednosti, a potom i Jugoslavije.

1969 - Danska je postala prva zemlja u kojoj je dopuštena prodaja i proizvodnja pornografije.

1974 - Umro je argentinski državnik Huan Domingo Peron, predsednik od 1946. do 1955. i od 1973. do smrti. Posle vojnog udara 1943, u kojem je učestvovao, postao je ministar rata, 1944. potpredsednik, a 1946. šef države. Vladao je autoritarno, oslanjajući se na najšire slojeve. I njegova supruga Eva Peron bila je izuzetno popularna. Odvojio je 1955. crkvu od države i uveo sekularne škole, zbog čega ga je rimokatolička crkva ekskomunicirala. U septembru 1955. oboren je u pobuni delova kopnene vojske i mornarice, posle čega je emigrirao. Po povratku u zemlju, u septembru 1973, ponovo je izabran za predsednika Argentine.

1990 - U Srbiji je, na referendumu, odlučeno da se donese nov ustav i raspišu višestranački izbori. Na referendum je izašlo 75,2 odsto birača od kojih je 96,8 odsto glasalo "za".

1991 - Lideri istočnoevropskih zemalja su na sastanku u Pragu ukinuli Varšavski pakt, ustanovljen 14. maja 1955. od strane Sovjetskog Saveza, Bugarske, Poljske, Rumunije, Čehoslovačke i Mađarske, kao odgovor na stvaranje NATO.

1994 - Vođa Palestinske oslobodilačke organizacije Jaser Arafat došao je u Palestinu, okončavši 27-godišnje izbeglištvo.

1996 - Umro je Stojan Stiv Tešić, srpsko američki književnik, filmski scenarista, dobitnik Oskara. Rođen je u Srbiji, kao dete doseljen je u SAD, diplomirao je na Univerzitetu Indijana, a na Kolumbija univerzitetu je napisao svoje prve komade. Njegova dramska dela doživela su veliki uspeh, između ostalog, nagrađen je i Oskarom za scenario filma "Četiri druga". Ministarstvo za dijasporu vlade republike Srbije ustanovilo je 2005. Nagradu Stojan Stiv Tešić, kojom se nagrađuju pisci srpskog porekla koji pišu na drugim jezicima. Filmovi: "Breaking Away", "Eyewitneš", "Four Friends", "The World Ačording to Garp", "American Flyers", "Eleni". Igrani komadi: "Nourish The Beast", "The Carpenters", "Division Street". Romani: "Summer Crošing", "Karoo".

1997 - Umro je američki filmski glumac Robert Čarls Duran Mičam, koji se pedesetih godina 20. veka proslavio ulogama nonšalantnih junaka izrazite personalnosti. Filmovi: "Priča o G. I. Džou", "Iz prošlosti", "Crveni poni", "Makao", "Anđeosko lice", "Druga prilika", "Reka bez povratka", "Bandido", "Lovci", "Najduži dan", "Eldorado", "Ancio", "Dobri momci i rđavi momci", "Zbogom lepojko", "Rajanova kći", "Jakuza", "Bitka za Midvej","Marijini ljubavnici", "Ambasador".

1997. Hong Kong je, nakon što je 150 godina bio pod engleskom upravom, ponovo vraćen pod kinesku jurisdikciju, kao njen specijalni administrativni region.

1999. Umro je južnorodezijski političar Džošua Nkomo, borac protiv rasističke vladavine belaca u Južnoj Rodeziji (Zimbabve) i lider pokreta za nezavisnost (1950-70). Sa Robertom Mugabeom formirao je Patriotski front.

2000 - Danska kraljica Margareta II i švedski kralj Gustav XVI pustili su u saobraćaj 16 kilometara dug "Oresundski most" između Malmea i Kopenhagena, najduži drumsko-železnički most u svetu. Most građen četiri godine, koji je koštao tri milijarde dolara, omogućio je da Švedska bude drumskom vezom povezana sa kontinentalnom Evropom.

2000. Posle sastanka šefova država u Pjongjangu (13-15. juna) predstavnici dve Koreje potpisali su sporazum o spajanju porodica, koje su zbog rata bile razdvojene skoro pola veka.

2001. U Aćeu u Indoneziji pronađeno je 27 izmasakriranih tela. Tokom separatističkog rata pobunjenika, članova Pokreta za oslobođenje Aćea, u tom mestu je od sredine sedamdesetih ubijeno preko 870 ljudi.

2002 - Formalno je započeo rad Međunarodnog krivičnog suda u Hagu, koji bi trebalo da ima nadležnost u čitavom svetu u slučajevima dela genocida, ratnih zločina i zločina protiv čovečnosti, počinjenih od dana uspostavljanja tog suda.

2002 - Prilikom američkog bombardovanja avganistanskih položaja kod sela Kakarak u provinciji Uruzgan, severoistočno od Kandahara, poginulo je 48 civila, najviše žena i dece, kada je bomba pogodila kuću u kojoj je proslavljano venčanje.

2003. SAD su ukinule vojnu pomoć za oko 50 zemalja, uključujući i Srbiju i Crnu Goru. Te zemlje nisu do određenog roka sa Vašingtonom potpisale bilateralni sporazum o neizručivanju američkih državljana Međunarodnom krivičnom sudu u Hagu.

2004. Umro je američki glumac Marlon Brando (80), jedan od najuticajnih glumaca svoje generacije i dobitnik Oskara za uloge u filmovima "Kum" i "Na dokovima Njujorka"

2004 - Svrgnuti irački predsednik Sadam Husein prvi put se pojavio pred sudijom koji mu je pročitao optužnicu za zločine protiv iračkog naroda. Bilo je to prvo pojavljivanje Sadama Huseina u javnosti posle sedam meseci u zatvoru.

2006 - Preminuo je negdašnji japanski predsednik vlade Rijutaro Hašimoto. Na čelu vlade nalazio se od januara 1996. do jula 1998. godine. Rukovodio je najvećom frakcijom u Liberalno-demokratskoj partiji do jula 2004. godine. Hašimoto je upamćen po činjenici da je tokom njegovog mandata otvorena nova stranica u odnosima s Kinom, nakon gotovo jednog veka zategnutosti, u jednom periodu i ratnog stanja.

2006 - U eksploziji automobila bombe u šiitskom delu Bagdada poginulo je 66 ljudi, a oko 100 ranjeno. Sunitski pobunjenici su naveli da je postavljanje bombe na pijaci u šiitskom delu Bagdada "normalan odgovor na ono što šiitska milicija radi sunitima".

2007 - Umro je srpski književnik Milan Mika Oklopdžić. Diplomirao je dramaturgiju na Fakultetu dramskih umetnosti gde je izvesno vreme i predavao. Svoje američko iskustvo - u SAD je magistrirao zajedno sa Semom Šepardom - pretočio je u prvi roman "CA bluz". Objavljen 1981. ovaj roman postao je hit, doživeo je brojna izdanja i prodat je u tiražu većem od 100.000. Oklopdžić je autor pet romana, sedam pozorišnih predstava i oko 20 radio i TV drama. Poslednje dve decenije živeo je u SAD.

2008 - Moldavija je ponudila otcepljenom Pridnjestrovlju status republike sa sopstvenim ustavom i pravom istupanja iz Moldavije u slučaju da se međunarodni status Moldavije promeni. Vlada u Kišinjevu ponudila je Pridnjestrovlju i petinu mesta u zajedničkoj skupštini, ali bez prava veta, na čemu insistira vlast u Tiraspolju. Pridnjestrovlje nastanjuje približno po trećina Rusa, Ukrajinaca i Moldavaca.

2008 - Umro je Dejan Medaković, srpski istoričar umetnosti, istoriograf, književnik, predsednik Srpske akademije nauka i umetnosti od 1999. do 2003. Rođen je u Zagrebu, tada Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca, u porodici koja je dala niz velikana srpske kulture. Gimnaziju je završio u Sremskim Karlovcima. Od 1942. radio je u Muzeju kneza Pavla, a nakon rata u Muzeju grada Beograda, Ministarstvu za nauku i kulturu i Saveznom zavodu za zaštitu spomenika kulture. Radio je u Istorijskom institutu SAN (1952-1954). Doktorirao je tezom "Grafika srpskih štampanih knjiga XV-XVII veka" 1954. Predavao je na Filozofskom fakultetu u Beogradu do penzionisanja 1982. U Matici srpskoj rukovodio je istraživanjima iz oblasti istorije umetnosti. Uređivao je "Zbornik za likovne umetnosti Matice srpske". Bavio se sirokim rasponom tema, od srednjovekovne umetnosti do modernog slikarstva, ali najviše - srpskim barokom, srpskim kulturnim prilikama u 18. v. i srpskim slikarstvom 19. v. Autor je i nekolicine književnih dela i više zbirki poezije. Rukovodio je i osnovao (ili obnovio) niz kulturnih i naučnih projekata, poput "Vukove zadužbine". Od 1995. redovni je član Evropske akademije sa središtem u Salcburgu, a redovni član Lajbnicovog društva (Berlin) i počasni član Rumunske akademije postao je 2001. Dobitnik je nagrade za životno delo (Sedmojulske), austrijske Gindeldz nagrade, Herderove nagrade. Bio je počasni građanin Sremskih Karlovaca. Dela: "Beograd na starim gravirama", "Srpski slikari 18. veka", "Putevi srpskog baroka", "Svedočenja", "Istraživači srpskih starina", "Barok kod Srba", "Savina", "Sent Andreja", "Letopis Srba u Trstu", "Srbi u Beču", koautor "Istorije srpskog naroda" 1-10 SKZ, "Hilandar", sećanja: "Efemeris" 1-5.

2009 - U Beogradu su započele Letnje Univerzitetske igre, 25. po redu, na kojima se okupilo oko 8.500 studenata-sportista iz 145 zemalja sveta.

2009 - Umro je Karl Malden, američki glumac srpskog porekla, dobitnik Oskara. Najpoznatiji je po ulogama u filmovima "Tramvaj zvani želja" (Oskar 1951.), "Na dokovima Njujorka" kao i tv seriji "Ulice San Franciska". Rođen je u Indijani kao Mladen Sekulović, od oca Srbina i majke Čehinje, a ime je promenio u 22. godini iz profesionalnih razloga. Proslavio se filmovima Elije Kazana, s kojim je sarađivao i u pozorištu. Njegovo karakteristično lice omogućilo mu je da igra veoma različite uloge, od sveštenika do gangsterskog šefa, od rogonje do generala.

Dogodilo se na dan, 2. juli


1489. Rođen engleski verski reformator Tomas Krenmer. Kao kenterberijski nadbiskup omogućio kralju Henriju VIII da se proglasi poglavarem anglikanske crkve. U vreme restauracije katolicizma pod Marijom Tjudor spaljen na lomači. Uveo bogosluženje na engleskom jeziku i sastavio "Opšti molitvenik" na engleskom.

1566. Umro francuski astrolog Nostradamus, autor knjige "Proročanstva". Bio lekar francuskog kralja Šarla IX i dvorski astrolog Katarine Mediči.

1714. Rođen nemački kompozitor i dirigent Kristof Vilibald Glik. Reformisao operu tako što je muziku podredio tekstu i prilagodio je dramskoj radnji.

1778. Umro francuski filozof i pisac Žan Žak Ruso, čije je delo bilo inspiracija Francuske revolucije i imalo značajan uticaj na evropsku književnost i filozofiju XVIII i XIX veka.

1798. Napoleon Bonaparta zauzeo Aleksandriju. Posle nekoliko pobeda nad Mamelucima ušao u Kairo i nastavio pohod u dolinu Nila i Siriju. Francuska vojska povukla se iz Egipta 1801.

1819. Velika Britanija donela zakon kojim se zabranjuje rad dece mlađe od devet godina u tekstilnoj industriji, a rad dece mlađe od 16 godina ograničava na 12 časova dnevno.

1850. Umro Robert Pil, britanski premijer, osnivač Konzervativne partije. Kao ministar unutrašnjih poslova 1829. organizovao londonsku policiju. Po njemu policajci dobili nadimak Bobi.

1853. Prelaskom ruske vojske preko reke Prut i napadom na turske trupe počeo Krimski rat.

1860. Rusi osnovali grad Vladivostok na obali Amurskog
zaliva, koji je kasnije postao najznačajnija sovjetska pomorska i vazdušna baza na Dalekom istoku.

1877. Rođen nemački pisac Herman Hese, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1946.

1881. U Vašingtonu izvršen atentat na predsednika SAD Džejmsa Ejbrama Garfilda. Od posledica ranjavanja Garfild umro 19. septembra.

1900. Grof Ferdinand fon Cepelin izvršio prvi let vazdušnim brodom nad Bodenskim jezerom u južnoj Nemačkoj. Kasnije konstruisao nekoliko takvih vazduhoplova koji su po njemu dobili ime.

1915. U emigraciji u Parizu umro meksički general i predsednik Porfirio Dijas.

1925. Rođen kongoanski političar Patris Lumumba, osnivač Kongoanskog nacionalnog pokreta i prvi premijer nezavisnog Konga 1960. Smenjen u septembru iste godine, a u januaru 1961. ubijen pod nerazjašnjenim okolnostima. Postao simbol borbe afričkih naroda protiv kolonijalizma.

1940. Pogođen torpedom nemačke podmornice, potonuo brod "Arandora star", koji je prevozio nemačke i italijanske zarobljenike u Kanadu. Nastradalo više od 750 zarobljenika i članova posade.

1949. Umro bugarski revolucionar i državnik Georgi Mihajlovič Dimitrov, jedan od osnivača Komunističke partije Bugarske, prvi predsednik Vlade Bugarske posle Drugog svetskog rata, generalni sekretar Kominterne od 1935. do 1943. Uhapšen 1933. u Berlinu zbog navodnog učešća u paljenju Rajhstaga i na Lajpciškom procesu razotkrio da je podmetanje požara bila jedna od nacističkih provokacija kojom je režim pravdao teror nad komunistima i socijalistima. Pod pritiskom svetske javnosti pušten iz zatvora krajem februara 1934.

1961. Američki pisac Ernest Hemingvej izvršio samoubistvo. Dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1954.

1964. Predsednik SAD Lindon Džonson potpisao Akt o građanskim pravima, kojim je zabranjena rasna diskriminacija.

1966. Francuska izvršila prvu od šest proba atomske bombe na pacifičkom atolu.

1976. Proglašeno ujedinjenje Severnog i Južnog Vijetnama u jednu državu s glavnim gradom Hanojem.

1989. Umro ruski političar Andrej Andrejevič Gromiko, šef sovjetske diplomatije od 1957. do 1985, kada je postao predsednik Vrhovnog sovjeta SSSR. Na mestu ministra spoljnjih poslova zamenio ga Eduard Ševarnadze.

1990. Ne prihvatajući ustavne promene u Srbiji, albanski delegati Skupštine Kosova usvojili Ustavnu deklaraciju i proglasili odvajanje Kosova od Srbije. Skupština Srbije 5. jula raspustila pokrajinsku Skupštinu, usledili štrajkovi i protesti kosovskih Albanaca.

1992. Umro Borislav Pekić, jedan od najznačajnijih
jugoslovenskih književnika u drugoj polovini XX veka. Kao član ilegalne organizacije Savezne demokratske omladine Jugoslavije, posle Drugog svetskog rata bio nekoliko godina u zatvoru. Jedan od osnivača Demokratske stranke, 1989.

1997. Umro američki filmski glumac Džejms Stjuart, dobitnik Oskara 1940. za film "Filadelfijska priča".

1999. Umro Mario Puzo, autor bestselera "Kum", prema kom je Frensis Ford Kopola snimio istoimeni film.

2000. Kandidat Narodne partije akcije i Zelene stranke Visente Foks pobedio na predsedničkim izborima u Meksiku, čime je okončana vladavina Institucionalne revolucionarne partije, na vlasti od 1929.

2001. Prvo usađivanje mehaničkog srca izvršeno u SAD.
Sedmočasovnu operaciju izveli hirurzi Univerziteta Luisvil Leman Grej i Robert Dauling.

2002. Američki milioner i avanturista Stiv Foset postao prvi čovek koji je balonom obišao svet, preletevši 31.380 kilometara.

Dogodilo se na dan, 3. juli


321. Rimski car Konstantin II, hrišćanin, proglasio nedelju za dan odmora i verskog obreda.

1423. Rođen francuski kralj Luj XI, koji je tokom vladavine (1461-83), dajući gradovima privilegije, podstakao razvoj zanatstva i trgovine. Modernizovao je stare i podigao nove visoke škole.

1583. Ruski car Ivan Grozni ubio je, u nastupu gneva, sina. Ovaj autokrata sproveo je značajne reforme u Rusiji, a zbog okrutnog odnosa prema boljarima dobio je naziv Grozni. Kao tragični lik bio je inspiracija slikarima, muzičarima, književnicima, filmskim rediteljima...

1608. Francuski istraživač Samiel de Šamplenosnovao je kanadski grad Kvebek.

1642. Umrla francuska kraljica Marija de Mediči, kćerka toskanskog vojvode Frančeska de Medičija. Posle ubistva kralja Anrija IV vladala je kao regentkinja (1610-17) uz sina Luja XIII (Louis). Za nju je građena Palata Luksemburg u Parizu čije su dvorane bile ukrašene 21 Rubensovom slikom koje se sada nalaze u Luvru.

1775. General Džordž Vašington, kasnije izabran za prvog predsednika SAD (1789), zvanično preuzeo komandu nad vojskom kolonista u Američkom ratu za nezavisnost.

1849. Francuske trupe su ušle u Rim savladavši otpor snaga Đuzepea Garibaldija i ponovo ustoličile poglavara rimokatoličke crkve papu Pija IX.

1881. Pod pritiskom Velike Britanije, Turska potpisala konvenciju s Grčkom kojom su Grci dobili Tesaliju i delove Epira.

1883. Rođen praški pisac, jevrejskog porekla, Franc Kafka. Njegova dela, među kojima su najpoznatiji romani "Proces" i "Zamak" i pripovetka "Metamorfoza", imala su presudan uticaj na evropsku književnost XX veka.

1904. Umro Teodor Hercl, osnivač i lider cionističkog pokreta. Organizovao je prvi cionistički kongres u Bazelu (1897) i bio je prvi predsednik Svetske cionističke organizacije. U delu "Jevrejska država" (1896) izneo je plan za osnivanje jevrejske države u Palestini.

1940. Britanci onesposobili veliki deo francuske flote stacionirane u Oranu u severnoj Africi da ne bi došle u posed Nemačke. Francuzi nisu pristali da, nakon kapitulacije Francuske, predaju flotu dobrovoljno, pa je najveći deo uništen, a poginulo je preko 1.000 francuskih mornara.

1944. Sovjetske trupe su u Drugom svetskom ratu oslobodile glavni grad Belorusije Minsk i zarobile 100.000 nemačkih vojnika.

1954. U Velikoj Britaniji ukinuto racionisano snabdevanje hranom uvedeno tokom i po završetku Drugog svetskog rata.

1962. Alžir stekao nezavisnost posle 132 godine francuske kolonijalne vlasti.

1969. Jedan od osnivača engleske rok grupe "Rolingstons" Brajan Džons utopio se u svom bazenu pod dejstvom prekomerne količine droge.

1972. Indija i Pakistan su potpisali mirovni sporazum, čime je okončan sukob izazvan 1971. građanskim ratom u Istočnom Pakistanu (Bangladeš).

1987. Ratni zločinac iz Drugog svetskog rata Klaus Barbi, lokalni šef Gestapoa, nazvan "kasapin iz Liona", osuđen je u Francuskoj na doživotnu robiju.

1988. Raketa sa američkog ratnog broda "Vensen" oborila je iznad Persijskog zaliva u poslednjoj sedmici iransko-iračkog rata iranski putnički avion "Erbas A300". Poginulo je svih 290 ljudi u letilici.

1995. Jugoslovenski košarkaši postali su evropski šampioni na prvenstvu u Atini. Pobeda je burno proslavljena u zemlji, a oduševljenje je bilo pojačano i zbog trogodišnje medjunarodne izolacije SR Jugoslavije.

1996. Predsednik Rusije Boris Jeljcin pobedio je u drugom izbornom krugu komunističkog kandidata Genadija Zjuganova, i time započeo drugi predsednički mandat.

2001. Ruski avion "tupoljev 154" srušio se kod Irkutska. Poginulo je svih 145 putnika i članova posade.

2001. Na prvom pojavljivanju pred Međunarodnim sudom za ratne zločine u Hagu bivši predsednik SRJ Slobodan Milošević izjavio je da ne priznaje taj sud i odbio da se izjasni o optužnici koja ga tereti za progon, deportaciju i ubijanje kosovskih Albanaca 1999.

2004. Umro Andrijan Nikolajev, ruski kosmonaut koji je 1962. godine postavio rekord u boravku u svemiru kružeći oko Zemlje 64 puta za ukupno 96 sati.

2004. Manastir Visoki Dečani uvršten je na listu svetske baštine UNESKO-a kao peti spomenik iz Srbije i Crne gore. Na listi UNESKO-a nalazi se ukupno 754 spomenika iz celog sveta.

Dogodilo se na dan, 4. juli


1190 - Engleski kralj Ričard Lavljeg Srca i francuski kralj Filip II krenuli su u Treći krstaški rat. Njima se u tom ratu pridružio i nemačko-rimski car Fridrih I Barbarosa.

1631 - U Parizu je otvorena agencija za zapošljavanje, prva usvetu.

1753 - Rođen je francuski pronalazač Žan Pjer Fransoa Blanšar, koji je 1785. s Džonom Džefrisom prvi preleteo kanal Lamanš balonom.

1776 - Na Kontinentalnom kongresu u Filadelfiji potpisana jeamerička Deklaracija o nezavisnosti. Taj dan slavi se u SAD kao Dan nezavisnosti.

1799 - Rođen je švedsko-norveški kralj Oskar I, koji je tokom vladavine (1844-59) vodio politiku švedske neutralnosti i ujedinjenja skandinavskih zemalja.

1807 - Rođen je italijanski revolucionar Đuzepe Garibaldi, vođa pokreta za nezavisnost i ujedinjenje Italije. Legendarnim pohodom sa svojim dobrovoljcima ("hiljadu crvenih košulja") oslobodio je 1860. Siciliju od vlasti Burbona i u septembru trijumfalno ušao u Napulj. Izabran je za poslanika Rima 1874, ali je odbio počasti kralja Viktora Emanuela, titule vojvode i maršala.

1826 - U istom danu umrli su bivši predsednici SAD Džon Adams (1797-1801) i Tomas Džeferson (1801-09).

1848 - Objavljen je "Komunistički manifest" Karla Marksa I Fridriha Engelsa.

1848 - Umro je francuski pisac i diplomata Fransoa ReneŠatobrijan. Smatra se tvorcem francuskog modernog književnog stila i jezika. Rafinirani stilista u delu "Memoari s onu stranu groba", u političkim spisima negira tekovine francuske buržoaske revolucije i racionalizam u filozofiji.

1900 - Rođen je legendarni američki džez muzičar, trubač i pevač Luj "Sačmo" Armstrong. Mnogobrojne turneje sirom sveta donele su mu nezvaničnu titulu ambasadora dobre volje.
Legendarni američki pevač i džez trubač Luis Daniel Armstrong rođen je u Nju Orleansu 4. jula 1900. godine. "Sačmo" ili "Paps", kako je kasnije nazvan, počeo je da se bavi muzikom svirajući trubu na parobrodima, u barovima, a zatim u ansamblu Kida Orija. Na poziv Džoa Kinga Olivera stigao je 1922. godine iz rodnog Nju Orleansa u Čikago. Bio je to početak zlatne ere džeza. Istoričari džeza navode da je u Čikagu prosto "oduvao" svoje kolege, ali i publiku koja je dolazila da ga čuje. Godine 1925. prešao je u Njujork, u orkestar Flečera Hendersona, a zatim sledi ulazak u studio. Snima ploče sa orkestrom Hendersona, Klarensa Vilijemsa, sa pevačicama Besi Smit i Ma Rejni... Sačmo postaje svetski poznati muzičar. Od kreolskog džeza i diksilenda koji su se svirali na američkom jugu, Armstrong je stvorio autentični muzički izraz koji i danas važi za jedan od najznačajnijih doprinosa američke kulture svetskoj muzičkoj riznici. Pevao je i svirao sa Bingom Krozbijem, Frenkom Sinatrom, Elom Ficdžerald, Djukom Elingtonom, Leonardom Bernštajnom... Godine 1944. izabran je za najboljeg džez - muzičara na svetu i tada je priredio prvi džez koncert u Metropolitenu. Armstrong je nastupao i u Beogradu. Aprila 1959. godine održao je dva veličanstvena koncerta u Domu sindikata, koje je direktno prenosila Radio-televizija Beograd.

1903 - Pušten je u rad prvi pacifički telegrafski kabl, između San Franciska i Manile.

1927 - Rođena je italijanska filmska glumica Đina Lolobriđida, prva zvezda italijanske kinematografije posle Drugog svetskog rata ("Fanfan Lala", "Lepotice noći", "Hleb, ljubav I mašta", "Provincijalka").

1934 - Umrla je francuska naučnica poljskog porekla Marija Kiri Sklodovska. Otkrila je radioaktivne elemente radijum i polonijum. Prvu Nobelovu nagradu za fiziku podelila je 1903. sa suprugm Pjerom i Bekerelom, a drugu za hemiju dobila je 1911.

1943 - Pod nerazjašnjenim okolnostima u avionskoj nesreći u Gibraltaru poginuo je poljski general i političar Vladislav Sikorski, šef vlade u emigraciji i tokom Drugog svetskog rata vrhovni komandant Poljskih oružanih snaga na Zapadu.

1946 - Filipini su stekli nezavisnost nakon 47 godina vladavine SAD.

1976 - Izraelski komandosi upali su na aerodrom Entebe u Ugandi i oslobodili 102 taoca iz francuskog putničkog aviona koji su oteli arapski ekstremisti. Poginuli su četiri komandosa, sedam od 10 otmičara i oko 20 ugandskih vojnika.

1979 - Bivši predsednik Alžira Ahmed Ben Bela puštenje nakon 14 godina iz kućnog pritvora. Bio je prvi predsednik nezavisnosg Alžira (1963), a sa vlasti ga je uklonio Huari Bumedijen državnim udarom 1965.

1997 - Američka vasionska sonda "Patfajnder" spuštena je na Mars.

1999 - Alžirski predsednik Abdelaz iz Buteflika amnestirao je hiljade muslimanskih vojnih zatvorenika.

2000 - Umro je jedan od najslavnijih poljskih pisaca i antikomunista Gustav Herling-Grudzinski.

2001 - U cilju okončanja 18-godišnjeg građanskog rata, tokom kojeg je živote izgubilo blizu dva miliona ljudi, sudanska vlada prihvatila je libijsko-egipatsku mirovnu inicijativu. Međutim ona nije dovela do prekida rata.

2001 - U avionskoj nesreći u Sibiru poginulo je 145 ljudi.

2008 - Avion kineske kompanije sleteo je na međunarodni aerodromu Taojuanu na severu Tajvana, čime je zvanično, posle skoro šest decenija, uspostavljen avionski saobraćaj između Kine i Tajvana. Politički sukobi između Kine i Tajvana traju od 1949. kada su pristalice starog režima "otcepile" Tajvan od komunističke Kine.

Dogodilo se na dan, 5. juli


1596. Engleski pomorci opustošili su špansku obalu i opljačkali Kadiz, pomorsku luku koja je otkrićem Amerike dobila prvorazredan značaj.

1811. Venecuela je postala prva južnoamerička država koja je proglasila nezavisnost od Španije.

1830. U pohodu na Alžir Francuzi su zauzeli grad Alžir. Alžir je ostao pod francuskom upravom do 1962, kada je ta severnoafrička zemlja stekla nezavisnost.

1865. Vilijam But osnovao je u Londonu "Hrišćansku misiju" koja je kasnije dobila naziv "Vojska spasa" i bavila se uglavnom humanitarnim radom. Bila je vrlo aktivna u periodu posle Drugog svetskog rata.

1865. U Velikoj Britaniji je donet prvi u svetu zakon o ograničenju brzine - dve milje na sat.

1879. Rodjen je američki teniser i političar Dvajt Dejvis, ministar rata (1925-29). Osnovao je 1900. tenisko takmičenje "Dejvis kup".

1880. Rodjen je češki violinista i kompozitor Jan Kubelik, koga su zbog virtuoznog stila uporedjivali sa Paganinijem (šest violinskih koncerata, Američka simfonija).

1889. Umro je srpski pisac Jakov Ignjatović, začetnik realizma u srpskoj književnosti. Pisao je pesme, kulturnoistorijske članke, putopise, romane i pripovetke i uredjivao Srpske novine i Srpski letopis ("Večiti mladoženja", "Trpen-spasen", "Milan Narandžić").

1889. Rodjen je francuski pisac, slikar i režiser Žan Kokto . Kao eksperimentator prošao je kroz sve faze moderne umetnosti - kubizam, dadaizam, nadrealizam, a po raznolikosti opusa smatra se korifejem francuskog duha ("Orfej", "Strašna deca", "Petao i Arlekin"). Član Francuske akademije postao je 1955.

1891. Rodjen je hrvatski pesnik Avgustin Tin Ujević, koji je svojom lirikom, ali i boemskim životom, obeležio razdoblje izmedju dva svetska rata u jugoslovenskoj književnosti ("Lelek sebra", "Kolajna", "Žedan kamen na studencu").

1901. Rodjen je ruski pozorišni reditelj i glumac Sergej Vladimirovič Obrascov, osnivač Državnog centralnog pozorišta lutaka. Režirao je više od 50 lutkarskih predstava koje se smatraju antologijskim delima tog pozorišnog žanra.

1911. Rodjen je francuski državnik Žorž Pompidu, predsednik Francuske (1969-74) nakon povlačenja Šarla de Gola (Charles, Gaulle). Kao blizak saradnik De Gola, šef njegovog kabineta i premijer od 1962. do 1968, uglavnom je sledio ideje slavnog prethodnika.

1932. U Portugalu je premijer postao Antonio de Oliveira Salazar, koji je 1933. zaveo profašističku diktaturu, okončanu tek 1974, četiri godine posle njegove smrti.

1943. Nemačkom ofanzivom iz pravca Orela i Harkova na sovjetske položaje počela je Kursko-orelska bitka, jedna od najvećih bitaka u Drugom svetskom ratu.

1959. Predsednik Indonezije Ahmed Sukarno raspustio je parlament, suspendovao Ustav iz 1950. i zaveo diktatorski režim.

1975. Američki teniser Artur Eš postao je prvi crnac pobednik turnira u Vimbldonu.

1975. Zelenortska ostrva su dobila nezavisnost nakon 500 godina portugalske vlasti.

1977. U Pakistanu je izvršen vojni udar kojim je general Mohamad Zija ul Hak zbacio s vlasti premijera Zulfikara Ali Buta (Bhutto).

1980 . Švedski teniser Bjorn Borg pobedio je peti put uzastopno na turniru u Vimbldonu.

1994. Palestinski vodja Jaser Arafat, koji je doputovao na Zapadnu obalu nakon 27 godina izbeglištva, najavio je stvaranje države Palestine na teritoriji pod palestinskom samoupravom, sa glavnim gradom u istočnom Jerusalimu.

2001. Makedonske vlasti i albanski pobunjenici postigli su dogovor o primirju. Mirovni sporazum kojim su okončani višemesečni sukobi u Makedoniji, potpisan je 13. avgusta u Ohridu.

2002. Umro je legendarni bejzbol igrač Ted Vilijams jedan od najvećih "bacača" svih vremena i poslednji Amerikanac koji je postigao 400 "hitova" za jednu sezonu.

2003. Dve Čečenke aktivirale su eksploziv na otvorenom rok-festivalu, koji se održavao na moskovskom aerodromu Tušino. U eksploziji je poginulo 16 osoba, uključujući i teroristkinje, a 60 ih je povredjeno.

2004. U Indoneziji su održani prvi direktni predsednički izbori, šest godina nakon što je okončana 32-godišnja diktatura bivšeg predsednika Suharta.

2007. Belgijski krivični sud osudio je bivšeg majora vojske Ruande Bernara Ntujahaga na 20 godina zatvora zbog ubistva deset belgijskih pripadnika mirovnih snaga UN i neutvrdjen broj civila Ruande, na početku genocida 1994. godine.

Dogodilo se na dan, 6. juli


1415 - Češki reformator Jan Hus spaljen je, kao jeretik, na lomači u Konstanci zbog svog teološko-polemičkog dela "O crkvi". Bio je rektor univerziteta u Pragu (1402), reformisao je češki jezik i pravopis.

1533 - Umro je Lodoviko Ariosto, autor viteškog epa "Besni Orlando". Smatra se najvećim pesnikom italijanske renesanse.

1535 - Engleski humanista i pisac Tomas Mor pogubljen je kao izdajnik, zbog neslaganja sa crkvenom politikom kralja Henrija VIII. Godine 1935. katolička crkva ga je proglasila za sveca. Autor je političko-filozofskog dela "Utopija" u kojem je izneo ideju o idealnoj ljudskoj zajednici.

1855 - Rođen je vojvoda Živojin Mišić, jedan od najboljih srpskih vojskovođa. Komandovao je operacijama u Kolubarskoj bici u kojoj su Srbi izvojevali pobedu nad Austro-Ugarskom (1914) u Prvom svetskom ratu. Napisao je nekoliko vojnih dela od kojih je najpoznatije "Strategija".

1885 - Francuski biolog i hemičar Luj Paster prvi put je uspešno primenio vakcinu protiv besnila na ljudskom biću, devetogodišnjem Žozefu Majsteru iz Alzasa.

1893 - Umro je francuski pisac Gi de Mopasan jedan od najznačajnijih autora kratke forme u svetskoj književnosti ("Dunda", "Strasti", "Naličja", "Zamke").

1908 - U Turskoj je počela "mladoturska revolucija" pod vođstvom mlađih oficira i intelektualaca nezadovoljnih vladavinom sultana Abdula Hamida II.

1919 - Prvi vazduhoplov koji je preleteo Atlantik, britanski dirižabl "R-34" spustio se na Ruzveltovu poljanu u Njujorku.

1923 - Zvanično je proglašeno osnivanje SSSR, na osnovu odluke Prvog svesaveznog kongresa sovjeta krajem 1922.

1928 - U Njujorku je održana premijera filma "Svetla Njujorka" prvog zvučnog filma u istoriji kinematografije.

1944 - U požaru koji je u glavnom šatoru cirkusa "Ringling Brothers and Barnum & Bailey" izazvao gutač vatre, u američkom gradu Hartford u Konektikatu, poginulo je 167 ljudi.

1962 - Umro je Vilijam Fokner jedan od najznačajnijih modernih američkih pisaca. Njegov književni opus najvećim delom predstavlja sagu o sudbini američkog Juga. Dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1949. ("Sartoris", "Buka i bes", "Svetlost u avgustu", "Konjički gambit", "Divlje palme").

1964 - Britanski protektorat u Africi Njasalend je, pod nazivom Malavi, postao nezavisna država u okviru Britanskog komonvelta.

1967 - U Nigeriji je počeo građanski rat zbog proglašenja nezavisnosti Istočne Nigerije (Bijafra). U dvogodišnjem ratu poginulo je više od milion ljudi.

1971 - Umro je legendarni američki džez muzičar, trubač i pevač Luis "Sačmo" Armstrong, najznačajnija ličnost u istoriji džeza. Karijeru je počeo 1918, a mnogobrojne turneje širom sveta donele su mu nezvaničnu titulu ambasadora dobre volje.

1973 - Umro je nemački dirigent Oto Klemperer jedan od najznačajnijih dirigenata 20. veka, posebno čuven po izvođenju Betovenovih dela.

1988 - U eksploziji naftne platforme "Pajper Alfa" u britanskom delu Severnog mora, poginulo je 167 ljudi.

1990 - Predsednik Bugarske Petar Mladenov podneo je ostavku zbog optužbi da je naredio da se tenkovima rasture antivladini protesti.

1999 - Pripadnici međunarodnih mirovnih snaga u Bosni uhapsili su u Banjaluci lidera Narodne stranke i poslanika u Skupštini Republike Srpske Radoslava Brđanina i izručili ga Međunarodnom sudu za ratne zločine u Hagu.

2000 - Skupština SR Jugoslavije usvojila je amandmane na Ustav kojima je tadašnjem predsedniku Slobodanu Miloševiću omogućeno da se ponovo kandiduje za predsednika SR Jugoslavije.

2000 - Talas vrućina koji je zahvatio Jugozapadnu Evropu, sa temperaturama vazduha i do 45 stepeni Celzijusa, prouzrokovao je smrt 25 ljudi i mnoge požare.

2003 - Predsednik Liberije Čarls Tejlor prihvatio je ponudu za azil u Nigeriji. Njegov odlazak je bio uslov američkog predsednika Džordža Buša za angažovanje SAD na uspostavljanju mira u toj zapadnoafričkoj zemlji koju već 14 godina potresaju sukobi.

2005 - Iz Ulcinja ka Dubrovniku i Splitu krenula je prva redovna autobuska linija iz Crne Gore prema Hrvatskoj, posle 14 godina prekida zbog rata bivšoj Jugoslaviji.

2005 - Umro je Klod Simon, francuski književnik i dobitnik Nobelove nagrade 1985. godine.

2006 - Indija i Kina su, posle 44 godine, otvorile granični prelaz "Natu La".

2007 - Posle 16 godina prekida, obnovljen je autobuski prevoz između Beograda i Tuzle.

2009 - Jovanki Broz, udovici bivšeg predsednika SFR Jugoslavije Josipa Broza Tita, posle gotovo 30 godina, uručen je pasoš i lična karta.

2011 - Britanska kraljica Elizabeta Druga govorila je na Generalnoj skupštini UN u Njujorku, prvi put posle 50 godina.

Dogodilo se na dan, 7. juli


1307. Umro je engleski kralj Eduard I na putu prema Škotskoj, gde je krenuo da uguši ustanak.

1572. Umro je Sigismund II August, poslednji poljski kralj iz dinastije Jageloviča. Tokom njegove vladavine (od 1548) stvorena je unija Poljske, Litvanije i Zapadne Prusije (Lublinska unija 1569). Proglasio je 1572. opštu slobodu veroispovesti.

1585. Pod pritiskom katoličke "Svete lige" francuski kralj Anri III izdao je Nemurski edikt protiv hugenota.

1752. Rodjen je Žozef Mari Žakar, francuski pronalazač, izumitelj razboja za tkanje (1801).

1807. U Tilzitu je potpisan mirovni ugovor kojim je završen rat Francuske i Rusije, učesnice u koaliciji protiv Napoleona. Ugovor, koji je ostao na snazi do Napoleonove invazije na Rusiju 1812, podrazumevao je i savezništvo, a Napoleon se, pored ostalog, obavezao da neće progoniti Crnogorce zbog njihove borbe protiv Francuske.

1815. Savezničke snage (Šesta koalicija protiv Napoleona) ušle su u Pariz nakon abdikacije Napoleona Bonaparte.

1816.Umro je irski dramski pisac i političar Ričard Šeridan , autor popularnih komedija "Škola skandala" i "Kritičar". Kao član britanskog parlamenta (1780-1812) proslavio se kao politički govornik.

1854. Umro je nemački fizičar Georg Simon Om). Po njemu je dobila ime jedinica za merenje eletričnog otpora u medjunarodnom sistemu mera (om).

1860. Rodjen je austrijski kompozitor i dirigent Gustav Maler , autor devet čuvenih simfonija i ciklusa pesama. Bio je direktor Bečke opere (1897-1907) koja je pod njegovom upravom doživela zlatno doba.

1887. Rodjen je francuski slikar i grafičar rusko-jevrejskog porekla Mark Šagal. Veći deo života proveo je u Parizu, ali se inspirisao ruskim folklorom i uspomenama iz detinjstva. Ilustrovao je Gogoljeve "Mrtve duše" i Bibliju i oslikao parisku Operu, sinagogu u Jerusalimu, zgradu UN u Njujorku i uradio vitraže u katedrali u Mecu.

1893. U Zagrebu je rodjen hrvatski pisac Miroslav Krleža, jedna od najznačajnijih ličnosti u kulturno-književnim zbivanjima 20. veka na jugoslovenskom prostoru. Od 1950. bio je na čelu Jugoslovenskog leksikografskog zavoda i glavni i odgovorni urednik Enciklopedije Jugoslavije. Njegov obimni književni opus obuhvata poeziju, romane, pripovetke, drame, eseje ("Hrvatski bog Mars", "Povratak Filipa Latinovića", "Gospoda Glembajevi", "U agoniji").

1898. SAD su anektirale Havajska ostrva.

1911. Rodjen je italijanski kompozitor Djan Karlo Menoti, poznat po operama sa temama iz savremenog života, za koje je sam pisao libreta ("Konzul", "Medijum", "Amelija na balu"). Osnovao je muzički festival u Spoletu.

1930. Umro je engleski pisac Artur Konan Dojl, lekar po zanimanju. Oprobao se u različitim književnim žanrovima, ali je svetsku popularnost stekao pričama o detektivu Šerloku Holmsu .

1937. Sukobom japanskih i kineskih trupa kod mosta Marko Polo blizu Pekinga počeo je japansko-kineski rat.

1941. U Srbiji je počeo ustanak protiv nemačke okupacije, pod vodjstvom komunista.

1978. Nakon sticanja nezavisnosti od Velike Britanije proglašena je država Solomonska Ostrva.

1987. Najmanje 46 Hindusa ubijeno u napadu na dva autobusa, za koje su osumnjičeni Siki.

1991. Usvojena Brionska deklaracija o mirnom rešenju jugoslovenske krize, kojom se Vlada SFRJ obavezala da će povući saveznu vojsku iz Slovenije, a vlasti Slovenije na demobilizaciju svojih trupa. Odluke Slovenije i Hrvatske o nezavisnosti suspendovane na tri meseca, prihvaćeno da u Sloveniju i Hrvatsku dođu posmatrači Evropske zajednice.

1994. U Jemenu okončan dvomesečan građanski rat, ulaskom trupa Severnog Jemena u glavni grad Južnog Jemena Aden.

1995. U Beogradu otvorena prva podzemna železnička stanica.

2000. U Beogradu umro jugoslovenski kompozitor i muzikolog Nikola Hercigonja. Njegova muzika inspirisana nacionalnom istorijom i folklorom.

2000. Ceo tiraž knjige Hari Poter i vatreni pehar, četvrti nastavak avantura dečaka-mađioničara, rasprodat u pretplati, pre izlaska iz štampe.

2001. Posle četiri dana pregovora, SAD japanskim vlastima predale narednika Timotija Vudlenda, osumnjičenog za silovanje mlade Japanke na ostrvu Okinava, čime je razrešen diplomatski spor dve zemlje. Vudlend kasnije osuđen na 32 meseca zatvora. Slučaj izazvao revolt žitelja japanskog ostrva, na kojem su 1995. tri američka vojnika silovala dvanaestogodišnju devojčicu.

2003. Odlukom predstavnika međunarodne zajednice u Bosni i Hercegovini Pedija Ešdauna, "zamrznuti" bankovni računi 14 osoba u BiH, među njima članova porodice haškog optuženika Radovana Karadžića.

2005. U seriji eksplozija u podzemnoj železnici i gradskom autobusu u Londonu život je izgubilo 56 lica, a preko 700 je povredjeno. Odgovornost za napade preuzela je islamistička grupa Al Kaida za Evropu.

Dogodilo se na dan - 8 juli


70 - Rimljani su u Judejskom ratu osvojili i razrušili Jerusalim. Od ruševina je ostao samo zapadni zid velikog jevrejskog hrama ("zid plača").

1497 - Portugalski moreplovac Vasko da Gama (Vasco) isplovio je iz Lisabona na prvo putovanje na kojem je otkrio morski put za Indiju oko Rta Dobre nade.

1709 - Ruska vojska pod komandom cara Petra Velikog pobedila je ubici kod Poltave (Ukrajina) trupe švedskog kralja Karla XII. To je bio kraj švedske vojne moći.

1809 - Rođen je hrvatski pisac i reformator jezika Ljudevit Gaj,vođa Ilirskog panslovenskog pokreta.

1819 - Rođen je hrvatski kompozitor Vatroslav Lisinski,najpoznatiji muzičar Ilirskog preporoda i utemeljitelj hrvatskog nacionalnog izraza u muzici.

1822 - Persi Biš Šeli (Percy Bysshe Shelley), jedan od najznačajnijih pesnika engleskog romantizma, utopio se u brodolomu na jedrenju kod Livorna (Italija). ("Kraljica Mob", "Oslobođeni Prometej", "Ševa", "Oda zapadnom vetru", "Odbrana poezije").

1846 - Danski kralj Kristijan VIII proglasio je da danski presto mogu da naslede žene. Tako je sprečio otcepljenje pokrajine Šlezvig-Holštajn.

1858 - Velika Britanija proglasila je pobedu nad indijski mustanicima, posle čega je ukinuto Carstvo mogula i likvidirana Istočnoindijska kompanija, a Indija je stavljena pod neposrednu upravu britanske krune.

1885 - Rođen je nemački filozof Ernst Bloh (Bloch). U njegovomopsežnom delu, koje se bavi problemima filozofije, istorije, religije, prava, etike, posebno mesto ima analiza fenomena utopijskog ("Duh utopije", "Tomas Mincer kao teolog revolucije", "Tragovi", "Nasleđe ovog vremena", "Sloboda i poredak", "Princip nade").

1894 - Rođen je ruski fizičar Pjotr Leonidovič Kapica, od 1935. direktor Instituta za fiziku Sovjetske akademije nauka u Moskvi, a od 1955. glavni organizator programa veštačkih Zemljinih satelita ("Sputnjik"). Najpoznatiji njegovi radovi su iz područja magnetizma i fizike niskih temparatura. Dobitnik je Nobelove nagrade za fiziku 1978.

1920. Gradu Šapcu je svečano uručeno francusko odlikovanje "Ratni krst" za heroizam i stradanje njegovog stanovništva u Prvom svetskom ratu.

1942. Umro je francuski maršal Luj Feliks Fransoa Franše Depere, istaknuti vojskovođa u Prvom svetskom ratu i počasni vojvoda srpske vojske.

1943. Od posledica torture u zatvoru Gestapoa umro je lider francuskog Pokreta otpora u okupiranoj Francuskoj u Drugom svetskom ratu Žan Mulen, poznat kao "Maks".

1956. U Beogradu je emitovan prvi eksperimentalni TV prenos, povodom proslave stogodišnjice rođenja Nikole Tesle. Program iz privremenog studija u Institutu "Nikola Tesla" građani su pratili na četrdesetak prijemnika smeštenih u izlozima prodavnica u raznim delovima grada.

1967. Umrla je britanska pozorišna i filmska glumica Vivijen Li. Svetsku slavu stekla je ulogom Skarlet O'Hare u američkom filmu "Prohujalo s vihorom" za koju je nagrađena Oskarom. Drugi Oskar dobila je za ulogu u filmu "Tramvaj nazvan želja".

1994. Umro je Kim Il Sung, komunistički lider Severne Koreje, koji je upravljao zemljom od njenog osnivanja 1948. do smrti.

2000. U Beogradu je umro Konstantin Vinaver, pijanista, muzikolog, operski dramaturg i dugogodišnji direktor Opere i baleta Narodnog pozorišta u Beogradu.

2002. Okružni sud u Prokuplju osudio je na osam godina zatvora bivšeg rezervistu Vojske Jugoslavije Ivana Nikolića za zločin protiv civilnog stanovništva, počinjen na Kosovu za vreme NATO-bombardovanja SR Jugoslavije 1999. To je prva presuda pred domaćim sudovima za ratni zločin počinjen tokom rata na Kosovu.

2003 - U nesreći feribota u reci Menga u Čandpuru (Bangladeš),udavilo se oko 400 ljudi, od 600 koliko je bilo na brodu.

2004 - Skupština Kosova je, bez prisustva srpskih predstavnika,usvojila amandmane kojima je naziv Ustavni okvir za privremenu samoupravu na Kosovu promenjen u "privremeni Ustav Kosova", a "privremena institucije" u "demokratske institucije".

Dogodilo se na dan, 9. juli


455 : U Beaucaire Avitus je odlučna da Zapadnog rimskog cara . On može da računa na podršku Vizigota kralj Teodorik II .

721 : U bici kod Tuluza poražena od ugovorenog Eudo od Akvitanije vojske iz franačkog carstva napali nekoliko hiljada Saracene pod njihovom lideru Samh Ibn al - Malik al - Chavlani koji spada u tu bitku .

1002 : Henri II krunisan je kao poslednji Ottone na istoku franačkog kralja .

1064 :grad Koimbra je preuzet od ratnika Ferdinand I , vladar Kraljevine Kastilje , u eri osvajanje Mavara .

1386. U bici kod Zempaha savez švajcarskih kantona potukao je znatno nadmoćniju vojsku Leopolda III Habsburga. Ova bitka zabeležena je u istoriji ratovanja kao prva pobeda pešadije nad konjicom.

1441. Umro je flamanski slikar Jan van Ajk. Prvi je u evropskom slikarstvu prevladao srednjovekovne šeme i uveo novi likovni izraz, zbog čega se svrstava u najznačajnije ličnosti u istoriji slikarstva. Proslavio se oslikavanjem oltara u crkvi Sv. Bavona u Gentu.

1519. Španski konkvistador Ernan Kortes iskrcao se na obalu Meksičkog zaliva, gde je osnovao grad Vera Kruz i počeo osvajanje Meksika koje je završio 1521. godine uništenjem carstva Asteka.

1609. Rimsko-nemački car Rudolf II, da bi pridobio češke protestante, izdao je povelju o slobodi veroispovesti u Češkoj.

1686. Formirana je Augsburška alijansa između nemačko-rimskog cara Leopolda I, Španije, Švedske, Holandije i Saksonije protiv francuskog kralja Luja XIV.

1746. Francuska flota je stigla na teritoriju Pondišeri u Indiji, koja je potom postala francuski posed. Vraćena je Indiji 1954.

1762. Abdicirao je ruski car Petar III Fjodorovič Romanov, nekoliko meseci nakon što je preuzeo presto. Car je potom uhapšen i ubijen po naredbi njegove supruge, buduće carice Katarine II Aleksejevne, poznate kao Katarina Velika.

1810. Napoleon Bonaparta anektirao je Holandiju.

1816. Na Kongresu u Tukumanu proglašena je nezavisnost Ujedinjenih provincija Rio de la Plate (Argentina) od Španije.

1877. Održan je prvi teniski turnir u Vimbldonu.

1879. Rođen je italijanski kompozitor Otorino Respigi, jedan od pokretača obnove italijanske muzike na početku 20. veka ("Gregorijanski koncert" za violinu i orkestar, simfonijske poeme "Rimske pinije", "Rimske fontane").

1913. Pobedom srpske vojske nad bugarskim trupama završena je bitka na Bregalnici u Drugom balkanskom ratu. Bitka je počela 30. juna kada su bugarske trupe bez objave rata napale srpsku i grčku vojsku u Makedoniji, dotadašnje saveznike u borbi protiv Turske.

1916. Rođen je engleski državnik Edvard Hit, lider Konzervativne partije od 1965. do 1975. Kao premijer (1970-74) uveo je Veliku Britaniju u Evropsku ekonomsku zajednicu (buduću Evropsku uniju).

1922. Američki plivač, kasnije filmski glumac ("Tarzan") Džoni Vajsmiler postao je prvi plivač koji je za manje od jedne minute (58,6 sekundi) preplivao 100 metara.

1932. Umro je američki pronalazač King Kemp Džilet, izumitelj nožića za brijanje, kod nas poznatog kao "žilet", prema francuskoj verziji njegovog prezimena.

1944. Britanske i kanadske trupe preuzele su od Nemaca u Drugom svetskom ratu grad Kaen u Normandiji, nakon žestokog bombardovanja i jednomesečnih bitki.

1960. Sovjetski lider Nikita Sergejevič Hruščov upozorio je SAD da ne intervenišu protiv Kube, jer će u tom slučaju SSSR podržati kubanski narod.

1963. Potpisan je sporazum o formiranju Federacije Malezije, u čiji sastav su ušli Malaja, Singapur, Saravak i Severni Borneo (Sabah). Dve godine kasnije Singapur je istupio iz Malezije.

1971. Poslednja američka baza u Vijetnamu predata je trupama Južnog Vijetnama.

1989. Umro je srpski istoriograf Fedor Nikić, osnivač Muzeja fruškogorskih manastira. Bavio se ustavnim pravom, manjinskim pitanjem i crkvenom reformom. Napisao je više dela, uključujući "Lokalne uprave Srbije u 19. i 20. veku".

1993. Koristeći genetičku metodu DNK fingerprintinga britanski naučnici identifikovali su posmrtne ostatke ruskog cara Nikolaja II Romanova i članova njegove porodice, koji su ubijeni u leto 1918. u Jekaterinburgu.

1996. Rusija je nastavila ofanzivu na čečenske separtiste, nakon što je Boris Jeljcin ponovo izabran za predsednika.

1997. Bokser teške kategorije Majk Tajson kažnjen je zabranom bavljenja sportom na godinu dana i novčanom kaznom od tri miliona dolara zato što je tokom meča za svetskog šampiona u teškoj kategoriji 28. juna, protivnika, Ivandera Holifajlda, ugrizao za uho.

1998. U Zagrebu je umro jugoslovenski sineast Dušan Vukotić, dobitnik Oskara 1961. za kratki crtani film "Surogat".

2001. Apelacioni sud u Santjagu suspendovao je proces protiv bivšeg čileanskog diktatora Augusta Pinočea, proglasivši ga mentalno nesposobnim. Pinoče je uhapšen 1998. u Londonu zbog zločina počinjenih u Čileu nakon dolaska na vlast vojnim udarom 1973.

2003. Srbija i Crna Gora primljene su u punopravno članstvo Grupe država za borbu protiv korupcije (Group of States against Corruption - GRECO).

2004. U napadima pobunjenika iz Ugande koji su opljačkali i spalili šest sela na jugu Sudana, poginulo je više od 100 osoba, a oko 15.000 meštana primorano je da pobegne iz svojih domova.

Dogodilo se na dan, 10. juli


138. Umro rimski car Hadrijan. Tokom vladavine od 117. izvršio je značajne reforme u Rimskom carstvu i utvrdio granice u Germaniji i Britaniji, gde je podigao bedem (Hadrijanov bedem) za zaštitu od upada Škota. Bio je veliki poštovalac grčke kulture i pokrovitelj umetnosti, pisao je stihove, vajao i slikao.

1099. Umro španski nacionalni junak El Sid, legendarna ličnost španske epske poezije, glavni lik Kornejeve tragedije "Sid" i Masneove opere.

1509. Rođen švajcarski teolog francuskog porekla Žan Kalvin, vođa frakcije protestantizma u Ženevi (kalvinizam), koja je imala mnogobrojne pristalice u evropskim zemljama, posebno u Francuskoj, i izazvala velike društvene potrese. Njegovo delo "Temelji hiršćanstva" (1536) postalo je priručnik protestantske doktrine.

1584. Po nalogu španskog dvora ubijen holandski princ od Oranža Vilem I Ćutljivi, borac protiv španske prevlasti i prvi nasledni namesnik (1581) Holandije.

1609. U Minhenu osnovana Katolička liga kao odgovor na osnivanje Protestantske unije (1608), što je pojačalo tenzije u Nemačkoj koje su dovele do izbijanja Tridesetogodišnjeg rata (1618-48) u centralnoj Evropi.

1774. Nakon šestogodišnjeg rata, Rusija i Turska sklopile Kučuk-Kajnardžijski mir kojim je Turska izgubila Krim, prihvatila rusko-tursku granicu na Bugu i priznala Rusiji pokroviteljska prava nad Vlaškom i Moldavijom, kao i nad pravoslavnim podanicima u Turskoj.

1830. Na Antilima rođen francuski slikar i grafičar Kamij Pisaro, jedan od učesnika prve izložbe impresionista u Parizu 1874. U kasnoj fazi opredelio se za poentilizam Seraa i Sinjaka.

1834. Rođen je češki pisac Jan Neruda, predvodnik generacije "majevaca" - književnika koji su, okupljeni oko časopisa "Maj",
promovisali češki književni realizam.

1856. U selu Smiljani, kod Gospića u Hrvatskoj, rođen Nikola Tesla, naučnik i pronalazač na polju elektrotehnike i radio-tehnike. Od 1884. do smrti 1943. živeo je u SAD. Patentirao je oko 700 pronalazaka od kojih nekoliko desetina ima široku primenu, medju kojima je i serija izuma (1896-1914) koji čine temelj savremene radio-tehnike.

1871. Rođen francuski pisac Marsel Prust, čije je delo "U traganju za izgubljenim vremenom" ostavilo dubok trag ne samo u Francuskoj već i u evropskoj književnosti XX veka, i izvršilo veliki uticaj na mnoge književnike.

1895. Rođen nemački kompozitor Karl Orf, autor popularne scenske kantate "Karmina Burana". Bavio se i pedagoškim radom, a u nastavu je uveo tzv. Orfov instrumentarij, sačinjen od grupe instrumenata prilagodjenih deci.

1897. U borbi za prevlast na području gornjeg Nila, francuske trupe zaposele su Fešoude u Sudanu, što je izazvalo ozbiljnu krizu u anglo-francuskim odnosima. Kompromisnim rešenjem 1899. godine, Francuska je dobila zapadni Sudan, a dolina Nila ostala je pod britanskom kontrolom.

1940. Francuska Narodna skupština poverila vlast maršalu Anriju Petenu, koji je tokom Drugog sveskog rata predvodio kolaboracionističku vladu sa sedištem u Višiju.

1943. Anglo-američke trupe u Drugom svetskom ratu iskrcale su se na Siciliju.

1953. Sovjetski lider Nikita Hruščov smenio je ministra unutrašnjih poslova Lavrentija Beriju, bliskog Staljinovog saradnika i egzekutora u staljinističkim čistkama. Berija je kasnije uhapšen, osuđen na smrt i streljan.

1962. Iz Kejp Kaneverala lansiran je prvi američki telekomunikacioni satelit "Telstar", koji je omogućio prenos TV programa preko Atlantskog okeana.

1973. Bahamska ostrva su stekla nezavisnost u okviru Britanskog Komonvelta, posle 190 godina britanske kolonijalne vladavine.

1976. Zbog pucanja ventila u hemijskoj fabrici "Ikmeza" u blizini Milana, oblak hemijskih materija, među kojima i dioksina, teško je zagadio četiri opštine - Seveza, Meda, Dezio i Čezena. To je bila prva ekološka nesreća te vrste u Evropi.

1992. Američki sud osudio bivšeg panamskog diktatora Manuela Norijegu na 40 godina zatvora jer je dozvolio krijumčarenje droge u Panami.

1994. Leonid Kučma pobedio na predsedničkim izborima u Ukrajini.

1995. Vojne vlasti oslobodile su iz šestogodišnjeg kućnog pritvora vođu burmanske opozicije i dobitnicu Nobelove nagrade za mir Aung San Su Chi.

1999. Šest afričkih vlada potpisalo sporazum o prekidu vatre, čime je okončan građanski rat u Demokratskoj Republici Kongo. Sporazum je potpisan bez učešća pobunjeničkih grupa involviranih u sukobe.

2000. U gomili smeća koja se srušila na sirotinjsko naselje, nazvano Obećana zemlja, u Manili stradalo je više od 200 ljudi.

2001. Crtež Leonarda da Vinčija prodat je u aukcijskoj kući Kristi's za rekornih 8,1 milion funti (11,4 miliona dolara).

2006 - Lider čečenskih separatista Šamil Basajev ubijen je u Ingušetiji, ruskoj republici koja se graniči sa Čečenijom. Bio je najtraženiji čovek u Rusiji zbog terorizma i masovnih ubistava, a 2003. su ga SAD i UN uključile u spisak međunarodnih terorista