Tema: Dogodilo se u Julu

Dogodilo se na dan, 11. juli


1533. Papa Klement VII ekskomunicirao je engleskog kralja Henrija VIII, odbivši prethodno da poništi njegov brak s Katarinom Aragonskom i ozakoni vezu s Anom Bolen. Brak je u maju 1533. poništio kenterberjski nadbiskup Tomas Krenmer, a kralj je 1534. osnovao anglikansku crkvu i proglasio se za njenog poglavara.

1690. U bici kod Bojna, u "Slavnoj revoluciji", engleski kralj Vilijam III Oranski pobedio katoličke snage Džejmsa II. (Ovaj dan protestanti u Severnoj Irskoj, "Oranžisti", obeležavaju nizom parada i marševa, što izaziva revolt katolika i dovodi do sukoba sa policijom).

1844. Rođen Petar I Karađorđević, kralj Srbije (1903-1918) i Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca (1918-21). Za kralja Srbije izabran je nakon majskog prevrata 1903. u kojem su ubijeni
kralj Aleksandar Obrenović i kraljica Draga Mašin. Tokom vladavine, poštovao je Ustav i parlamentarnu demokratiju, a u spoljnoj politici oslanjao se na Rusiju, kao i na Francusku i Englesku.

1871. Rođen hrvatski političar i pisac Stjepan Radić, osnivač Hrvatske seljačke stranke, ministar prosvete u vladi Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca od novembra 1925. do februara 1927, kada njegova stranka ponovo prelazi u opoziciju. Umro je od rana zadobijenih u atentatu koji je nad njim i još dvojicom poslanika HSS-a u Skupštini u Beogradu izvršio 20. juna 1928. radikalski poslanik Puniša Račić.

1876. U crnogorsko-turskom ratu (1876-78) Crnogorci su u bici na Fundini, u Kučima, pobedili tursku vojsku.

1920. Rođen američki filmski i pozorišni glumac ruskog porekla Taiđe Kan, poznat kao Jul Briner. Igrao je u mnogim filmovima, a nagradu Oskar dobio je za ulogu u muzičkom filmu Kralj i ja.

1921. Mongolija proglasila nezavisnost pod nazivom Narodna Republika Mongolija.

1921. Održano prvo zvanično prvenstvo Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca u vaterpolu. Pobedilo je Somborsko sportsko društvo.

1935. Umro francuski oficir Alfred Drajfus, čije je suđenje za izdaju 1894. podelilo francusku javnost na dva tabora. demokrate, republikance, s jedne, i rojaliste, klerikalce, s druge strane. Na osnovu lažnih dokaza, Drajfus, koji je bio Jevrejin, osuđen je na doživotnu robiju, a rehabilitovan je 1906.

1937. Umro američki kompozitor Džordž Geršvin, koji je u klasičnu muziku uneo elemente popularne muzike, crnačkih duhovnih pesama i bluza.

1960. Premijer provincije Katanga u Kongu Moiz Čombe proglasio nezavisnost te pokrajine, čime su počeli višegodišnji nemiri u toj afričkoj zemlji.

1978. U eksploziji cisterne s tečnim gasom u španskom
mediteranskom turističkom kampu u mestu San Karlos de la Rapita poginulo je oko 200 ljudi.

1979. Američka vasionska stanica "Skajlab", nakon šestogodišnjeg kruženja oko Zemlje, raspala se prilikom prizemljenja.

1982. U Beogradu umro jugoslovenski pisac Mehmed-Meša Selimović, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Posle Drugog svetskog rata bio je direktor drame Narodnog pozorišta u Sarajevu, umetnički direktor "Bosna-filma" i glavni urednik "Svjetlosti".

1987. UN su proglasile za petomilijarditog stanovnika planete novorođenog dečaka u Zagrebu Mateja Gaspara.

1989. Umro engleski pozorišni i filmski glumac, režiser i producent Lorens Olivije, jedan od najboljih tumača likova Vilijama Šekspira, prvi glumac kojem je dodeljena plemićka titula. Dobitnik je najvećeg broja nagrada "Emi" za TV stvaralaštvo, nagrađivan je na festivalu u Kanu, dobio je Oskara za film "Hamlet".

1991. Avion sa hodočasnicima iz Nigerije srušio se u plamenu u Džedi, u Saudijskoj Arabiji. Poginuli su svi putnici i članovi posade (261).

1995. Bosanski Srbi zauzeli su Srebrenicu, a potom Žepu (25. jula). Više od 30.000 ljudi, uglavnom žena i dece, prebačeno je na teritoriju pod kontrolom vlade u Sarajevu. Snage bosanskih Srba optužene su kasnije da su na tom području izvršile ratni zločin i da je ubijeno oko 7.000 bosanskih Muslimana.

1995. U Francuskoj umro Gojko Nikoliš, lekar, narodni heroj, španski borac i član Srpske akademije nauka i umetnosti.

1996. Sudsko veće Međunarodng suda za ratne zločine u bivšoj SFRJ u Hagu potvrdilo je optužnice za ratne zločine i genocid protiv lidera bosanskih Srba Radovana Karadžića i vojnog komandanta Ratka Mladića. Sud je za njima raspisao međunarodne poternice.

2000. Uz posredovanje predsednika SAD Bila Klintona, u Kejmp Dejvidu počeli pregovori o pitanju suvereniteta nad Jerusalimom između izraelskog premijera Ehuda Baraka i
palestinskog vođe Jasera Arafata.

2001. U Kambodži odobreno donošenje zakona koji bi omogućio suđenje bivšim liderima Crvenih Kmera, tokom čije vladavine je ubijeno 1.700.000 ljudi.

2002. Italijanski parlament je odobrio muškim naslednicima krune da se vrate u zemlju, čime je okončan 56-godišnji egzil kraljevske porodice zbog optužbi da je sarađivala sa fašistima.

2004. Na devetu godišnjicu masakra u Srebrenici, u Memorijalnom centru Potočari sahranjeni su posmrtni ostaci 338 osoba muslimanske nacionalnosti, ubijenih u leto 1995. U tom centru je do tada pokopano ukupno 989 identifikovanih tela.

2006. U sedam eksplozija na železničkim stanicama i u vozovima u Bombaju (Indija) poginulo je 186 osoba, a više od 700 ljudi je povređeno.

Dogodilo se na dan, 12. juli


100. p.n.e. Rođen rimski vojskovođa, pisac i državnik Gaj Julije Cezar. Posle pobede suparnika postao diktator Rima. Ubijen u zaveri pristalica republikanskog uređenja u Senatu 15. marta 44. p.n.e, na vrhuncu moći. Njegovi zapisi iz galskih ratova spadaju u remek-dela stare rimske književnosti. Uveo Julijanski kalendar kojim se i danas služe neke pravoslavne crkve.

1191. Engleski kralj Ričard Lavlje Srce zauzeo grad Akru, u Trećem krstaškom ratu.

1536. Umro holandski humanista, filozof i filolog Erazmo Roterdamski, kritičar papske države i zloupotreba crkve. Poglede na duhovne, crkvene i društvene prilike izneo u satiričnom delu "Pohvala ludosti", a njegov spis "De ratione studii" prvi sistematski program humanističkog školskog obrazovanja.

1543. Engleski kralj Henri VIII ušao u šesti brak, s Katarinom Par, udovicom lorda Latimera.

1682. Umro francuski astronom Žan Pikar. Prvi precizno izmerio stepen meridijanskog luka i omogućio tačnije izračunavanje poluprečnika Zemlje. 1679. pokrenuo astronomski almanah "Connaissance des Temps".

1806. U Parizu formirana Rajnska konfederacija, u koju je ušlo 16 nemačkih država pod protektoratom Napoleonove Francuske. To je značilo i kraj Svetog Rimskog Carstva Nemačke, ukinutog 6. avgusta, kada se Franc I Habsburg odrekao carske nemačke krune. Konfederacija se raspala 1813. po Napoleonovom porazu u bici kod Lajpciga.

1854. Rođen američki izumitelj i industrijalac Džordž Istman. Osnovao kompaniju Kodak, koja je godinama držala monopol u industriji kamera i filma.

1884. Rođen italijanski slikar i vajar Amadeo Modiljani. Dobar deo života proveo u Parizu, gde se uklopio u savremene likovne tokove Pariske škole, a proslavio se portretima i ženskim aktovima stilizovanim u izdužene forme.

1904. Rođen čileanski pisac i diplomata Pablo Neruda, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1971. Suprotstavio se uvođenju Pinočeove diktature, a njegova sahrana se iste, 1973, pretvorila u manifestaciju čileanskih antifašista.

1910. U avionskoj nesreći poginuo engleski proizvođač automobila i pilot Čarls Stjuart Rols, koji je s Frederikom Henrijem Rojsom 1906. osnovao kompaniju za proizvodnju automobila Rols-Rojs.

1920. Zvanično otvoren Panamski kanal, šest godina pošto je kroz njega prošao prvi brod.

1941. Posle napada Nemačke na SSSR u Drugom svetskom ratu sovjetska vlada i Velika Britanija u Moskvi potpisali sporazum o uzajamnoj pomoći i zajedničkoj borbi protiv nacističke Nemačke.

1941. Na Cetinju, u Drugom svetskom ratu, proglašena kvislinška suverena i nezavisna Crna Gora pod protektoratom fašističke Italije.

1960. Francuska priznala nezavisnost Dahomeja, Nigera, Gornje Volte, Obale Slonovače, Čada, Centralne Afrike i Konga, svojih kolonija u Africi.

1979. Gilbertova Ostrva u Tihom okeanu stekla nezavisnost u okviru Britanskog komonvelta pod nazivom Republika Kiribati, posle 87 godina britanske kolonijalne uprave.

1984. Umro srpski pisac i diplomata Marko Ristić, istaknuti teoretičar beogradske nadrealističke grupe i jedan od predstavnika moderne i avangarde u srpskoj i jugoslovenskoj književnosti između dva svetska rata. Od 1945. do 1951. bio jugoslovenski ambasador u Parizu.

1993. Zemljotres na severu Japana aktivirao klizišta i
pokrenuo džinovske morske talase, u kojima je oko 200 ljudi izgubilo život.

1997. Vlada Kube, posle laboratorijskih ispitivanja, potvrdila autentičnost posmrtnih ostataka legendarnog gerilskog vođe Ernesta Če Gevare, nađenih u Boliviji, gde je ubijen, a potom prebačenih na Kubu, na osnovu sporazuma vlada dve zemlje.

1998. Francuska pobedom nad Brazilom, 3:0, u Parizu, u finalu Svetskog fudbalskog prvenstva, prvi put postala prvak sveta.

2000. U Topoli umro princ Tomislav Karađorđević, sin kralja Aleksandra I i brat kralja Petra II. Njegova sahrana, 16. jula u porodičnoj grobnici na Oplencu, okupila skoro celu porodicu Karađorđević, koja je živela u inostranstvu od Drugog svetskog rata, kada su komunističke vlasti zabranile kralju i članovima njegove porodice povratak u zemlju. Princ Aleksandar Karađorđević, sin kralja Petra II, vratio se s porodicom u Jugoslaviju 2001, a odlukom Savezne vlade 12. jula porodici Karađorđević na korišćenje dat dvorski kompleks na Dedinju.

2001. SAD objavile listu zemalja koje nisu počele borbu protiv trgovine ljudima. Na spisku se našle 23 zemlje.

2001. Bivši bugarski car Simeon II Saks Koburg prihvatio kandidaturu za premijera. Na tu dužnost zvanično izabran u Parlamentu 24. jula.

2002. U Beogradu rad počela Komisija za izradu Ustavne povelje buduće zajednice Srbije i Crne Gore.

2003. Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija produžio mandat međunarodnim mirovnim snagama u BiH za godinu dana i zatražio da svi optuženi za ratne zločine budu privedeni pravdi. Snage Sfora razmeštene u BiH u januaru 1996.

2003. Umro je legendarni saksofonista i džez kompozitor Beni Karter. Tokom svoje 60-godišnje karijere nastupao je s brojnim istaknutim džez muzičarima, a dela u njegovom aranžmanu izvodili su najslavniji džez sastavi koje su predvodili Djuk Elington, Beni Gudman, Čik Veb i Glen Miler.

2004. Francuska i Irak obnovili su diplomatske odnose prekinute pre 13 godina zbog iračke invazije na Kuvajt.

2006. U napadu na izraelski vojni punkt na granici između Libana i Izraela gerilci Hezbolaha oteli su dva izraelska vojnika. Akcije Hezbolaha i žestoki odgovor Izraela izazvali su novi rat u Libanu, koji je trajao do 14. avgusta kada je nastupilo primirje. Tokom sukoba poginulo je 1.100 Libanaca, mahom civila i 154 Izraelaca, uglavnom vojnika.

2008. Umro je poznati američki kardiolog i jedan od najpoznatijih svetskih hirurga 20. veka, Majkl Debejki, koji je prvi izveo mnoge hiruške zahvate, poput ugrađivanja bajpasa. Tokom sedam decenija duge karijere uveo je nove hiruške metode lečenja i začetnik je moderne kardiološke hirurgije. Operisao je brojne poznate ličnosti među kojima su i tri americka predsednika (Džon Kenedi, Lindon Džekson, Ričard Nikson), ruski predsednik Boris Jeljcin, jordanski kralj Husein, ali i poznate holivudske zvezde.

Dogodilo se na dan, 13. juli


1793. Ubijen je Žan Pol Mara , jedan od glavnih vodja Francuske revolucije i lider montanjara. Ubistvo je izvršila Šarlot Korde, koja je četiri dana kasnije pogubljena na giljotini.

1822. U ratu Grčke za nezavisnost grčka vojska pobedila je turske snage kod Termopilskog klanca.

1837. Kraljica Viktorija I preselila se u Bakingamsku palatu u Londonu, kao prvi britanski monarh koji će živeti u toj palati.

1878. Završen je Berlinski kongres na kojem su evropske sile (Nemačka, Austro-Ugarska, Rusija, Engleska i Francuska) uspostavile novi odnos snaga na jugoistoku Evrope. Revidiran je Sanstefanski mirovni ugovor zaključen izmedju Rusije i Turske 3. marta, Srbija i Crna Gora stekle su medjunarodno priznanje i znatno su proširile svoje teritorije, a Austro-Ugarska je dobila pravo da okupira Bosnu i Hercegovinu.

1919. Britanski dirižabl R34 sleteo u Norfolk i završio prvi let preko Atlantika, od Britanije do SAD i natrag. Putovanje trajalo 182 sata efektivnog leta.

1930. U glavnom gradu Urugvaja Montevideu počelo prvo Svetsko fudbalsko prvenstvo, na kojem je učestvovalo 13 timova, među njima i jugoslovenski.

1941. U Crnoj Gori podignut ustanak protiv italijanskog okupatora. Od početka Drugog svetskog rata to je bio najveći opštenarodni ustanak u okupiranoj Evropi.

1943. Pobedom sovjetske vojske okončana ključna faza Kurske bitke u Drugom svetskom ratu, najveće tenkovske bitke u istoriji, u kojoj je učestvovalo oko 6.000 tenkova. Nemci izgubili 2.900 tenkova, a poginulo i povređeno najmanje 230.000 vojnika.

1944. Sovjetske trupe u Drugom svetskom ratu počele ofanzivu na Pribaltik i zauzele grad Viljnus u Litvaniji.

1951. U Los Anđelesu umro austrijski kompozitor Arnold Šenberg. Kao začetnik Bečke atonalne škole, pobornik
ekspresionizma u muzici i tvorac novog načina komponovanja, dodekafonije, bitno uticao na razvoj muzike XX veka.

1975. Iz Kejp Kanaverala na Floridi lansiran američki svemirski brod Apolo, koji je učestvovao u prvoj sovjetsko-američkoj misiji u svemiru.

1977. Zbog nestanka struje Njujork bio u potpunom mraku. Policija potom uhapsila 3.000 pljačkaša.

1985. Na stadionima u Londonu i Filadelfiji istovremeno održani humanitarni koncerti Live Aid, koje je organizovao muzičar Bob Geldof za pomoć gladnima u Africi. Prikupljeno preko 60 miliona dolara, a TV-prenos koncerata pratilo oko milijardu i po gledalaca širom sveta.

1985. Sovjetski atletičar Sergej Bubka postigao novi svetski rekord u skoku s motkom, kada je u Parizu preskočio šest metara.

1992. Preuzimajući dužnost premijera Izraela, Jicak Rabin
naveo da je spreman da poseti prestonice arapskih zemalja radi postizanja mira na Bliskom istoku.

1995. Na Cetinju, pred oko 300 vernika proglašena autokefalnost Crnogorske pravoslavne crkve, koju nije priznala nijedna pravoslavna crkva na svetu.

1996. Održan festival Love Parade, na kom je oko pola miliona ljudi na ulicama Berlina igralo uz tehno-muziku. To je bio najveći javni skup u tom gradu posle Drugog svetskog rata.

1999. Više hiljada iranskih studenata sukobilo se s policijom u centru Teherana, protestujući zbog odluke vlasti o zabrani svih mitinga i nezvaničnih okupljanja.

2000. Policija Ujedinjenih nacija na Kosovu zvanično saopštila da se tokom prvih šest meseci 2000. u regionu Kosova desilo preko 1.900 incidenta, da je ubijeno 19 ljudi i da je izvršen niz napada, otmica, silovanja i podmetanja požara.

2001. Predsednik Pakistana, general Pervez Mušaraf, stigao u Indiju na samit posvećen smirivanju odnosa ta dva nuklearno
naoružana suseda.

2001. Kina osudila kinesko-američkog naučnika Lija Šaomina zbog špijuniranja u korist Tajvana i naredila njegovu deportaciju. SAD tražile od Kine da reši slučajeve i ostalih pet zatvorenih naučnika, državljana SAD.

2003. Kuvajtski emir šeik Džaber Al Ahmed Al Sabah doneo je dekret kojim se odvaja mandat premijera od krune, po prvi put od kada je Kuvajt stekao nezavisnost (1961).

2008. U saobraćajnoj nesreći u Poljskoj poginuo je bivši šef poljske diplomatije i nekadašnji slavni antikomunistički disident Bronjislav Germek.

Dogodilo se na dan, 14. juli


1223. Umro francuski kralj Filip II Avgust. Vladavinu počeo 1179. uspešnim ratovanjem protiv Engleza, od kojih je preuzeo posede u zapadnoj Francuskoj, a pobedom nad englesko-nemačkom vojskom proširio teritoriju Francuske. Učestvovao u Trećem krstaškom ratu.

1602. Rođen francuski državnik italijanskog porekla Žil Mazaren, naslednik kardinala Rišeljea na dvoru Luja XIII. Za vreme regentstva Ane Austrijske, majke Luja XIV, imao punu vlast i kao vešt diplomata postavio temelje francuske nadmoći u Evropi, najviše izražene u vreme vladavine Luja XIV.

1789. Masa zauzela zloglasni zatvor Bastilju u Parizu, simbol francuske monarhije. Taj dan smatra se početkom Francuske buržoaske revolucije, prekretnice u evropskoj istoriji. U Francuskoj se slavi kao nacionalni praznik.

1817. Umrla francuska književnica Ana Lujza Neker, Madam de Stal. Knjigom "O Nemačkoj" dala značajan doprinos teoriji francuskog i evropskog romantizma. Njen salon u Parizu bio je čuveno mesto okupljanja intelektualaca tog vremena.

1867. Alfred Nobel, pronalazač dinamita, prvi put demonstrirao svoj izum u kamenolomu kod engleskog grada Redhil.

1887. Umro nemački industrijalac i proizvođač oružja Alfred Krup. Prvi počeo da proizvodi topove od livenog čelika i stekao monopol u snabdevanju pruske armije, stvarajući pri tom moćni metalurški koncern Krup.

1889. U Parizu održan međunarodni socijalistički kongres, u organizaciji marksističkih partija Nemačke i Francuske. Osnovana Druga internacionala, donete rezolucije o osmočasovnom radnom danu i o proslavi 1. maja kao dana međunarodne solidarnosti radnika.

1901. U Beogradu svečano otvoreno prvo radničko pozorište
u Srbiji. Predstave izvođene u kafani Radnička kasina, na uglu Dečanske i Skopljanske, danas Nušićeve ulice.

1902. U Sarajevu osnovano srpsko kulturno-prosvetno društvo Prosvjeta.

1904. Rođen američki pisac, poreklom poljski Jevrej, Isak Baševis Singer, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1978. Smatra se najznačajnijim modernim piscem na jidišsu, mada se njegova dela pojavljuju isključivo u engleskom prevodu.

1913. Rođen američki političar Lesli Linč King Junior, poznat kao Džerald Ford, predsednik SAD od 1974, kada je kao potpredsednik zamenio Ričarda Niksona, koji je zbog afere Votergejt podneo ostavku. Na predsedničkim izborima 1976. pobedio ga Džimi Karter.

1918. Rođen švedski filmski i pozorišni režiser i scenarista Ingmar Bergman, jedan od najznačajnijih filmskih stvaralaca XX veka, dobitnik tri Oskara.

1933. U Nemačkoj nacionalsocijalisti, koji su s Hitlerom došli na vlast u januaru, zabranili sve opozicione partije.

1958. U Iraku izvršen vojni udar u kom su ubijeni kralj Fejsal II i premijer Nuri el Said. Irak proglašen za republiku, a vlast preuzeo general Abdul Karim Kasim.

1959. Prvi brod na atomski pogon USS Long Beach porinut u Kvinsiju, u Masačusetsu. Brod imao dva nuklearna reaktora i postizao brzinu od 30 čvorova na sat.

1965. Američki satelit Mariner 4, lansiran 1964, napravio prve fotografije Marsa.

1976. Kineski graditelji završili železničku prugu Tanzam, koja je povezala Zambiju i luku Dar es Salam u Tanzaniji.

1992. Milan Panić, američki biznismen srpskog porekla, izabran za prvog premijera Jugoslavije.

1997. Međunarodni sud za ratne zločine na prostoru SFRJ osudio bosanskog Srbina Dušana Tadića na 20 godina zatvora zbog učešća u etničkom čišćenju bosanskih muslimana 1992. na području Prijedora, u severozapadnoj Bosni.

1998. U 89. godini umro Ričard Mekdonald, koji je prokrčio put konceptu brze hrane i razvio ga u najveći lanac, restorana Mekdonalds u svetu.

1999. Obnovljeni avio-letovi između Argentine i Foklandskih ostrva, prvi put posle Foklanskog rata 1982.

2000. SAD i Vijetnam sklopili, 25 godina po završetku Vijetnamskog rata, trgovinski ugovor koji je Hanoju otvorio put u Svetsku trgovinsku organizaciju.

2000. Sud u Majamiju obavezao najveće američke proizvođače cigareta da plate 145 milijardi dolara na ime odštete pušačima Floride zbog ugrožavanja njihovog zdravlja.

2001. Vlada Srbije saopštila da je u akumulacionom jezeru hidroelektrane Perućac otkriven kamion-hladnjača u kojem je nađeno između 50 i 60 leševa za koje se pretpostavlja da su žrtve sukoba na Kosovu 1999.

2002. Jedan pripadnik neonacističkog pokreta pucao na predsednika Francuske Žaka Širaka na proslavi Nacionalnog praznika. Osumnjičeni brzo uhvaćen, parada nastavljena.

2003. Umro saksofonista i džez-kompozitor Beni Karter. Tokom šezdesetogodišnje karijere nastupao s brojnim istaknutim džez-muzičarima, a dela u njegovom aranžmanu izvodili najslavniji džez-sastavi koje su predvodili Djuk Elington, Beni Gudmen, Čik Veb i Glen Miler.

Dogodilo se na dan, 15. juli


1099. Krstaši u Prvom krstaškom ratu osvojili Jerusalim i razorili ga. Grad je posle rimskog razaranja 70. godine obnovio rimski car Hadrijan i pretvorio ga u rimsku vojnu koloniju, a 638. došao je pod vlast Arapa i postao muslimansko sveto mesto. Arapi su ga ponovo osvojili 1187.

1291. Umro nemački car Rudolf I Habsburg, osnivač dinastije Habsburgovaca. Po dolasku na presto (1273) dao je članovima svoje familije u posed Austriju, Štajersku, Kranjsku, Korušku i Tirol, koje su postale habsburške nasledne zemlje. Time je udario temelje moći habsburške monarhije.

1410. Litvansko-poljski kralj Vladislav II Jagjelo pobedio, uz pomoć čeških najamnika, Nemački viteški red (Tevtonski red) u bici kod Tanenberga, nakon čega je proširio poljsko-litvansku državu.

1606. Rođen holandski slikar Harmens van Rijn Rembrant, jedan od najvećih majstora u istoriji slikarstva. Uradio je oko 650 uljanih slika, oko 300 gravira i oko 2.000 crteža, uključujući remek dela kao što su "Noćna straža", "Izgubljeni sin", "Čas anatomije doktora Tulpa".

1795. Marseljeza zvanično prihvaćena za himnu Francuske.

1865. U Dablinu rođen britanski političar i novinski magnat Alfred Nortklif, vlasnik i jedan od osnivača listova "Daily Mirror", "Daily Mail" i "The Times". Ujedinjavanjem više listova i časopisa osnovao je 1905. "Ašociated Newspaper", koja je u narednih dvadest godina bila najuticajniji novinski koncern u Evropi.

1869. Francuz Ipolit Mež Muri patentirao je margarin.

1904. Umro ruski pisac Anton Pavlovič Čehov, jedan od najznačajnijih pripovedača i dramskih pisaca u ruskoj i svetskoj književnosti. Kao dramski pisac smatra se nenadmašnim majstorom atmosfere i dijaloga. Njegove drame i danas su na repertoarima svetskih pozorišta.

1918. Opštom ofanzivom snaga Osovine pod komandom nemačkog generala Eriha fon Ludendorfa, počela druga bitka na Marni u Prvom svetskom ratu. To je bio poslednji pokušaj Nemačke da nadvlada savezničke snage na zapadnom frontu.

1929. Umro austrijski pisac Hugo fon Hofmanstal, koji se proslavio kao autor libreta za opere Riharda Štrausa.

1937. Pušten u saobraćaj kanal Moskva-Volga dug 128 kilometara, dubok 5,5 a širok 85 metara, čime je regulisana reka, a grad Moskva postao je luka povezana sa pet mora.

1941. U bici kod Orše u Drugom svetskom ratu, sovjetska vojska prvi put je upotrebila plotunsko raketno oružje, popularno nazvano "kaćuša".

1958. Američke snage iskrcale su se u Libanu i intervenisale na zahtev predsednika Kamija Šamuna, omogućivši mu da se ponovo kandiduje za šefa države.

1968. Uspostavljen prvi direktni putnički avio-saobraćaj između SAD i SSSR. Na liniji Moskva-Njujork počeli su da lete avioni "Aeroflota" i "Pan Amerikena".

1974. Na Kipru je vojnim udarom grupe grčkih oficira u Nacionalnoj gardi, pristalica pripajanja Grčkoj, oboren predsednik Makarios, a vlast je preuzeo Nikos Sampson, bivši lider EOK-e. Arhiepiskop Makarios je privremeno napustio Kipar.

1975. Sovjetski i američki vasionski brodovi "Sojuz 19" i "Apolo 18" lansirani su u orbitu oko Zemlje, u okviru zajedničkog programa kojim je predvidjeno njihovo spajanje u svemiru.

1983. U napadu jermenskih terorista na prostorije turske vazduhoplovne kompanije na pariskom aerodromu "Orli", šest ljudi je poginulo, a 48 ranjeno.

1992. U organizaciji Građanskog saveza Srbije i Centra za antiratnu akciju ispred Savezne skupštine u Beogradu održan je protestni skup protiv diskriminacije i pretnje pripadnicima drugih nacionalnosti pod nazivom "Žuta traka". Neposredan povod za akciju bilo je prisilno iseljavanje Hrvata iz vojvođanskog sela Hrtkovci.

1995. Vojska Šri Lanke okončala najveću ofanzivu od 1987. protiv tamilskih pobunjenika, tokom koje je poginulo najmanje 300 ljudi.

1997. U Majami Biču na Floridi ubijen je Đani Versače, italijanski modni kreator, jedna od najpoznatijih ličnosti iz sveta mode krajem XX veka.

1999. Nakon ulaska međunarodnih mirovnih snaga na Kosovo, u Prištinu je stigao šef civilne administracije UN Bernar Kušner, a vojni zvaničnici proglasili su Kosovo jednim od najopasnijih mesta na svetu zbog velikog broja mina koje su postavile sve strane u ratu.

2000. Zimbabve ponovo zakonom uredio status crnih seljaka na farmama koje su posedovali belci u svih osam provincija.

2001. Premijer Bangladeša Šeik Hasina je nakon pet godina napustio taj položaj, na kojem se najduže zadržao od svih bangladeških lidera.

2003. Umro Hjum Kronin, brodvejski i holivudski glumac koji se prvi put na filmu pojavio 1943. godine u Hičkokovoj "Senci sumnje", a kasnije i u drugim filmskim ostvarenjima kao što su "Poštar uvek zvoni dvaput", "Dvanaest besnih ljudi" i "Čaura".

Dogodilo se na dan,16. juli


622. Istoričari smatraju da ovim datumom počinje prva godina islamske ere, odnosno dan kada je Muhamed, sa svojim pristalicama napustio Meku da bi osnovao prvi centar nove vere u Medini.

1054. Zbog sukoba oko pitanja da li rimski papa ima primat među hrišćanskim poglavarima, došlo je do raskola između rimske i carigradske hrišćanske crkve. Spor je kasnije doveo do "velike šizme" i stvorene su dve crkve - istočnopravoslavna i zapadna rimokatolička.

1533. Prema naredbi španskog osvajača Fransiska Pizara, ubijen je car Inka Atahualpa, iako je dao traženi otkup - jednu sobu punu zlata i dve pune srebra.

1661. Stokholmska banka izdala je prve papirne novčanice u Evropi.

1723. Rođen je engleski slikar Džošua Rejnolds, jedan od najvećih portretista u istoriji slikarstva, prvi predsednik Kraljevske umetničke akademije (1768) i dvorski slikar od 1784. Izradio je oko 2.000 portreta i snažno uticao na generacije engleskih portretista.

1858. Rođen je srpski vojvoda Petar Bojović, čuveni vojskovođa u ratovima 1912-18. Zaslužan je za pobede u Prvom balkanskom ratu nad turskom vojskom u bitkama kod Kumanova i Bitolja (1912), a u Drugom balkanskom ratu za uspeh u bici kod Bregalnice (1913) nad bugarskom vojskom. Za uspehe u Prvom svetskom ratu dobio je čin vojvode. Kao komandant Prve armije, 1. novembra 1918. oslobodio je Beograd. Umro je 1945. godine u Beogradu i sahranjen je bez vojnih počasti.

1861. Osnovano je Srpsko narodno pozorište u Novom Sadu.

1867. Francuski vrtlar Žozef Monije patentirao je u Parizu armirani beton.

1872. Rođen je norveški istraživač Rual Amundsen, prvi čovek koji stigao na Južni pol (1911). Poginuo je u junu 1928. u avionskoj nesreći, pokušavajući da pronađe nestalu italijansku ekspediciju koja je krenula ka Severnom polu.

1890. Umro je švajcarski pisac Gotfrid Keler, najveći pripovedač nemačkog govornog područja u Švajcarskoj ("Ljudi iz Zeldvile", "Ciriške novele", "Sedam legendi", "Epigram", "Zeleni Hajnrih", "Martin Zalander").

1896. Umro je francuski pisac Edmon Gonkur, na čiju je inicijativu osnovano književno društvo koje od 1903. nosi ime braće Gonkur "Academie des Goncourt".

1917. Osujećen je pokušaj boljševika da preuzmu vlast u Rusiji, Trocki je uhapšen, a Lenjin se povukao u ilegalu.

1918. U Jekaterinburgu je ubijen poslednji ruski car Nikola II Romanov i članovi njegove porodice.

1925. U Bagdadu je otvoreno zasedanje prvog izabranog parlamenta Iraka.

1935. U Oklahoma Sitiju postavljen je prvi u svetu parking merač.

1945. SAD su u pustinji Alamogordo, u državi Novi Meksiko, izvršile prvu probu atomske bombe, pod šifrovanim nazivom "Triniti".

1950. Na stadionu "Marakana" u Rio de Žaneiru, Urugvaj je u finalu svetskog prvenstva pobedio Brazil sa 2:1, osvojivši drugi put svetski fudbalski šampionat. Utakmicu je pratilo 199.000 gledalaca.

1951. Belgijski kralj Leopold III abdicirao je u korist sina Boduena.

1965. Predsednici Francuke i Italije Šarl de Gol i Đuzepe Saragat otvorili su 11,6 kilometara dug tunel ispod Mon Blana koji je povezao dve zemlje.

1969. Američki vasionski brod "Apolo 11" lansiran je iz Kejp Kanaverala u istorijsku misiju ka Mesecu sa astronautima Nilom Armstrongom, Edvinom Oldrinom i Majklom Kolinsom.

1976. Indonezija je anektirala bivšu portugalsku koloniju Istočni Timor kao svoju 27. pokrajinu.

1979. Sadam Husein je postao predsednik Iraka.

1985. Umro je nemački pisac Hajnrih Teodor Bel (Heinrić Theodor Boell), dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1972, najprevođeniji nemački pisac posle Drugog svetskog rata ("Grupni portret s damom", "Mišljenje jednog klovna").

1989. Umro je austrijski dirigent Herbert fon Karajan, jedan od najvećih dirigenata 20. veka. Od 1949. bio je dirigent Bečkog simfonijskog orkestra, od 1955. vodio je Berlinsku filharmoniju, a od 1956. do 1964. bio je direktor Bečke državne opere.

1990. Na Filipinima je u zemljotresu poginulo više od 1.600 ljudi.

1995. Umro je britanski pesnik Stefan Spender. Na početku karijere nazvan je drugim Šelijem (Shelly) ("Dvadeset pesama", "Ruševine i viđenja").

1998. Kosovski Albanci su u Prištini konstituisali paralelni kosovski parlament. Policija je, po naredbi srpskih vlasti koje su taj postupak smatrale nelegalnim, kao i majske izbore, zaposela prostorije i zaplenila dokumenta o radu parlamenta.

2000. U Budimpešti je umro pesnik Đerđ Petri, jedan od najpoznatijih mađarskih disidenata za vreme komunističkog režima Janoša Kadara.

2001. Predsednik Međunarodnog olimpijskog komiteta (MOK) od 1980. Huan Antonio Samaran penzionisan je, a potom imenovan za počasnog doživotnog predsednika MOK-a. Njega je nasledio belgijski hirurg Žak Rog.

2001. Kineski i ruski predsednici Đijang Cemin i Vladimir Putin potpisali su prijateljski pakt kojim su postavljeni principi partnerstva dve zemlje, a u funkciji zaštite njihovih interesa.

2003. Vojnim pučem je svrgnuta vlada afričke ostrvske države Sao Tome i Principe dok je njen predsednik Fradike de Menezes bio u privatnoj poseti Nigeriji.

2004. Tribunal u Hagu obelodanio je optužnicu protiv bivšeg lidera Srba u Hrvatskoj Gorana Hadžića, zbog ratnih zločina nad hrvatskih i drugim nesrpskim stanovništvom u istočnoj Slavoniji. Hadzić je od tada u bekstvu.

2004. Na aerodromu u Tokiju uhapšen je bivši svetski prvak u šahu Bobi Fišer. U martu 2005. Fišer je otputovao na Island pošto je dobio državljanstvo te ostrvske zemlje i time izbegao deportaciju u SAD koje ga traže više od deset godina zbog kršenja međunarodnih sankcija prema bivšoj SR Jugoslaviji, gde je 1992. odigrao šahovski meč sa Borisom Spaskim.

Dogodilo se na dan, 17. juli


1453. U bici kod Kastijona Francuzi su postigli odlučujuću pobedu nad Englezima, koja je dovela do okončanja Stogodišnjeg rata.

1762. Ubijen je ruski car Petar III tri dana nakon što je oboren sa vlasti i zatvoren. Presto je preuzela njegova supruga Katarina II (Velika), koja je kasnije postala jedan od najčuvenijih ruskih vladara.

1790. Umro je škotski ekonomista Adam Smit, uz Dejvida Rikarda najpoznatiji predstavnik engleske klasične političke ekonomije. Postavio je osnove radne teorije vrednosti ("Bogatstvo naroda", "Teorija moralnih osećanja").

1890. Sesil Roudz, po kojem je Rodezija dobila naziv, postao je premijer Kapske kolonije u Južnoj Africi.

1912. Umro je francuski matematičar, fizičar i filozof Žil Anri Poenkare. Razvio je teoriju automorfnih funkcija i istraživao diferencijalne jednačine, a posebno su značajni njegovi radovi na području topologije i njegova interpretacija geometrije Lobačevskog. Objavio je oko 500 naučnih radova.

1917. Britanska kraljevska kuća promenila je svoje ime Saks-Koburg-Gota (Saxe-Coburg-Gotha) u Vindzor zbog antinemačkog raspoloženja u Britaniji tokom Prvog svetskog rata.

1928. Umro je srpski geolog i paleontolog Svetolik Radovanović, član Srpske kraljevske akademije, prvi ministar privrede u Srbiji (1904-05). Reformisao je srpsko rudarsko i šumarsko zakonodavstvo, a 1892. je sa geologom Jovanom Žujovićem osnovao Srpsko geološko društvo.

1945. U Potsdamu je počela konferencija o posleratnoj budućnosti Evrope. Na skupu koji je okončan 2. avgusta predstavnici zemalja pobednica u Drugom svetskom ratu. SSSR-a, SAD i Velike Britanije, Staljin, Truman i Čerčil, kojeg je 28. jula zamenio novi šef britanske vlade Klement Atli, doneli su odluku o demilitarizaciji i denacifikaciji Nemačke i dogovorili su se o teritorijalnim promenama u istočnoj Evropi.

1946. U Beogradu je pogubljen Dragoljub Draža Mihailović, general kraljevske jugoslovenske vojske i vođa četničkog pokreta u Drugom svetskom ratu.

1959. Umrla je čuvena američka džez i bluz pevačica Bili Holidej.

1968. U Iraku je oborena vlada Abdula Arefa, a na vlast je došlo desno krilo BAAS partije. Predsednik republike, a kasnije i vlade postao je general Ahmed Hasan al-Bakr.

1969. U Španiji, general Fransisko Franko imenovao je za svog naslednika, princa Huana Karlosa, koji je preuzeo vođstvo države 22. novembra 1975, dva dana nakon diktatorove smrti.

1973. U Avganistanu je proglašena republika nakon vojnog udara kojim je prekinuta četrdesetogodišnja vladavina kralja Mohameda Zahir Šaha. Predsednik je postao bivši premijer Sardar Muhamad Daud Kan.

1975. Američki i sovjetski vasionski brodovi "Sojuz 19" i "Apolo 18" spojili su se u Zemljinoj orbiti. Komandanti letilica, Aleksej Leonov i Tom Staford, razmenili su čestitke, pri čemu je Rus govorio engleski, a Amerikanac ruski.

1979. Diktator Nikaragve Anastasio Somoza Debajle dao je ostavku i pobegao iz zemlje, a vlast je preuzeo levičarski sandinistički pokret Danijela Ortege Saavedre.

1981. Više od 100 ljudi je poginulo, a 550 ranjeno kada su izraelski avioni bombardovali palestinska područja Bejruta.

1984. Lansiran je sovjetski svemirski brod "Sojuz T12", a član posade Svetlana Savickaja postala je prva žena koja je "prošetala" svemirskim prostorom izvan letelice.

1994. Brazil je na svetskom fudbalskom prvenstvu u SAD osvojio četvrtu šampionsku titulu.

1995. Umro je argentinski automobilski as Huan Manuel Fanđo, petostruki svetski šampion u "Formuli-1".

1996. Američki putnički avion "Boing 747" na liniji Njujork-Pariz ekplodirao je iznad Atlantskog okeana, nakon što je poleteo sa aerodroma "Kenedi". Poginulo je svih 230 putnika i članova posade.

1998. Posmrtni ostaci ruskog cara Nikolaja II Romanova i članova njegove porodice, preneti iz Jekaterinburga 80 godina nakon ubistva, sahranjeni su u Sankt Peterburgu. Svečanoj ceremoniji prisustvovao je i predsednik Rusije Boris Jeljcin.

1998. Džinovski talasi izazvani snažnim zemljotresom na dnu Pacifika odneli su šest sela na severozapadnoj obali Papue Nove Gvineje. Poginulo je oko 2.000 ljudi.

1998. Na konferenciji UN u Rimu, predstavnici 120 zemalja usvojili su statut kojim je uspostavljan prvi stalni Međunarodni krivični sud za ratne zločine. SAD su odbile da se priključe tom sudu. Do marta 2003. sporazum je ratifikovalo 89 zemalja.

2000. Bašar el-Asad postao je predsednik Sirije, obećavši prilikom inauguracije da će nastaviti nepopustljivu politiku prema Izraelu kakvu je vodio njegov otac Hafez el-Asad, koji je umro 10. juna.

2001. Na osnovu odluke vlade SRJ, Aleksandar Karađorđević i članovi njegove porodice uselili su se u kraljevsku rezidenciju u Beogradu, koja je jugoslovenskoj kraljevskoj porodici oduzeta posle Drugog svetskog rata.

2001. Nakon završetka sukoba na Kosovu i prestanka vazdušnih napada NATO-a na SRJ, istražitelji Međunarodnog suda za ratne zločine iz Haga pronašli su, prema izjavi portparola tužilaštva suda Florens Artman, tokom 1999. i 2000. godine 876 grobnica na Kosovu i ekshumirali 4.392 žrtve, od kojih je 2.099 identifikovano.

2002. Umro je Jozef Luns (90), komandant Zapadne alijanse sa najdužim stažom na toj funkciji. Luns, bivši ministar inostranih poslova Holandije, imenovan je za generalnog sekretara NATO-a u oktobru 1971, za vreme hladnog rata. Tu dužnost napustio je 1984. godine.

2003. U Americi je umrla "kraljica salse", pevačica kubanskog porekla Selija Kruz (79). Kubu je napustila uoči dolaska Fidela Kastra na vlast i nastanila se u SAD, a povratak na karipsko ostrvo joj nikad nije dozvoljen. Odigrala je ključnu ulogu u promovisanju kubanske muzike, snimila 70 albuma i pet puta dobila nagradu Gremi, najznačajnije američko priznanje za muziku.

2004. Grčke vlasti uhapsile su u Solunu Dejana Milenkovića Bagzija, osumnjičenog za saučesništvo u ubistvu premijera Srbije Zorana Đinđića. Nekoliko meseci kasnije Bagzi je izručen vlastima u Srbiji.

Dogodilo se na dan, 18. juli


64. U pozaru koji je prema legendi podmetnuo car Klaudije Cezar Avgust Germanik Neron, sto istorijski izvori ne potvrdjuju, Rim izgoreo gotovo do temelja. Neron za pozar optuzio hriscane i podvrgao ih surovim represalijama.

1374. Umro italijanski pisac Francesko Petrarka, najznacajniji preteca renesanse. Snazno uticao na italijansku i svetsku knjizevnost, ukljucujuci pesnike u Dubrovniku u 15. i 16. veku. Bavio se i istorijom i filozofijom.

1536. Odlukom Parlamenta, u Engleskoj ponistena vlast pape.

1610. Umro italijanski slikar Mikelandjelo Merizi da Karavadjo. Znatno uticao na francusko i holandsko slikarstvo 17. veka.

1635. Rodjen engleski fizicar Robert Huk, sekretar Kraljevskog drustva u Londonu, koji je usavrsio barometar, teleskop i mikroskop i otkrio celijsku strukturu biljaka. Dokazao okretanje Zemlje i gravitaciju nebeskih tela, autor zakona o istezanju elasticnih tela, "Hukov zakon".

1721. Umro francuski slikar Zan Antoan Vato, tipican predstavnik rokokoa.

1811. Rodjen engleski pisac Vilijam Mejkpis Tekeri, ostar kriticar drustva, posebno obozavanja novca i polozaja.

1817. Umrla engleska knjizevnica Dzejn Ostin, koja je u romanima realisticki slikala svakodnevni zivot provincijske Engleske.

1868. Postavljen kamen-temeljac zgrade Narodnog pozorista u Beogradu, cemu je presudno doprinelo gostovanje glumaca iz Novog Sada. 1867, Odusevljen predstavom "Gospodje i gusari", knez Srbije Mihailo Obrenovic obecao da ce o svom trosku podici zgradu i osnovati stalno pozoriste. Narodno pozoriste svecano otvoreno u oktobru 1869. prigodnim komadom "Posmrtna slava kneza Mihaila".

1870. Vatikanski koncil proglasio dogmu o papskoj nepogresivosti o pitanju vere i morala rimokatolickog svestenstva i vernika.

1872. Umro meksicki drzavnik Benito Pablo Uares, nazvan "Vasington Meksika", koji je kao predsednik od 1858. do 1865. i od 1867. do 1872. odvojio crkvu od drzave i sproveo niz mera znacajnih za socijalni i ekonomski razvitak zemlje.

1877. Rodjen srpski vizantolog i prevodilac Dragutin Anastasijevic, sjajan znalac grckog jezika i paleografije, profesor Beogradskog univerziteta, clan Srpske akademije nauka i umetnosti.

1883. Rodjen ruski revolucionar jevrejskog porekla Lav Borisovic Rozenfeld, jedan od prvaka Sovjetske Rusije posle Oktobarske revolucije 1917. U staljinistickim cistkama uhapsen 1935. i na montiranom procesu osudjen na 5 godina robije, a na novom procesu 1936. na smrt pod optuzbom da je kao neprijatelj naroda kovao zaveru protiv Staljina. Posthumno rehabilitovan.

1887. Rodjen vodja norveskih fasista Vidkun Kvisling, premijer marionetske vlade u Drugom svetskom ratu od 1942. do 1945, cije je ime postalo sinonim izdajstva i saradnje s nemackim nacistickim okupatorima. Osudjen na smrt i streljan u oktobru 1945.

1909. Rodjen ruski politicar Andrej Andrejevic Gromiko, 28 godina sovjetski ministar inostranih poslova. U vreme Drugog svetskog rata bio sovjetski ambasador u SAD, zatim u UN.

1918. Rodjen juznoafricki pravnik i drzavnik Nelson Rolihlahija Mandela, predsednik Juzne Afrike i vodja Africkog nacionalnog kongresa i borbe protiv Aparthejda. Rasisticki rezim Juzne Afrike ga 1962. osudio na 5 godina, a 1964. na dozivotnu robiju. Iz zatvora, posle ogromnog pritiska svetskog javnog mnjenja i javnosti Juzne Afrike, pusten 1990, a sef drzave postao 1994.

1921. Rodjen prvi americki astronaut Dzon Glen, koji je u kosmickom brodu "Merkjuri-Atlas 6" 20. februara 1962. tri puta obleteo Zemlju.

1933. Rodjen ruski pisac Jevgenij Aleksandrovic Jevtusenko, predvodnik pesnicke generacije u poststaljinistickoj eri.

1936. Pobunom trupa generala Fransiska Franka u Melilji u Spanskom Maroku protiv vlade Narodnog fronta premijera Manuela Asanje, pobednika izbora u februaru 1936, poceo gradjanski rat u Spaniji u kom je poginulo oko milion ljudi. U pomoc Republici priskocili dobrovoljci iz celog svijeta i formirane internacionalne brigade u kojima je bilo i vise od 1.500 Jugoslovena. Franko pobedio u prolece 1939, najvise zahvaljujuci direktnoj vojnoj intervenciji Nemacke i Italije, posle cega je zaveo fasisticku diktaturu.

1942. Posle 38 dana borbi Nemci u Drugom svetskom ratu zauzeli planinu Kozaru u severozapadnoj Bosni, na kojoj je 3.500 boraca Drugog krajiskog partizanskog odreda branilo zbeg sa oko 80.000 civila pred ofanzivom 40.000 vojnika.

1942. SAD u Drugom svetskom ratu objavile rat Bugarskoj, Madjarskoj i Rumuniji, satelitima Nemacke.

1951. Americki bokser africkog porekla Dzersi Dzo Volkot u 37. godini osvojio titulu svetskog prvaka u teskoj kategoriji, postavsi najstariji bokser kom je to uspelo.

1971. Sest emirata u Persijskom zalivu, Abu Dabi, Dubai, Sardza, Adzman, Um al Kajvajn i Fudzajra, sklopilo sporazum o osnivanju federacije Ujedinjenih Arapskih Emirata. Sporazum stupio na snagu u decembru 1971, a u februaru 1972. federaciji se prikljucio i Ras al Kajma.

1972. Egipatski predsednik Gamal Abdel Naser zatrazio da SSSR povuce svih 20.000 vojnih savetnika, optuzivsi Moskvu da nije poslala obecano oruzje, sto je oznacilo pocetak zaostravanja odnosa dve zemlje i priblizavanje Kaira Vasingtonu.

1991. Predsednistvo SFRJ objavilo odluku o povlacenju Jugoslovenske narodne armije iz Slovenije.

1992. Ratni brodovi NATO uplovili u Jadran radi kontrole sankcija UN protiv Jugoslavije.

1994. U eksploziji u centru jevrejske zajednice u Buenos Ajresu, koju su podmetnuli islamski teroristi, poginulo 96 ljudi.

2000. EU donela odluku da ukine sankcije Beogradu ukoliko opozicija pobedi na izborima. Ministri inostranih poslova EU pozvali birace da glasaju protiv Slobodana Milosevica.

Dogodilo se na dan 19. juli

1427. Umro je srpski vladar i pisac Stefan Lazarević, nazvan Stefan Visoki, knez od 1389. do 1402, potom despot, sin kneza Lazara Hrebeljanovića. U prvo vreme vladao je očevim zemljama uz pomoć majke kneginje Milice i do 1402. priznavao je vlast turskog sultana Bajazita I na čijoj se strani borio u bitkama na Rovinama 1395, kod Nikopolja 1396. i kod Angore 1402. Sultan mu je poklonio oblast Vuka Brankovića s Prištinom i Peći. Posle poraza Bajazita I kod Angore nod mongolskog vladara Tamerlana, osamostalio se i približio Ugarskoj od koje je 1403. dobio Mačvu i Beograd koji je proglasio prestonicom, a 1421. nasledio je Zetu. Ojačao je centralnu vlast i suzbio separatizam vlastele, reformisao vojsku i preuredio upravu. Srbija je pod njim doživela ekonomski i kulturni procvat. Podigao je manastir Manasiju, podsticao prepise i prevode knjiga, a i sam se bavio književnošću - napisao je poslanicu 'Slovo ljubve'.

1545. Brod 'Meri Rouz', ponos ratne flote engleskog kralja Henrija VIII (Henry), potonuo je u kanalu Solent između obale južne Engleske i ostrva Vajt, odvukavši u smrt više od 700 ljudi.

1814. Rođen je američki pronalazač Semjuel Kolt (Samuel Colt), prema čijem je prezimenu nazvan revolver koji je konstruisao.

1819. Rođen je švajcarski pisac Gotfrid Keler (Gottfried Keller), najveći pripovedač nemačkog govornog područja u Švajcarskoj. Originalnim plastičnim stilom s istančanim humorom i simpatijama je opisivao ljude iz švajcarskih sela i gradova, najčešće malograđane, katkad i groteskne likove. Dela: zbirke pripovedaka 'Ljudi iz Zeldvile', 'Ciriške novele', 'Sedam legendi', 'Epigram', romani 'Zeleni Hajnrih', 'Martin Zalander'.

1834. Rođen je francuski slikar, grafičar i vajar Iler Žermen Edgar Dega (Hilaire Germain, Degas), virtuozni crtač, slikar kojeg je najviše zanimala živost i raznovrsnost pokreta. U početku realista, kasnije se približio impresionizmu. U uljanoj tehnici izradio je više sjajnih portreta, naročito u mladosti - kasnije se više služio pastelom. U zrelom dobu radio je gotovo isključivo figure (ciklusi 'Balerina', 'Kupačica', 'Pralja'), a potkraj života i sitne figure u vosku i glini.

1866. Umro je nemački matematičar Georg Fridrih Bernhard Riman (Friedrić, Riemann), koji je otvorio nove pravce razvitka matematike i njene primene u fizici i mehanici. Značajno je doprineo matematičkoj analizi, posebno teoriji kompleksnih funkcija, teoriji parcijalnih jednačina, geometriji, teoriji brojeva. Njegovo ime nosi niz matematičkih pojmova: Rimanov integral, Rimanova diferencijalna jednačina, Rimanova površ, Rimanova sfera, Rimanova dzeta-funkcija, Rimanova geometrija.

1870. Odgovarajući na uvredljivu depešu kancelara Ota fon Bizmarka (Otto von Bismark) - koji je priželjkivao rat u želji da slomi prevlast Francuske u Evropi i ubrza ujedinjenje Nemačke pod vođstvom Pruske - francuski car Napoleon III je Pruskoj objavio rat.

1877. Engleski teniser Spenser Gor (Spencer Gore) pobedio je u finalu prvog turnira u Vimbldonu.

1883. Na brdu Stražilovo iznad Sremskih Karlovaca sahranjeni su posmrtni ostaci srpskog pisca Branka Radičevića, 30 godina posle njegove smrti u Beču.

1893. Rođen je ruski pisac Vladimir Vladimirovič Majakovski, utemeljivač ruskog futurizma. Zaslužan je za razvoj lirsko-epske i lirsko-fantastične poeme, tonskog stiha, principa realizacije metafore. Znatno je uticao na mnoge ruske i evropske pesnike. Dela: zbirke pesama i poema 'Ja!', 'Vladimir Majakovski', 'Oblak u pantalonama', 'Rat i svet', 'Čovek', 'Sve što je napisao Vladimir Majakovski', '150.000.000', 'Majakovski se smeška', 'Majakovski se smeje', 'Majakovski se ruga', 'Pesme o revoluciji', 'O tome', 'Vladimir Iljič Lenjin', 'Dobro!', drame 'Stenica', 'Hladan tuš'.

1896. Rođen je škotski pisac Arčibald Džozef Kronin (Arćibald Joseph Cronin), u čijim je delima, prožetim blagim romantizmom i društvenom kritikom, opisan život rudara i britanske srednje klase. Dela: romani 'Šeširdžijin zamak', 'Citadela', 'Zvezde gledaju s neba', 'Španski vrtlar', 'Gospođa sa karanfilima', 'Tri ljubavi', 'Pregršt raži', 'Herojske godine', 'Judino drvo', drama 'Jupiter se smeje', memoari 'Pustolovine u dva sveta'.

1900. Otvoren je pariski metro.

1918. Nemci su počeli povlačenje preko reke Marne, posle propasti ofanzive na Francusku u Prvom svetskom ratu.

1936. Umro je srpski geolog i političar Jovan Žujović, geolog svetskog glasa, utemeljivač geološke nauke u Srbiji, predsednik Srpske kraljevske akademije, profesor Beogradskog univerziteta, član mnogih inostranih društava i akademija. Osnovao je Srpsko geološko društvo, Mineraloško-geološki zavod i časopis 'Geološki anali Balkanskog poluostrva'. Autor je mnogih radova iz svih oblasti geologije i prve geološke karte Srbije i Jugoslavije. Bio je ministar prosvete i spoljnih poslova Srbije i jedan od osnivača Republikanske demokratske stranke. U politiku je ušao pod uticajem Živojina Žujovića i Svetozara Markovića. Dela: 'Geologija Srbije I i II', 'Topografska i petrografska geologija', 'Opšta geologija'.

1937. U Beogradu su održane velike demonstracije povodom podnošenja skupštini na ratifikaciju konkordata Vatikana i Jugoslavije. U događaju nazvanom kasnije 'Krvava litija', žandarmi su se brutalno obračunali sa sveštenicima Srpske pravoslavne crkve i narodom koji je protestovao protiv konkordata. Konkordat koji je 1935. sklopila vlada Milana Stojadinovića nije ratifikovan zbog ogromnog pritiska javnog mnjenja. Prvi takav ugovor (Vormski konkordat) su 1122. sklopili papa Kalikst II (Calixtus) i car 'Svetog Rimskog Carstva' Henrih V (Henrić). Prvi konkordat na Balkanu potpisala je Crna Gora 1866, zatim Srbija 1914. Konkordatom se države obavezuju na ekonomske i pravne privilegije rimokatoličkoj crkvi.

1943. U nameri da oslabe italijanski fašistički režim, saveznici su u Drugom svetskom ratu sa 700 aviona zasuli tovarima bombi aerodrome i vojne poligone u blizini Rima, što je imalo strahovite posledice na raspoloženje vojske, moral stanovništva i stav dvora.

1947. Ubijen je burmanski premijer Aung San, tvorac moderne Burme. Atentat su organizovali desničari i izveden je tokom sednice vlade, kojom prilikom je ubijeno i šest ministara. Pre Drugog svetskog rata Aung San je bio najistaknutiji vođa nacionalnog pokreta za oslobođenje zemlje od britanske kolonijalne uprave, a 1942. u Tajlandu je osnovao Burmansku armiju nezavisnosti. S Japancima je učestvovao u proterivanju Britanaca, nadajući se nezavisnosti zemlje, ali je ubrzo - uvidevši da će Japan izigrati pokret za nezavisnost - pokušao da organizuje antijapanski pokret otpora. Osnovao je 1944. Antifašističku ligu narodnog oslobođenja, koja je 1945. pomogla saveznicima u oslobođenju Burme. Potom je predvodio širok pokret za dekolonizaciju i u aprilu 1947. je sklopio sporazum s britanskom vladom, na osnovu kojeg je Burma šest meseci posle njegove smrti postala nezavisna.

1956. Lideri Jugoslavije, Indije i Egipta Josip Broz, Džavaharlal Nehru (Javaharlal) i Gamal Abdel Naser potpisali su tzv. Brionsku deklaraciju kojom su osudili blokovsku podelu sveta, što je bio prvi korak ka stvaranju pokreta nesvrstanih zemalja.

1965. Umro je korejski državnik Singman Ri, prvi predsednik Južne Koreje, koji je kao vođa Liberalne partije, posle podele korejskog poluostrva, 1948. postao šef države. S vlasti se povukao 1960. pod pritiskom studentskih protesta širom zemlje zbog izbornih prevara.

1974. Španski diktator Fransisko Franko (Francisco Franco) privremeno je zbog bolesti predao vlast princu Huanu Karlosu (Juan Carlos), koji je 1975, posle Frankove smrti, postao kralj Španije.

1980. U Moskvi su otvorene 22. Olimpijske igre na kojima je učestvovalo 6.000 sportista iz 80 zemalja, ali se više od 45 država pridružilo SAD u bojkotu zbog sovjetske invazije na Avganistan 1979.

1992. U eksploziji automobila-bombe u Palermu ubijen je Paolo Borselino (Borsellino), vodeći italijanski sudija u borbi protiv mafije.

1994.
Narodna Skupština Republike Srpske odbila je Plan teritorijalnog razgraničenja u Bosni, koji je početkom meseca Kontakt grupa ponudila zaraćenim stranama. SR Jugoslavija, od koje se očekivalo da utiče na bosanske Srbe da prihvate predloženi plan, kažnjena je pooštravanjem međunarodnih sankcija, a u Bosni je nastavljen rat.

1996. Predsednik Republike Srpske Radovan Karadžić podneo je ostavku na sve javne funkcije.

1997. Irska republikanska armija objavila primirje u svojoj 28-godišnjoj kampanji protiv britanske vlasti u Severnoj Irskoj.

2000. Rusija je predstavila svetskom tržištu novo protivtenkovsko oružje montirano na prikolici kros-kantri motocikla.

2002. Italija je pristala da vrati prastari obelisk koji su fašističke trupe iznele iz Etiopije, pre gotovo 65 godina, čime je okončan jedan od najvećih diplomatskih sukoba Rima.

2002. Umro je Aleksander Ginzburg, pisac i jedan od najvećih disidenata tokom sovjetske ere. Bio je hapšen i upućivan u radne kampove, zbog osnivanja prvog nezavisnog magazina u Sovjetskom Savezu, u kome je kritikovao tadašnji pravosudni sistem.

2006. Preminuo je Žerar Uri, jedan od najpopularnijih francuskih režisera. Bio je poznat po urnebesnim komedijama, snimljenim 60-ih i 70-ih 20. veka, u kojima su igrali legendarni francuski komičari Burvil i Luj de Fin. Njegovu komediju "Velika avantura" videlo je 17 miliona gledalaca u Francuskoj i više od 30 godina bila je najpopularniji film u zemlji, sve do 1998. kada mu je primat oteo "Titanik" Džejmsa Kamerona. Rodjen u Parizu 1919. Uri je počeo karijeru kao glumac u čuvenom pozorištu "Komedi fransez" da bi ranih 60-ih počeo da režira. Snimio je ukupno 17 filmova. Urijevih šest najpopularnijih filmova, medju kojima su "Mozak" sa Žan-Polom Belmondom i Dejvidom Nivenom i "Pustolovine rabija Jakoba", videlo je više od 50 miliona ljudi.

2008. Umro je Dinko Šakić, ozloglašeni zapovednik ustaškog logora Jasenovac. Šakića je Argentina 1998. izručila Hrvatskoj, nakon čega je osudjen na 20 godina zbog zločina nad civilnim stanovništvom. Dokazano je da je, izmedju ostalog, i lično ubijao zatočenike.

2011. Uhapšen je Goran Hadžić, jedan od prvaka Republike Srpska Krajina i od februara 1992. do januara 1994. predsednik RSK. Hadžić je uhapšen na osnovu zahteva Haškog tribunala za bivšu Jugoslaviju.

Dogodilo se na dan, 20. juli

1304. Rođen je italijanski pisac Frančesko Petrarka. Smatra se poslednjim pesnikom srednjeg veka i prvim individualistom u evropskoj poeziji. U svoje vreme bio je poznat i cenjen po latinskim delima, istorijskim, filozofskim i polemičkim spisima, a u svetsku književnost je ušao zbirkom soneta "Kanconijer" posvećenih Lauri.

1402. Mongolski kan Tamerlan u bici kod Angore (sada Ankara) pobedio je tursku vojsku i zarobio sultana Bajazita I, koji je 1403. umro u ropstvu.

1654. Potpisan je anglo-portugalski sporazum kojim su počeli dugogodišnji saveznički odnosi Engleske i Portugala.

1847. Rođen je nemački postimpresionistički slikar Maks Liberman. Kao pobornik novih ideja, osnovao je 1898. berlinsku secesiju, pokret koji je na prekretnici 19. i 20. veka u evropskim metropolama okupljao protivnike umetničkom akademizmu.

1855. Rođen je vojvoda Živojin Mišić, jedan od najvećih srpskih vojskovođa. Učesnik je ratova 1876-78 i 1885, a u Prvom svetskom ratu komandovao je operacijama u Kolubarskoj bici, drugoj velikoj pobedi Srba nad austrougarskom vojskom. Napisao je nekoliko vojnih rasprava, od kojih je najpoznatije delo "Strategija".

1866. U austrijsko-pruskom ratu, u kojem je Italija bila na strani Pruske, Austrijanci su kod ostrva Visa potpuno razorili italijansku flotu, a poginulo je više od 1.100 ljudi.

1890. Rođen je grčki kralj Đorđe II, koji je stupio na presto 1922, a već 1923. zbačen. Vratio se 1935, a nakon nemačkog napada u Drugom svetskom ratu (6. aprila 1941) zajedno sa vladom povukao se u emigraciju, odakle se vratio 1946.

1917. Potpisana je Krfska deklaracija o stvaranju zajedničke države Srba, Hrvata i Slovenaca. Deklaraciju su potpisali srpski premijer Nikola Pašić i predsednik Jugoslovenskog odbora Ante Trumbić.

1919. Rođen je novozelanđanski planinar Edmund Persival Hilari, koji je 1953, zajedno sa Šerpom Tensingom Norgejom, prvi osvojio Mont Everest (8848), najviši planinski vrh na svetu.

1923. Ubijen je meksički revolucionar, vođa seljačke revolucije 1910, Fransisko Pančo Vilja.

1937. Umro je italijanski inženjer Đuljelmo Markoni, jedan od osnivača bežične telegrafije. Prvi je uspeo da pošalje radio-signal preko Atlantika (1901). Za radove na bežičnoj telegrafiji podelio je 1909. sa Karlom Ferdinandom Braunom Nobelovu nagradu za fiziku.

1944. Nemački pukovnik Klaus Šenk, grof fon Štaufenberg, pokušao je atentat na nacističkog lidera Adolfa Hitlera podmetanjem bombe pod njegov sto u bunkeru "Vučja jama" kod Berlina. Hitler je lakše ranjen, a zaverenici su pogubljeni.

1945. Umro je francuski pisac Pol Valeri, "klasik simbolizma", koji se smatra najelitnijim predstavnikom francuskog duha u periodu između dva svetska rata. Bio je član Francuske akademije i predsednik Instituta za intelektualnu kooperaciju pri Društvu naroda u Ženevi ("Mlada Parka", "Mornarsko groblje", "Pogledi na savremeni svet").

1951. U jerusalimskoj džamiji Al Aksa ubijen je jordanski kralj Abdulah. Kralj Jordana postao je 1946.

1954. U Ženevi je sklopljen sporazum o primirju u Indokini, kojim je završen rat protiv francuske kolonijalne uprave u tom delu sveta.

1969. Američki kosmonaut Nil Armstrong postao je prvi čovek koji je stupio na Mesec. Armstrong je boravio na Mesecu dva sata i 21 minut, posle čega se vratio na svemirski brod "Apolo-11".

1974. Turske snage izvršile su desant na Kipar, zauzele luku Kireniju i krenule prema Nikoziji.

1976. Američki kosmički brod bez ljudske posade "Viking 1" spustio se posle 11 meseci leta na Mars i počeo da šalje na Zemlju jasne snimke te planete.

1982. U eksplozijama bombi koje su postavili pripadnici Irske republikanske armije (IRA) u Hajd parku i Ridžents parku u centru Londona poginulo je 10 britanskih vojnika.

1988. Južna Afrika, Angola i Kuba prihvatile su sporazum o povlačenju stranih trupa iz Angole i o priznavanju nezavisnosti Jugozapadne Afrike (Namibija).

1994. Šef izraelske diplomatije Šimon Peres doputovao je u posetu Jordanu. To je bio najviši izraelski funkcioner koji je do tada posetio Jordan.

1996. Pobunjenici iz plemena Hutu napali su izbeglički logor suparničkog plemena Tutsi u Burundiju i pobili oko 320 ljudi, mahom žena i dece.

2000. Nakon devet dana pregovora završen je bliskoistočni mirovni samit u Kemp Dejvidu. Rešenje za višedecinijski sukob nije pronađeno, a sukobi između Izraela i Palestinaca su nastavljeni.

2000. Korzikanski nacionalisti prihvatili su, nakon pregovora u Parizu, ponudu francuske vlade o autonomiji ostrva. Time su okončane 20-godišnje tenzije između separatista i vlasti.

2001. Posle 20 godina pauze, iz Bagdada je krenuo prvi putnički voz ka Turskoj, koji je narednog dana stigao u Gaziantep.

2001. Nemački lideri su polaganjem venaca zvanično odali poštu oficirima za neuspeli atentat na Adolfa Hitlera pre 57 godina.

2002. U Dubrovniku je nakon 13 godina pauze otvorena izložba poznatog crnogorskog slikara Vojislava Stanića.