Tema: Dogodilo se u Martu

Dogodilo se na dan - 21. mart

1556. Kanterberijski nadbiskup Tomas Krenmer spaljen je na lomači kao jeretik u vreme rimokatoličke reakcije kraljice Meri I. Kao glavni zastupnik verske reformacije u Engleskoj uveo je liturgiju na engleskom jeziku i sastavio "Opšti molitvenik" na engleskom.

1685. Rođen je Johan Sebastijan Bah, na čijem delu se temelji nemačka muzička tradicija. Savremenici su ga cenili kao virtuoznog orguljaša, a vrednost njegovog muzičkog dela otkrivena je početkom 19. veka u doba muzičkog romantizma, naročito posle Mendelsonovog izvođenja Bahovog remek dela "Muke po Mateji" (1829). U njegovom velikom opusu izdvajaju se i "Branderbuški koncerti" i zbirka od 48 preludija i fuga za klavir.

1804. Stupio je na snagu Napoleonov kodeks, francuski krivični i građanski zakon, kojim je car Napoleon I, tada "doživotni konzul", reformisao pravosuđe.

1829. U zemljotresu u Španiji je poginulo 6.000 ljudi.

1839. Rođen je ruski kompozitor Modest Petrovič Musorgski, član kompozitorske grupe "Velika petorica", predstavnik ruske nacionalne muzičke škole (opera "Boris Godunov", klavirska kompozicija "Slike sa izložbe").

1871. Kancelar Oto fon Bizmark otvorio je prvu sednicu Rajhstaga (parlament) novostvorenog Nemačkog carstva.

1884. U Francuskoj su legalizovani sindikati.

1913. Rođen je jugoslovenski književnik Ivan Goran Kovačić, autor poeme "Jama" (1943), potresnog dela o zločinima u Drugom svetskom ratu u kojima je i sam stradao. Poema "Jama" inspirisala je mnoge slikare, a muziku inspirisanu tim delom komponovao je Nikola Hercigonja.

1918. Poslednjom nemačkom ofanzivom u Prvom svetskom ratu počela je druga bitka na reci Somi u Francuskoj.

1919. Pod vođstvom komuniste Bele Kuna oborena je vlada u Mađarskoj i proglašena Sovjetska Mađarska Republika. Sovjetska vlada podnela je ostavku 1. avgusta, a vlast su preuzeli desni socijaldemokrati.

1945. Britanski avioni su u Drugom svetskom ratu bombardovali sedište Gestapoa u Kopenhagenu, u kojem je poginulo više od 70 nemačkih nacista. Greškom su pogodili i francusku školu, gde je poginulo 86 dece i deset kaluđerica.

1952. Kvame Nkrumah je postao premijer Zlatne Obale (kasnije Gana), kao prvi Afrikanac južno od Sahare na položaju predsednika vlade.

1960. U južnoafričkom gradu Šarpvil ubijeno je najmanje 79 ljudi, a ranjeno preko 180 kada je policija otvorila vatru na mirne demonstaracije crnaca protiv rasističkog režima.

1960. Rođen je brazilski automobilski as Ajrton Sena, trostruki prvak sveta u "Formuli 1". 1988, 1990. i 1991. U Brazilu je imao status nacionalnog heroja i njegova pogibija u maju 1994. na stazi u Imoli, tokom trke za "Gran Pri San Marina", doživljena je kao nacionalna tragedija.

1963. Transferom 27 poslednjih zatočenika zatvoren je Alkatraz, po maksimalnoj bezbednosti čuven zatvor u zalivu San Franciska u kojem je nekada bio zatvoren gangster Al Kapone.

1975. Privremeno vojno veće Etiopije na čelu s vođom pučista potpukovnikom Mengisto Haile Marijamom ukinulo je 3.000 godina staru etiopsku carevinu.

1991. Na sednici Predsedništva SFR Jugoslavije postignut je dogovor da predsednici republika započnu pregovore o budućnosti savezne države. Prvi od ukupno šest takvih susreta održan je 28. marta u Splitu.

1991. Zbog lošeg vremena i teškog dima od zapaljenih kuvajtskih izvora nafte, u Kuvajtu se srušio saudijski transportni avion. Poginuli su svi putnici u avionu. 92 senegalska vojnika i šest Saudijaca, članova posade.

1997. Predsednici Rusije i SAD Boris Jeljcin i Bil Klinton saglasili su se na samitu u Helsinkiju da smanje nuklearne arsenale dveju zemalja.

1998. Kosovski Albanci održali su druge paralelne, nelegitimne parlamentarne i predsedničke izbore. Za predsednika nepriznate republike Kosovo izabran je Ibrahim Rugova, najistaknutiji lider kosovskih Albanaca u borbi za nezavisnost Kosova od Srbije.

1998. U 88. godini umrla je ruska balerina Galina Sergejevna Ulanova, gotovo dve decenije vodeća balerina "Boljšoj teatra" posle Drugog svetskog rata.

1999. U napadu albanskih ekstremista na policijsku patrolu u centru Prištine ubijena su četiri srpska policajca.

2000. Papa Jovan Pavle Drugi stigao je u prvu zvaničnu posetu Izraelu.

2001. Holandska vlada potvrdila je slučaj šapa i slinavke i time postala druga zemlja u Evropi u kojoj se pojavila ta stočna bolest.

2002. Papa Jovan Pavle II je prvi put javno saopštio da postoji veliki broj slučajeva seksualnog zlostavljanja maloletnika od strane katoličkih sveštenika, koje je optužio za gaženje zaveta i pridruživanje đavolu.

2003. Južnoafrička Komisija za istinu i pomirenje označila je kraj svog rada. Komisija je osnovana 1995. godine da bi istražila kršenje ljudskih prava tokom aparthejda, tokom kojeg je vladala manjina belaca. Predsednik te Komisije, nadbiskup Dezmond Tutu je primorao vladu da na ime obeštećenja isplati 270 miliona dolara žrtvama kojih je bilo oko 20.000 i koji su svedočili o zločinima koje su pretrpeli u tom periodu.

2003. Američke snage raketirale su palate iračkog predsednika Sadama Huseina i ključne državne institucije u Bagdadu. Osam britanskih i četiri američka vojnika su poginuli kada se helikopter srušio na iračkoj granici, i oni su prve žrtve iračkog rata.

2005. U Parizu je umro poznati srpski komentator, novinar i jedan od osnivača nedeljnika "Vreme" Stojan Cerović (56).

2006. U Parizu je umro Bernar Lakost koji je više od 40 godina bio na čelu carstva Lakost, svetski poznatog po polo majicama sa krokodilom.

Dogodilo se na dan - 22. mart


1312. Papa Klement V ukinuo francuski monaški viteški red Templara, osnovan u Palestini 1118. radi zaštite poklonika Hristovog groba.

1599. Rođen flamanski slikar Anton van Dajk, istaknut predstavnik Flamanske slikarske škole. Učenik i saradnik Rubensa, proslavio se kao portretista. 1632. postao dvorski slikar kralja Čarlsa I.

1622. Indijanci ubili oko 350 belih naseljenika u Virdžiniji, što se smatra prvim indijanskim masakrom evropskih kolonista u Severnoj Americi.

1794. Kongres SAD usvojio zakon kojim se američkim brodovima zabranjuje prevoz crnih robova iz Afrike u Ameriku.

1832. Umro nemački pisac Johan Volfgang Gete, jedna od najznačajnijih i najuticajnijih ličnosti nemačke i svetske književnosti. Pored književnosti, gde se ogledao gotovo u svim rodovima, bavio se i filozofijom, prirodnim naukama, slikarstvom i državničkim poslovima u Vajmaru i smatra se jednim od poslednjih univerzalnih genija evropske tradicije.

1848. Pobunjena Venecija proglasila nezavisnost od Austrije.

1876. Rođen srpski pisac Borisav Stanković, jedan od začetnika moderne srpske proze. Prikazujući život rodnog Vranja s kraja XIX veka, dao i psihološku analizu ličnosti, unoseći prvi put u srpsku literaturu erotiku i senzualnost.

1895. Pioniri filma, braća Ogist i Luj Limijer, u Parizu prvi put demonstrirali pokretne slike upotrebivši celuloidnu traku.

1904. U londonskom listu "Daily Illustrated Mirror" na nsslovnoj stranici objavljena prva novinska fotografija u boji.

1917. SAD prve priznale privremenu vladu Aleksandra Kerenskog, uspostavljenu posle Februarske revolucije kojom je svrgnuta monarhija u Rusiji.

1919. Letom između Pariza i Brisela, jednom sedmično, uspostavljena prva avionska međunarodna linija u svetu.

1923. Rođen francuski glumac i pantomimičar Marsel Marso, koji je obnovio umetnost pantomime. Poznat po svom "Bipu", modernizovanom Pjerou iz tradiconalne komedije.

1945. Egipat, Irak, Jordan, Liban i Sirija osnovali u Kairu Arapsku ligu.

1948. Rođen kompozitor Endrju Lojd Veber, koji se proslavio mjuziklima "Isus Hristos superstar", "Evita", "Mačke" i "Fantom iz opere".

1979. Irski teroristi u Hagu ubili britanskog ambasadora u Holandiji Ričarda Sajksa.

1980. Najviša indijska nagrada "Dragulj Indije" uručena misionarki Majci Terezi.

1983. Kandidat Laburističke partije Haim Hercog izabran za predsednika Izraela.

1991. Irak oslobodio 1.150 Kuvajćana zarobljenih tokom Zalivskog rata i zatražio ubrzanje puštanja na slobodu 60.000 zarobljenih Iračana.

1992. Na drugim višepartijskim izborima u Albaniji ubedljivo pobedila Demokratska partija, čime je okončana vladavina komunista i njihovih naslednika.

1996. Međunarodni sud za ratne zločine u Hagu optužio je trojicu bosanskih Muslimana i jednog bosanskog Hrvata za ubistva, torture i zlostavljanje Srba 1992. u logoru Čelebići kod Konjica. To su bile prve optužnice za zločine nad Srbima počinjene tokom bosanskog rata (1992-95).

2001. U 91. godini umro je američki crtač Vilijam Hana, koji je sa Džozeom Barberom stvorio Toma i Džerija, junake crtanih filmova koji su uz "Kamenka i Kremenka", "Medveda Jogija" i niz drugih animiranih filmova, autorima doneli sedam Oskara.

2001. SAD su donele odluku o proterivanju oko 50 ruskih diplomata pod sumnjom da su se bavili špijunažom. Rusija uzvratila proterivanjem četvorice američkih diplomata.

2002. Vrhovni sud Velike Britanije uvažio je molbu žene kvadriplegičara i dozvolio da se aparati koji je održavaju u životu isključe, čime je prvi put u Engleskoj neka osoba dobila pravo da umre.

2004. U raketnom napadu izraelske vojske ubijen je duhovni vođa i osnivač radikalnog palestinskog pokreta Hamas Šeik Ahmed Jasin, nakon što je izašao iz džamije u Gazi. U tom napadu poginulo je još sedam osoba. Oko mesec dana kasnije ubijen je i njegov naslednik Abdel Aziz Ranti

Dogodilo se na dan - 23. mart


809. Umro bagdadski kalif Harun al Rašid. Tokom vladavine, od 786. do 809, uspešno ratovao protiv Vizantije i Hazara, razmenjivao poslanice i darove s Karlom Velikim i održavao diplomatske odnose s Kinom. Njegov lik idealiziovan u arapskoj narodnoj poeziji i "Pričama iz 1001 noći".

1391. Umro Tvrtko I Kotromanić, bosanski ban od 1353, od 1377. kralj. Najmoćniji bosanski vladar krunisan u manastiru Mileševi uzevši titulu kralja Srbije i Bosne, čemu je 1382. dodao titulu kralja Dalmacije, Hrvatske i Primorja. Njegovom smrću okončani širenje i uspon bosanske države.

1765. Britanski parlament doneo Zakon o taksama, namećući dažbine i američkim kolonijama.

1801. U zaveri dvorskih oficira ubijen ruski car Pavle I Petrovič Romanov. Nasledio ga sin Aleksandar I.

1842. Umro francuski pisac Anri Bejl Stendal, začetnik velike epohe francuskog realizma i jedan od tvoraca realističkog i psihološkog romana.

1861. Ujedinjena Italija formirala prvu Vladu, prvi premijer postao grof Kamilo Benso di Kavur, istaknut borac za ujedinjenje Italije.

1863. Rođen srpski geolog Svetolik Radovanović, član Srpske kraljevske akademije, profesor Univerziteta u Beogradu, prvi ministar privrede u Srbiji. Reformisao srpsko rudarsko i šumarsko zakonodavstvo, a 1892. s geologom Jovanom Žujovićem osnovao Srpsko geološko društvo.

1903. U demonstracijama oko 5.000 studenata, đaka i radnika protiv apsolutističkog režima srpskog kralja Aleksandra Obrenovića, koje su organizovali studenti-socijalisti Dimitrije Tucović i Triša Keclerović, u Beogradu u sukobu s policijom poginulo pet, a povređeno šest ljudi. Uhapšeno više od 120 demonstranata, protiv 27 podignuta optužnica, a Tucović i Keclerović morali da emigriraju.

1910. Rođen japanski filmski režiser Akira Kurosava, koji je proslavio japansku kinematografiju, jedini režiser koji je dobio dva “Oskara” za najbolji inostrani film.

1912. Rođen nemački inženjer Verner fon Braun, konstruktor raketnih projektila "Fau1" i "Fau2", kojima je u Drugom svetskom ratu bombardovana Velika Britanija. Posle rata emigrirao u SAD, gde je rukovodio proizvodnjom raketnih projektila "Redstoun" i "Jupiter C", kojim je 1958. lansiran prvi američki veštački satelit "Eksplorer1".

1918. Gigantski nemački top "Velika Berta" u Prvom svetskom ratu bombardovao Pariz s više od 100 kilometara razdaljine.

1919. Benito Musolini u Milanu osnovao Fašističku partiju.

1945. Počela Bitka na Rajni u Drugom svetskom ratu, saveznika i Nemačke, završena u aprilu pobedom savezničkih snaga.

1950. Stupila na snaga Konvencija o osnivanju Svetske meteorološke organizacije i taj dan se obeležava kao Svetski meteorološki dan.

1953. Umro srpski vajar Đorđe Jovanović, član Srpske akademije nauka i umetnosti, profesor i direktor Umetničke škole u Beogradu, tvorac mnogih bista državnika, vojskovođa, naučnika, umetnika i više javnih spomenika.

1956. Pakistan prema novom Ustavu postao islamska republika.

1966. Kanterberijski nadbiskup sastao se u Rimu s papom, što je bio prvi susret dva crkvena poglavara od osnivanja Anglikanske crkve, pre 400 godina.


1983. Umro Barni Klark, prvi čovek kojem je ugrađeno veštačko srce. Klark s veštačkim srcem živeo 112 dana.

1994. Predsednički kandidat vladajuće Revolucionarne institucionalne partije Meksika Luis Donaldo Kolosio ubijen na predizbornom mitingu u Tihuani.

1999. Predsednik Jugoslavije Slobodan Milošević odbio, posle višednevnih pregovora s međunarodnim posrednicima, uključujući specijalnog izaslanika SAD Ričarda Holbruka, mirovni plan za Kosovo i razmeštanje stranih trupa u Pokrajini. Generalni sekretar NATO potom aktivirao naredbu o početku vazdušnih udara na Jugoslaviju, koji su počeli narednog dana, 24. marta.

2001. Posle 15-godišnje misije u svemiru, ruska svemirska stanica "Mir", koja je svojevremeno Rusiji donela status "svemirske sile", uništena potapanjem u Tihom okeanu.

2002. Egipatski sud osudio svog državljanina, inženjera Šerifa al Falalija, na 15 godina zatvora, uz težak rad, zbog špijunaže za Izrael. Egipatski predsednik Hosni Mubarak prethodno odbacio ranije donetu oslobađajuću presudu.

2003. Na referendumu, preko 92 odsto građana Slovenije izjasnilo se za ulazak te zemlje u Evropsku uniju.

2006. Južnoafrikanac Majk Horn i Norvežanin Borg Ousland prvi su ljudi koji su skijama prešli preko zamrznutog Arktičkog okeana, čime su okončali ekspediciju dugu 1000 kilometara - od severnog Sibira do Severnog pola.

Dogodilo se na dan - 24. mart


1401. U pohodu kroz Aziju i Sredozemlje tatarski vojskovođa Tamerlan osvojio Damask.

1603. Umrla engleska kraljica Elizabet I. Tokom njene 45-godišnje vladavine Engleska postala vodeća zemlja u proizvodnji tekstila i vune, osnovala svoju prvu koloniju u Severnoj Americi, Virdžiniju, utemeljila Istočnoindijsku kompaniju, a britanski morepolovci, trgovci i gusari stvorili temelje buduće britanske imperije. Presto nasledio škotski kralj Džejms VI, čime je kao Džejms I objedinio englesku i škotsku krunu. Zajednički parlament osnovan 1707, kada su se dve zemlje ujedinile u Veliku Britaniju.

1736. U Budimu mučenjem na točku ubijen vođa srpskih ustanika Pera Segedinac, koji je 1735. u Pomorišju, Bačkoj i Posavini podigao Vojvođane protiv Austrije. Opevan u narodnim pesmama, a Laza Kostić napisao dramu "Pera Segedinac".

1882. Nemački bakteriolog Robert Koh objavio da je izolovao bakteriju koja izaziva tuberkulozu, kasnije poznatu kao "Kohov bacil".

1882. Umro američki pisac Henri Vodsvort Longfelou, autor epske poeme "Hijavata" u kojoj je prikazao folklorno bogatstvo Indijanaca.

1891. Velika Britanija i Italija postigle sporazum o granicama kolonija u području Crvenog mora.

1905. Umro francuski pisac Žil Vern, koji je svojim naučno-fantastičnim romanima odigrao veliku ulogu u popularizaciji nauke i predvideo mnoga kasnija naučna dostignuća. Napisao 57 romana.

1945. Američke i britanske trupe u Drugom svetskom ratu prešle reku Rajnu i nastavile nadiranje u unutrašnjost Nemačke.

1945. U Beogradu potpisan sporazum Vlade Demokratske Federativne Jugoslavije i Uprave Ujedinjenih nacija za pomoć i obnovu. Sporazumom predviđeno da UNRA pomogne u hrani, lekovima, obući i odeći i uputi stručnjake za obnovu poljoprivrede, industrije i saobraćaja.

1962. Umro švajcarski fizičar, balonista i istraživač morskih dubina Ogist Pikar, profesor Univerziteta u Briselu. 1931. postao prvi čovek koji je dospeo u stratosferu, popevši se balonom do 15.780 metara. Od 1938. spuštao se batiskafom 48 puta u okeanske dubine i do 4.000 metara.

1972. Velika Britanija uspostavila direktnu kontrolu u Severnoj Irskoj da bi sprečila sukobe paravojnih grupa rimokatolika i protestanata.

1976. U Argentini vlast preuzela vojna hunta generala Horhea Videle, a predsednica Isabela Peron uhapšena.

1976. Umro britanski feldmaršal Bernard Lo Montgomeri, jedan od vodećih savezničkih vojskovođa u Drugom svetskom ratu. Pobeda njegove Osme armije nad Afričkim korpusom nemačkog feldmaršala Ervina Romela u bici kod El Alamejna krajem 1942. preokrenula tok rata u Africi.

1980. U El Salvadoru ubijen najglasniji kritičar vojnih vlasti u toj zemlji zahvaćenoj građanskim ratom, nadbiskup San Salvadora Oskar Arnulfo Romero. Smrt uticajnog i popularnog borca za reforme i ljudska prava izazvala zaoštravanje krize.

1989. U vodama Aljaske brod "Ekson Valdes" ispustio više od četiri miliona tona nafte.


1990. Šri Lanku napustilo 2.000 indijskih vojnika, poslednjih iz kontingenta od 50.000, koji su dve i po godine bezuspešno pokušavali da savladaju oružanu pobunu tamilskih gerilaca protiv centralnih vlasti u Kolombu.

1993. Ezer Vajcman izabran za sedmog predsednika Izraela.

1999. Snage NATO počele vazdušne udare na Jugoslaviju, Vlada SRJ proglasila ratno stanje. Tokom 78 dana akcije "Milosrdni anđeo", u kojoj je učestvovalo 19 zemalja, poginulo preko 1.000 ljudi, a više hiljada povređeno. Teško oštećena infrastruktura, vojni i civilni objekti, a šteta procenjena na oko 30 milijardi dolara.

2000. Lideri Evropske unije na sastanku u Lisabonu usaglasli novu strategiju na Balkanu, jačanje veza sa opozicijom i "civilnim društvom" u Srbiji u cilju postizanja demokratskog preobražaja u celoj SRJ.

2002. Prvi put u 74-godišnjoj istoriji “Oskara”, dvoje crnaca dobili tu nagradu za najbolju mušku i žensku ulogu, Denzel Vošington za ulogu u filmu "Dan obuke", a Hale Beri u filmu "Bal čudovišta". "Blistavi um" osvojio “Oskara” za najbolji film.

2003. Županijski sud u Rijeci osudio bivšeg hrvatskog generala Mirka Norca na 12 godina zatvora za zločine nad Srbima u Gospiću 1991.

2006 - Posle skoro četiri decenije kampanje za nezavisnost Baskije, oblasti na severu Španije, separatistička organizacija ETA objavila je trajni prekid vatre i najavila borbu demokratskim sredstvima.

2008 - Umro je Boris Dvornik, jedan od najpoznatijih glumaca u istoriji Hrvatske i Jugoslavije. Najširu popularnost stekao je ulogama u TV serijama "Naše malo misto", "Kapelski kresovi" i "Velo misto".

Dogodilo se na dan - 25. mart

1196. Veliki župan Raške Stefan Nemanja predao vlast drugorođenom sinu Stefanu, koji je 1217. krunisan kao prvi srpski kralj. Najstariji sin Vukan kao veliki knez zadržao Zetu, Trebinje, Toplicu i Hvosno, a najmlađi sin Rastko se zamonašio.

1611. Rođen turski putopisac Evlija Čelebija, koji je od 1630. proputovao Osmanlijsko carstvo, a svoja zapažanja objavio u čuvenim "Putopisima" u 10 knjiga.

1807. U Engleskoj zabranjena trgovina robljem.

1821. Grci na Peloponezu počeli ustanak protiv Turaka, koji je posle 12 godina završen priznavanjem nezavisnosti Grčke.

1844. Proglašen Prvi srpski građanski zakonik, koji je odigrao značajnu ulogu u pravnom i društvenom životu Srbije.

1867. Rođen italijanski dirigent Arturo Toskanini, jedan od najvećih dirigenata XX veka. Dirigovao u milanskoj “Skali”, u operi “Metropoliten” u Njujorku, gde je organizovao i simfonijski orkestar.

1875. Rođen Branislav Petronijević, jedan od najistaknutijih srpskih i jugoslovenskih građanskih filozofa. Bio profesor Velike škole, potom Beogradskog univerziteta i član Srpske akademije nauka i umetnosti. Pored filozofije, bavio se paleontologijom, biologijom i psihologijom.

1881. Rođen mađarski kompozitor i pijanista Bela Bartok, čije je delo otvorilo nove pravce razvoja mađarske muzike. U svetskim razmerama jedan od začetnika "nove muzike" XX veka. Kao antifašista 1940. emigrirao u SAD, gde je umro 1945.

1918. Umro francuski kompozitor Klod Ašil Debisi, tvorac muzičkog impresionizma i jedan od utemeljivača moderne muzike.

1923. Sletanjem aviona na liniji Pariz-Carigrad na aerodrom u Pančevu Jugoslavija postala deo tada malobrojne porodice država povezanih vazdušnim saobraćajem.

1924. U Grčkoj s prestola zbačen kralj Đorđe II, Grčka proglašena za republiku.

1937. Italija i Kraljevina Jugoslavija sklopile sporazum o međusobnoj miroljubivoj politici, "Uskršnji pakt".

1941. Kraljevina Jugoslavija pristupila Trojnom paktu Nemačke, Italije i Japana. Protokol u Beču potpisali predsednik Vlade Dragiša Cvetković i ministar inostranih poslova Aleksandar Cincar Marković.

1957. Belgija, Zapadna Nemačka, Italija, Luksembrug, Francuska i Holandija potpisale Rimski ugovor po kojem je 1. januara 1958. osnovano Evropsko zajedničko tržište. Organizacija kasnije nazvana Evropska ekonomska zajednica, danas Evropska unija.

1975. U Rijadu ubijen kralj Fejsal. Ubica, kraljev sinovac, princ Fejsal Musaid, javno pogubljen u Rijadu u junu, a nov kralj Saudijske Arabije postao Fejsalov brat Halid Ibn Abdul Aziz.

1991. Prema brojnim izvorima, na tajnom sastanku u Karađorđevu predsednici Srbije i Hrvatske Slobodan Milošević i Franjo Tuđman se dogovorili o podeli Bosne i Hercegovine i rušenju reformske jugoslovenske vlade premijera Ante Markovića. Održavanje tog sastanka i dogovor nikada nisu zvanično potvrđeni, ali kasnije brojni izvori saopštili da za to imaju čvrste dokaze.

1991. Umro srpski pozorišni, filmski i TV-glumac Milutin Mića Tatić, junak TV-serije za decu "Na slovo, na slovo". Najmlađe slušaoce Radio Beograda godinama budio emisijom "Dobro jutro, deco".

1993. Višemesečni pregovori o Bosni i Hercegovini u Njujorku završeni neuspehom. Mirovni plan kopredsednika Međunarodne konferencije o Jugoslaviji Sajrusa Vensa i lorda Dejvida Ovena potpisali bosanski Hrvati i muslimani, a lider bosanskih Srba Radovan Karadžić to odbio, smatrajući da su predložene mape neprihvatljive za Srbe.

1994. Neonacisti bacili bombu na sinagogu u Libeku, što se smatra prvim takvim incidentom od kraja Drugog svetskog rata u Nemačkoj.

1999. Vlada Jugoslavije prekinula diplomatske odnose sa SAD, Velikom Britanijom, Francuskom i Nemačkom zbog agresije NATO na Jugoslaviju. Posle prvih vazdušnih udara na području Prištine i još osam gradova u Srbiji, u centru Beograda demolirani kulturni centri SAD, Nemačke, Francuske i Velike Britanije.

1999. U požaru koji je zahvatio oko 30 vozila u tunelu ispod Mon Blana poginulo najmanje 40 osoba.

2002. Film "Ničija zemlja" bosanskog reditelja Danisa Tanovića dobio "Oskara" za najbolji strani film.

2002. U zemljotresu u Avganistanu i severozapadnom Pakistanu život izgubilo oko 1.800 osoba, a njih preko 2.000 povređeno.

2003. Vlada Srbije odlučila da raspusti Jedinicu za specijalne operacije MUP Srbije, u kojoj su bili i osumnjičeni za različita ubistva, između ostalih i premijera Srbije Zorana Đinđića.

Dogodilo se na dan - 26. mart

1780. - Izašle prve britanske nedeljne novine - British Gazette & Sunday Monitor

1827. U Beču umro nemački kompozitor Ludvig van Betoven, koji se, uz Baha i Mocarta, smatra najvećim genijem u istoriji muzike. Autor devet simfonija, 32 klavirske sonate, pet koncerata za klavir i orkestar, jedne opere, kamernih kompozicija, misa. Poslednjem ispraćaju “maestra iz Bona” prisustvovalo 30.000 Bečlija.

1872. - Tomas Džej Martin patentirao je aparat za gašenje požara.

1881. - Umro je srpski glumac i reditelj Narodnog pozorišta u Beogradu Aleksa Bačvanski, umetnik krupnog glumačkog formata i širokog dijapazona, nastavnik u prvoj beogradskoj glumačkoj školi. Znatno je uticao na razvoj glume u Srbiji. Nesrećnim slučajem izgubio je vid i u poslednjoj godini života glumio je slep. Režirao je "Posmrtnu slavu kneza Mihaila", kojom je 1868. otvorena nova zgrada Narodnog pozorišta.

1881. Rumunija postala kraljevina, a Karol I iz nemačke dinastije Hoencolern-Sigmaringen proglasen za kralja.

1885. - Izašao je prvi komercijalni film, u produkciji Eastman Film Co.

1892. - Rođen je srpski biolog Siniša Stanković, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka i umetnosti i direktor Biološkog instituta Srbije. Prirodne nauke studirao je u Beogradu i Grenoblu. Unapredio je ekološki pravac u biologiji istraživanjem živog sveta balkanskih jezera, strukture i razvoja njihovih ekosistema. U univerzitetsku nastavu uveo je ekologiju, citologiju, embriologiju, dinamiku razvića, uporednu anatomiju. Dela: "Ohridsko jezero i njegov živi svet" (sinteza naučnih istraživanja i shvatanja), univerzitetski udžbenici "Uporedna anatomija kičmenjaka", "Ekologija".

1892. Umro američki pisac Volt Volter Vitmen, najuticajniji američki pesnik XIX veka, autor čuvene zbirke pesama "Vlati trave".

1893. Rođen italijanski političar Palmiro Toljati, jedan od osnivača i dugogodišnji generalni sekretar Komunističke partije Italije, pobornik policentrizma u komunističkom pokretu i utemeljivač koncepcije "italijanskog puta u socijalizam".

1911. - Rođen je Tenesi Vilijams, američki dramski pisac i pesnik. Dela: "Staklena menažerija", "Tramvaj zvani želja", "Mačka na usijanom limenom krovu", "Tetovirana ruža"...

1913. Posle duge opsade, uz pomoć srpske vojske, Bugari u Prvom balkanskom ratu osvojili turski grad Jedrene.

1914. Rođen američki pisac Tomas Lenijer Vilijams, poznat kao Tenesi Vilijams, koji je stekao široku popularnost dramama.

1923. Umrla francuska glumica Sara Bernar, koja je obeležila pozorišnu epohu kao najveća tragičarka svog doba. Uživala izuzetnu popularnost, savremenici je nazivali "božanska Sara".

1926. - U Americi je održano prvo takmičenje u čitanju sa usana.

1931. - Nju Delhi postao je glavni grad Indije umesto dotadašnje Kalkute.

1936. - Meri Džojs završila je svoj 1000 milja dugačak put kroz Aljasku na sankama koje su vukli psi.

1945. Posle teških borbi američke trupe u Drugom svetskom ratu osvojile pacifičko ostrvo Ivo Džima. Amerikanci izgubili više od 4.500 vojnika, a oko 22.000 Japanaca poginulo ili zarobljeno.

1953. - Džonas Edvard Salk, američki mikrobiolog, otkrio je vakcinu protiv poliomielitisa (dečje oduzetosti). Salkova vakcina protiv poliomielita spravljena je od ubijenog virusa poliomielita.

1971. Šeik Mudžibur Rahman proglasio Istočni Pakistan nezavisnom državom Bangladeš.

1973. Umro engleski pisac, glumac i pevač Noel Kauard. Stekao veliku popularnost dramama, skečevima i muzičkim revijama.

1979. Predsednik Egipta Anvar el Sadat i premijer Izraela Menahem Begin u Vašingtonu potpisali mirovni ugovor, što je bio prvi mirovni sporazum jevrejske države i neke arapske zemlje.

1980. - Prvi rok koncert u Bombaju - The Police.

1984. - Samoubistvo je izvršio srpski pisac Branko Ćopić, član Srpske akademije nauka i umetnosti, nadahnuti pripovedač, tvorac zanimljivih i upečatljivih likova i događaja, koji je pisao svežim, sočnim i slikovitim jezikom. Diplomirao je na Filozofskom fakultetu u Beogradu, a u Narodnooslobodilačkom ratu učestvovao je od 1941. Počeo je da piše kao đak učiteljske škole i pre Drugog svetskog rata objavio je zbirke pripovedaka "Pod Grmečom", "Borci i bjegunci" i "Planinci". Njegova prozna dela prožeta su lirikom, živopisnim realističkim slikanjem života na selu, poznavanjem mentaliteta i psihologije ljudi zavičajnog Grmeča i Podgrmečja, vedrinom i vitalnošću duha. Napisao je veći broj knjiga za decu: "Bojna lira pionira", "Put u vedrinu", priče "U svetu leptirova i medveda", "Bosonogo đetinjstvo", zbirke pesama "Ognjeno rađanje domovine", "Ratnikovo proljeće". Poslednjom zbirkom pripovedaka, "Bašta sljezove boje", za koju je dobio Njegoševu nagradu, vedri, čak vetropirasti Ćopić, kako su ga mnogi doživljavali, predstavio se kao pisac izuzetne misaonosti i stila, ali i kao razočarani čovek obuzet melahnolijom i sumornim slutnjama, pišući u uvodu knjige o strepnji od "crnih konjanika" - ubica španskog pesnika Garsije Federika Lorke i svog prijatelja iz mladosti, pisca Zije Dizdarevića. Ostala dela: romani "Prolom", "Gluvi barut", "Ne tuguj, bronzana stražo", "Osma ofanziva", zbirke pripovedaka "Rosa na bajonetima", "Surova škola", "Doživljaji Nikoletine Bursaća".

1989. - Održani su prvi slobodni izbori u Rusiji. Pobedio je Boris Jeljcin.

1992. Bivši šampion boksa u teškoj kategoriji Majk Tajson osuđen na šest godina zatvora zbog silovanja.

1993. Savet bezbednosti Ujedinjneih nacija izglasao slanje 30.000 pripadnika mirovnih trupa u Somaliju, što je bila dotad najaveća i najskuplja mirovna operacija UN.

1993. Umro srpski pozorišni i filmski glumac Taško Načić, majstor komedije i groteske. Proslavio se u matičnom pozorištu "Atelje 212" ulogama u "Kralju Ibiju", "Radovanu III", "Čudu u Šarganu", "Kafanici sudnici, ludnici" i u mnogim filmovima, među kojima je najzapaženija bila ona u "Davitelju protiv davitelja".

1997. U Kalifoniji na različitim mestima nađeno 39 slično odevenih tela ljudi, pripadnika sekte "Rajska kapija" koji su izvršili samoubistvo.

1999. - U vazdušnom duelu dva jugoslovenska "Miga 29" protiv 24 agresorska aviona, poginuo je pilot major Zoran Radosavljević, prva žrtva među našim pilotima od početka agresije NATO na Jugoslaviju. Pošto je, kao i Radosavljević, prethodno lansirao projektile na neprijateljske aparate, izbegavši pri tom tri rakete - major Nebojša Nikolić morao je da iskoči iz kabine kad je njegov avion pogođen. Jugoslovenski mediji objavili su da su tog dana piloti i Protivvazdušna odbrana Vojske Jugoslavije oborili četiri borbena aviona NATO.

2001. U požaru koji je izbio u spavaonici jedne škole u Keniji život izgubilo 58 učenika, a tridesetak zadobilo lakše i teže opekotine.

2001. Savet bezbednosti UN usvojio rezoluciju o slanju međunarodnih posmatrača radi zaštite civila na području Zapadne obale i Gaze.

2002. U seriji zemljotresa koji su pogodili provinciju Baglan u Avganistanu poginulo oko 1.000 ljudi.

2002. Haški tribunal podigao optužnicu protiv bivšeg načelnika Glavnog štaba Vojske Republike Srpske za bezbednost Ljubiše Beare, za genocid i druge zločine u Srebrenici u julu 1995. Beara se predao vlastima Srbije 9. oktobra 2004. i potom izručen tom sudu.

2003. Svetska trgovinska organizacija saopštila da su čeličane SAD povećanjem cena proizvoda kršile pravila te organizacije. Povećanje cena teška industrija SAD pravdala zaštitom od konkurencije.

2004. U atentatu u Beogradu na radnom mestu ubijen generalni sekretar Fudbalskog saveza Srbije i Crne Gore Branko Bulatović.

2004. Japanski sud doneo presudu kojom je Vladi i jednoj japanskoj firmi naloženo da isplate 88 miliona jena grupi Kineza primorani da rade u Japanu tokom II svetskog rata.

Dogodilo se na dan - 27. mart

1378 - Umro je papa Grgur XI, poslednji papa Francuz. Za papu je izabran 1370, a 1377. je vratio sedište katoličke crkve iz Avinjona u Rim uprkos otporu Francuza.

1625 - Umro je kralj Džejms I Stjuart, prvi monarh koji je od 1603. do smrti vladao i Škotskom i Engleskom i prvi Stjuart na engleskom prestolu. Škotski presto nasledio je nakon abdikacije majke Meri Stjuart 1567, a engleski 1603. nakon smrti Elizabete I.

1713 - Po završetku Rata za špansko nasleđe, Španija je, prema Utrehtskom ugovoru, predala Velikoj Britaniji Gibraltar i Menorku.

1770 - Umro je italijanski slikar Đovani Batista Tijepolo, poslednji velikan venecijanskog slikarstva. Njegovi glavni radovi, monumentalne freske nalaze se u palatama i crkvama u Veneciji, Udinama, Milanu, Veroni. Snažno je uticao na nemačko i špansko slikarstvo u završnoj fazi baroka.

1790. - Izmišljene su pertle.

1802 - Potpisan je Amijenski mirovni ugovor kojim je okončan rat između Velike Britanije i Francuske i njenih saveznika, Španije i Batavske Republike. Britanija je zadržala Trinidad, preuzet od Španije, i Cejlon, koji je preuzela od Holandije.

1845 - Rođen je nemački fizičar Vilhelm Konrad Rentgen, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1901. za otkriće X-zraka (1895), koje su po njemu dobile naziv "rendgenski zraci".

1847 - Američke trupe su, u Američko-meksičkom ratu, počele opsadu utvrđenja Vera Kruz, u kojem je bilo 5.000 Meksikanaca. Utvrđenje je palo nakon šestodnevnih borbi.

1855. - Abraham Gesner patentirao je kerozin.

1860 - M.L. Bajrn iz Njujorka patentirao je prvi spiralni vadičep.

1891. - Rođen je Lajoš Zilahi, mađarski romansijer i dramatičar. Već je njegovo prvo delo, "Samrtno proleće", pobudilo pažnju fabulom i individualnošću stila. Roman "Ararat", napisan posle Drugog svetskog rata, kao i nastavak tog romana, "Anđeo u buri", objavljeni su na više evropskih jezika. Jedan je od mađarskih pozorišnih pisaca koji su požnjeli najveći uspeh izvan svoje zemlje. Glavna dela: "Duša povratnica", "Sunce sija", "Drveni tornjevi", "Sibir", "General"...

1891. - Odigrala se prva međunarodna ragbi utakmica između Škotske i Engleske.

1914. - Izvršena je prva uspešna transfuzija krvi.

1923 - Umro je škotski hemičar i fizičar Džejms Đuer, koji je prvi dobio tečni, zatim i čvrst vodonik. Izumeo je termos-bocu.

1931. - Čarli Čaplin je dobio francuski nacionalni orden - Legiju časti.

1933 - Japan je istupio iz Lige naroda, nakon što je ta organizacija osudila japansku okupaciju Mandžurije.

1941. - U Beogradu je, pred zoru, u oficirskom puču svrgnut regent knez Pavle Karađorđević i na presto je doveden maloletni kralj Petar II Karađorđević. Zbačena je i vlada Dragiše Cvetkovića i Vlatka Mačeka i obrazovana nova s generalom Dušanom Simovićem na čelu. Kasnije tokom dana narod je pozdravio puč masovnim demonstracijama u Beogradu i drugim gradovima Srbije, jer je to značilo raskidanje sporazuma potpisanog dva dana ranije u Beču o pristupanju Jugoslavije Trojnom paktu. Javno su spaljivane nemačke i italijanske zastave, cepane slike Adolfa Hitlera i Benita Musolinija i izvikivane parole "Bolje rat nego pakt", "Bolje grob nego rob".

1945 - Nemci su u Drugom svetskom ratu lansirali poslednju raketu "Fau-2" na Veliku Britaniju. Projektil ispaljen iz holandskog grada Hag pao je na Orpington, jugoistočno od Londona. U eksplozijama tih raketa tokom rata poginulo je 8.958 Britanaca.

1958 - Nikita Hruščov zamenio je na položaju predsednika sovjetske vlade Nikolaja Bulganjina.

1964. - Najsnažniji zemljotres u američkoj istoriji, jačine 8,4 stepeni Rihterove skale, pogodio je Aljasku. Oko 125 lica je poginulo, a na hiljade je bilo povređeno.

1965 - Umro je francuski arhitekta Šarl Eduar Žanre, poznat kao Le Korbizije, jedan od najvećih arhitekata 20. veka, koji je korišćenjem armiranog betona, stakla i gvožđa radikalno promenio tradicionalni način gradnje.

1968 - U avionskoj nesreći, u eksperimentalnom letu u blizini Moskve poginuo je ruski kosmonaut Jurij Aleksejevič Gagarin, prvi čovek koji je u aprilu 1961. vasionskim brodom "Vastok" obleteo Zemlju.

1970 - U zemljotresu u zapadnoj Turskoj, poginulo je više od 1000 ljudi, a 90.000 je ostalo bez domova.

1977 - U najtežem udesu u istoriji vazduhoplovstva, poginula su 583 od 644 putnika i člana posade kada su se dva "Boinga 747", holandske kompanije KLM i američke Pan-Am, sudarila na pisti aerodroma Tenerife na Kanarskim ostrvima.

1980 - U norveškom delu Severnog mora potonula je naftna platforma "Aleksandar Kiland". Poginulo je 147 ljudi.

1992. - Poslednje jedinice Jugoslovenske narodne armije napustile su bez incidenata Bivšu Jugoslovensku Republiku Makedoniju. To je obeleženo potpisivanjem završnog dokumenta i predajom kasarne "Maršal Tito" u Skoplju.

1995. - 64. dodela Oskara. Za najbolji film proglašen je "Forest Gamp", za najboljeg glumca Tom Henks, a za najbolju glumicu Džesika Lang.

1996. Izraelski sud osudio je Jigala Amira na doživotni zatvor zbog ubistva izraelskog premijera Jicaka Rabina u novembru 1995.

1997. U Albaniji je poginulo 17 ljudi, u najtežem incidentu tokom dvomesečne antivladine pobune.

1997. - 39 članova jedne sekte počinilo je masovno samoubistvo u Kaliforniji.

1998. Umro je nemački proizvođač automobila Ferdinand Porše, osnivač fabrike sportskih vozila "Porše AG". Tokom vladavine Adolfa Hitlera, bio je jedan od konstruktora "bube", popularnog automobila "folksvagen".

1999. - U atar sremskog sela Buđanovci pao je američki lovac bombarder "F-117 A", koji je oborila jugoslovenska protivvazdušna odbrana. Najveće poniženje tokom 52 godine postojanja američkog ratnog vazduhoplovstva izazvalo je nevericu i šok u NATO, posebno u SAD, jer pre Vojske Jugoslavije niko nije uspeo da obori avion "stelt" tehnologije, simbol moći i neuništivosti, koji se smatra nevidljivim za radare.

2000. Vladimir Putin je pobedio na predsedničkim izborima u Rusiji sa više od 52 procenta glasova birača.

2002. Tužilaštvo u Splitu podiglo je optužnicu protiv osmorice bivših vojnih policajaca za ratne zločine protiv civilnog stanoviništva u splitskoj luci Lora 1992. godine.

2003. U pokušaju hapšenja u blizini Beograda ubijene su vođe kriminalnog "zemunskog klana" Dušan Spasojević Šiptar i Mile Luković Kum, osumnjičeni za učešće u ubistvu premijera Srbije Zorana Đinđića.

2003. Stručnjaci iz Hong Konga izjavili da su identifikovali virus koji je prouzrokovao misterioznu upalu pluća, kao novu vrstu iz porodice korona virusa, koji su drugi po uzrokovanju prehlada kod ljudi (SARS).

2006. Umro je slavni poljski pisac, klasik naučne fantastike Stanislav Lem. Njegove najpoznatije knjige "Solaris", "Povratak sa zvezda" i "Zvezdani dnevnik". prevedene su na više od 40 jezika, među kojima i na srpski.

Dogodilo se na dan - 28. mart

1483. - Rođen je Rafaelo Santi, italijanski slikar, najpotpuniji predstavnik renesansnih ideja u slikarstvu. Glavne odlike njegovih dela jesu klasična vedrina i uzvišenost misli i osećanja. Slikao je portrete, religiozne i mitološke kompozicije, a kao arhitekt je, nakon Bramanteove smrti, rukovodio zidanjem crkve sv. Petra u Rimu. Dela: "Vitezov san", "Venčanje Bogorodice", "Bogorodica velikog vojvode", "Bogorodica dela Kaza Tempi", "Lepa vrtarica", "Bogorodica da Filinjo", "Bogorodica s ribom", "Bogorodica sa Hristom, između pape Siksta II i svete Varvare ili Sikstinska Madona" (u muzeju u Drezdenu), "Bogorodica u polju", "Portret Baltazara Kastiljonea", "Portret pape Julija II", "Polaganje u grob"... Bio je omiljeni slikar najpre pape Julija II, pa Lava X, a osnovao je i svoju slikarsku školu i imao darovite učenike kojima je poveravao izradu slika po porudžbinama. Veliki zadatak poveren Rafaelu bila je dekoracija Stanci u Vatikanu, kao i Lođa - duge pokrivene galerije nad dvorištem sv. Damazija. Stance oslikavaju prostrane istorijske, religiozne i alegorijske kompozicije: "Prepirka o svetom pričešću ili Trijumf Crkve", "Atinska škola ili Filozofski disput", "Parnas", "Pape Lav I zaustavlja Atilu", "Izgnanje Heliodora iz hrama", "Požar Borga"... Lođe su ukrašene nizom fresaka koje predstavljaju prizore iz crkvene istorije i čine tzv. Rafaelovu bibliju. Započeo je, ali nije dovršio, jedno od svojih naveličanstvenijih dela - "Preobraženje" - koje je nakon njegove smrti (umro je već u 37-oj godini) dovršio jedan od njegovih najdarovitijih učenika - Đulio Romano.

1749 - Rođen je francuski astronom, matematičar i fizičar Pjer Simon Laplas. Istakao se radovima na polju nebeske mehanike, a svoju čuvenu hipotezu o nastanku Sunčevog sistema poznatu kao Kant-Laplasova teorija, objavio je 1796.

1776 - U Moskvi je osnovan Boljšoj teatar, veliki teatar opere i baleta, po ugledu na Sankt Peterburg u kojem su od četrdesetih godina 18. veka izvođene operske predstave.

1794. - Luvr, muzej u Parizu, otvoren je za javnost (iako je zvanično bio otvoren od avgusta prethodne godine).

1797. - Natanijel Brigs iz Nju Hempšira patentirao je veš mašinu.

1800 - Irski parlament je usvojio zakon o ujedinjenju Irske sa Engleskom.

1811. - Umro je srpski prosvetitelj, pisac, filozof i pedagog Dimitrije Obradović, poznat po monaškom imenu Dositej, prvi srpski ministar prosvete, jedna od najznačajnijih i najuticajnijih ličnosti srpskog naroda krajem 18. i početkom 19. veka. Napustivši manastir, dosta je putovao kao privatni učitelj, naučio više stranih jezika, studirao na nekoliko evropskih univerziteta i bio najobrazovaniji Srbin svog vremena. Na poziv vođe Prvog srpskog ustanka Karađorđa, došao je u Srbiju 1806. i 1808. organizovao je Veliku školu u Beogradu. Postao je 1811. prvi popečitelj prosveštenija (ministar prosvete) u Srbiji. Znanje i ideje unosio je u narod da bi ga oslobodio zaostalosti, prosvetio i uputio ka napretku. Bio je pristalica upotrebe narodnog jezika u književnosti i pisao je tim jezikom, zalagao se za oslobađanje žena ropske potčinjenosti, u skladu s najnaprednijim idejama Evrope tog vremena. Otvorio je Srbiji vrata u evropsku kulturu i stvorio osnovu moderne srpske književnosti. Dela: "Život i priključenija", "Basne", "Hristoitija", "Sovjeti zdravago razuma", "Sobranije".

1854. - Rođen je srpski pravnik i političar Andra Đorđević, profesor na Velikoj školi u Beogradu i ministar prosvete. Znatno je doprineo reformi školskog sistema. Napisao je više rasprava i udžbenika iz građanskog, trgovačkog i rimskog prava, uključujući najznačajnije delo "Sistem privatnog građanskog prava u Kraljevini Srbiji u vezi sa međunarodnim privatnim pravom".

1868 - Rođen je ruski pisac Maksim Gorki, koji se smatra utemeljivačem socijalističkog realizma u ruskoj književnosti. Imao je značajnu ulogu u političkom i kulturnom životu Sovjetske Rusije i 1934. postao je prvi predsednik Sovjetskog udruženja pisaca. Umro je 1936. ("Makar Čudra", "Mati", "Na dnu").

1872. - Rođen je srpski zoolog Živojin Đorđević, profesor Beogradskog univerziteta i član Srpske akademije nauka i umetnosti, jedan od začetnika moderne zoologije u Srbiji. Posebno se bavio parazitologijom i napisao je više naučnih radova objavljenih mahom u publikacijama SANU i u inostranstvu.

1881. - U Beču je potpisana "Železnička konvencija" o izgradnji pruge Beograd-Niš. Odluka o tome donesena je znatno ranije, na intervenciju velikih sila, posebno Austrougarske i Nemačke, koje su nastojale da ostvare političku i ekonomsku dobit širenjem na istok. Gradnja pruge dužine 243,5 kilometara okončana je 1884. Uz finansijsku podršku stranih konzorcijuma, do 1890. u Srbiji je izgrađeno 1.060 kilometara pruga koje su vodile do austrougarske, bugarske i turske granice.

1891. - Održano je prvo svetsko prvenstvo u podizanju tegova.

1910. - Uzleteo je prvi hidroplan, u Francuskoj.

1911. - Rođen je srpski književni i pozorišni kritičar jevrejskog porekla Eli Finci, učesnik narodnooslobodilačke borbe od 1941. Po oslobođenju zemlje, bio je direktor "Borbe", "Jugoslovenske knjige", "Nolita", Jugoslovenskog dramskog pozorišta, glavni urednik časopisa "Književnost". Dela: pozorišne kritike u zbirkama "Više i manje od života I-V", "Stvarnost i iluzije", studija "Deni Didro", ogledi o Miroslavu Krleži, Augustu Cesarcu, Jovanu Skreliću, Đorđu Jovanoviću, Branimiru Ćosiću, Marinu Držiću.

1922. - Predstavljen je prvi nacrt za mikrofilm.

1924. - Fabrika IKARUS isporučila je prvi avion - proizvod domaće vazduhoplovne industrije, SB-1 nazvan "mali Brandenburg".

1930 - Dva najveća turska grada, Konstantinopolj i Angora, dobili su nove nazive - Istanbul i Ankara.

1939 - Republikanska vojska predala je Madrid snagama generala Franka, čime je okončan Španski građanski rat. General Franko objavio je 1. aprila kraj rata koji je trajao 986 dana i odneo preko milion ljudskih života.

1941 - Britanske pomorske snage nanele su u Drugom svetskom ratu teške gubitke italijanskoj mornarici u bici kod rta Matapan.

1941 - U nastupu depresije izazvane Drugim svetskim ratom, engleska književnica Virdžinija Vulf izvršila je samoubistvo. Autorka romana "Izlet na svetionik" i "Gospođa Delovej" ubraja se među najznačajnije engleske romanopisce 20. veka.

1942 - Britanci su iznenadnim napadom mornarice, avijacije i kopnenih snaga uništili francusku luku Sen Nazar, u kojoj su bili usidreni nemački ratni brodovi.

1943 - U Beverli Hilsu, u Kaliforniji, umro je ruski kompozitor i pijanistički virtuoz Sergej Rahmanjinov, autor čuvenih klavirskih koncerata i "Rapsodije na Paganinijevu temu". Rođen je u Rusiji 1. aprila 1873, a emigrirao je u SAD 1918.

1944. - Astrid Ana Emili Lindgren iščašila je zglob i počela da piše "Pipi Dugu Čarapu".

1945. - Vlada SAD priznala je vladu Demokratske Federativne Jugoslavije, devet dana posle Velike Britanije, koja je to prva učinila.

1969 - Umro je američki general i državnik Dvajt Dejvid Ajzenhauer, vrhovni komandant savezničkih snaga u Drugom svetskom ratu u Evropi, komandant NATO 1950-52. i predsednik SAD 1953-61.

1970 - U zemljotresu koji je razorio turski grad Gediz i okolna sela u zapadnoj Anadoliji, poginulo je najmanje 1.100 ljudi.

1973 - Američki glumac Marlon Brando odbio je da primi Oskara za glavnu ulogu u filmu "Kum", a na ceremoniju za dodelu nagrade poslao je indijansku glumicu Sačin Litlfeder da opiše patnje američkih Indijanaca.

1977. - Održana je 49. dodela Oskara: najbolji film - "Roki", najbolji glumac - Piter Finč, najbolja glumica - Fej Danavej.

1985 - Umro je francuski slikar rusko-jevrejskog porekla Mark Šagal, koji je, mimo svih likovnih formi i eksperimenata koji su obeležile 20. vek, uspeo da izgradi originalan individualni likovni izraz ("Violinist", "Zaručnici"). Ilustrovao je La Fontenove basne, Gogoljeve "Mrtve duše", Bibliju, oslikao svod pariske Opere, sinagogu u Jerusalimu, zgradu UN i uradio vitraže u katedrali u Mecu.

1989 - U Beogradu su proglašeni amandmani na Ustav Srbije, kojim je pokrajinama oduzeta mogućnost veta na ustavne promene u Srbiji i deo zakonodavne, upravne i sudske funkcije. Revizija republičkog Ustava je na Kosovu propraćena masovnim demonstracijama Albanaca. U sukobima s policijom poginula su 22 demonstranta i dva policajca.

1994 - Umro je francuski dramski pisac rumunskog porekla Ežen Jonesko, tvorac "antiteatra" i jedan od najznačajnijih autora "teatra apsurda" ("Chelava pevačica", "Žak ili pokornost").

2001 - U Demokratsku Republiku Kongo stigao je prvi kontingent "plavih šlemova" sa zadatkom da ojača prisustvo UN u toj zemlji nakon građanskog rata.

2002 - U 95. godini umro je čuveni holivudski režiser i scenarista Bili Vajlder, dobitnik šest Oskara od 20 nominacija.

2003 - Na Fruškoj gori (Vojvodina) pronađeno je telo bivšeg predsednika Predsedništva Srbije Ivana Stambolića (otet krajem avgusta 2000). Policija uhapsila četvoricu pripadnika raspuštene Jedinice za specijalne operacije (JSO) MUP-a Srbije, koji su osumnjičeni za to ubistvo.

2003 - Sa ostrva Tanegašima Japan je lansirao svoje prve špijunske satelite u kosmos, koji će toj zemlji omogućiti nezavisnost u prikupljanju podataka, uključujući i kretanje severno-korejske vojske. Japan se ranije oslanjao na obaveštajnu službu SAD-a.

2004 - Umro je poznati britanski glumac, scenarista, pisac, režiser i producent Piter Justinov (83), koji je najveći uspeh postigao igrajući u filmovima "Kvo vadis", "Mi nismo anđeli". Dobitnik je Oskara za epizodnu ulogu u filmovima "Spartak" i "Topkapi".

2005 - U snažnom zemljotresu koji je pogodio zapadnu obalu indonežanskog ostrva Sumatra poginulo je preko 1.000 ljudi.

2009 - Umro je ugledni filmski kritičar, teoretičar i istoričar Ranko Munitić. Bio je i filmski scenarista, publicista i jedan od najboljih poznavalaca stripa i animacije u bivšoj Jugoslaviji. Autor je niza knjiga i publikacija, među kojima su "Filmski neprijatelji" i "Filmski prijatelji", "Pola veka filmske animacije u Srbiji", "O animaciji", "O dokumentarnom filmu".

Dogodilo se na dan - 29. mart

1461. U najkrvavijoj bici Rata dve ruže u Engleskoj, oko 36.000 vojnika pod zastavom dinastije Jork porazilo, kod Toutona, blizu Jorka, snage od oko 40.000 vojnika dinastije Lankaster, osiguravši time engleski presto Edvardu IV.

1772. Umro švedski filozof i prirodnjak Emanuel Svedenborg, autor mističko-teozofskog učenja o prirodi. Posle njegove smrti pojavila se "Društva svedenborgista", iz kojih je nastala Crkva Novog Jerusalima.

1795. - Betoven je (24) debitovao kao pijanista u Beču.

1798. - Oformljena je Republika Švajcarska.

1809. Švedski kralj Gustav IV prisiljen da abdicira posle više poraza švedskih trupa u ratu s Danskom.

1848. Počeo trogodišnji rat Danske s Pruskom u kojem su Danci pretrpeli poraz i izgubili velik deo teritorije na jugu poluostrva Jitland.

1848. - Nijagarini vodopadi nisu proticali čitavih 30 sati - zaledili su se.

1849. Velika Britanija je na osnovu sporazuma s maharadžom od Lahorea anektirala Pendžab i pripojila ga Indiji.

1864 . Grčka je povratila suverenitet nad ostrvima u Jonskommoru, koja su bila pod kolonijalnom upravom Velike Britanije.

1866. - Održana je poslednja predstava (komad "Srpske cveti") u jednoj od prvih pozorišnih sala u Beogradu - u Velikoj pivari u Gepartovoj ulici. Ova predstava je između ostalog zapamćena i po nezgodi, jer se za vreme predstave provalio patos na pozornici i glumci su propali u podrum.

1867. Velika Britanija je od Kvebeka, Ontarija, Nove Škotske i Nju Branzvika formirala dominion Kanadu, u koji su 1878. uključene ostale britanske teritorije severne Amerike izuzev Njufaundlenda. Vestminsterskim statutom Kanada je 1931. postala nezavisna država britanskog Komonvelta, a konačne granice je dobila 1949. priključenjem Njufaundlenda.

1879. - U Moskvi je premijerno izvedena opera Čajkovskog "Evgenije Onjegin".

1886. - Hemičar i farmaceut Džon Pemberton počinje da reklamira koka-kolu (sa kokainom).

1891. Umro je francuski slikar Žorž Sera osnivač i glavni predstavnik pokreta poentilizam (divizionizam).

1894. - Profesor Poljoprivrednog fakulteta u Beogradu Mihailo Avramović osnovao je u Vranovu kod Smedereva prvu srpsku zemljoradničko-kreditnu zadrugu. Ubrzo je pokret osnivanja zadruga u Srbiji uzeo maha i 1895. stvoren je Glavni savez zemljoradničkih zadruga.

1901. U Australiji su održani prvi federalni izbori. U prvom australijskom parlamentu najviše mesta dobila je Laburistička partija.

1903. - Srpski kralj Aleksandar Obrenović zabranio je "Radničke novine", glasilo Srpske socijaldemokratske partije. Povod su bile martovske demonstracije protiv vladavine Obrenovića, a list je u junu 1903, posle ubistva kralja i njegove supruge Drage i pada dinastije Obrenović, ponovo počeo da izlazi.

1912. Engleski polarni istraživač Robert Falkon Skot umro od hladnoće i gladi pri povratku sa Južnog pola, gde je stigao 13. januara 1912, četiri sedmice posle Norvežanina Rualda Amundsena. Spasilačka ekipa našla smrznuta tela članova njegove ekspedicije nadomak jedne od stanica za snabdevaje na Antarktiku. U svom dnevniku Skot opisao agoniju svojih pratilaca.

1945. SSSR je zvanično priznao jugoslovensku vladu Josipa Broza Tita, koju su prethodno priznale Velika Britanija i SAD.

1946. Novim ustavom, Zlatna Obala, sadašnja Gana, postala je prva britanska kolonija u Africi s afričkom većinom u parlamentu, ali je na punu nezavisnost čekala još 14 godina.

1951. - Održana je 23. dodela Oskara. Najbolji film - "Sve o Iv", najbolji glumac - Džous Firer, najbolja glumica - Džudi Holidej.

1956. - U Novom Sadu su osnovane Jugoslovenske pozorišne igre "Sterijino pozorje", povodom 150 godina rođenja i stogodišnjice smrti srpskog komediografa Jovana Sterije Popovića. Otad se u tom gradu svakog maja organizuje "Sterijino pozorje", koje je znatno doprinelo unapređenju pozorišne umetnosti i razvitku domaće dramske književnosti.

1959. - Premijera filma "Neki to vole vruće". Glavne uloge - Merilin Monro i Džek Lemon.

1967. Porinuta je prva francuska nuklearna podmornica.

1972. Bolivija je proterala 119 članova sovjetske ambasade u La Pazu, optuživši Moskvu da finansira levičarske pobunjenike.

1973. - Dva meseca nakon potpisivanja mirovnog sporazuma, poslednje američke vojne trupe napustile su Južni Vijetnam. Američka osmogodišnja intervencija u Vijetnamu je okončana.

1974. - Američka bespilotna letelica "Mariner 10", lansirana u novembru 1973, postala je prva takve vrtse koja se spustila na planetu Merkur i poslala slike sa nje.

1982. - 54. dodela Oskara: najbolji film - "Chariots of Fire", najbolja glumica - Ketrin Hepbern i najbolji glumac - Henri Fonda.

1982 - Umro je nemački kompozitor Karl Orf, autor scenske kantate "Karmina Burana". Napisao je knjigu "Muziku za decu", namenjenu obrazovanju, i kreirao specijalne, jednostavne dečje instrumente koji se nazivaju Orfov instrumentarijum.

1989. - 61. dodela Oskara: najbolji film - "Rejnmen", najbolji glumac - Dastin Hofman i najbolja glumica - Džodi Foster.

1990 . Premijer Australije Bob Houk dobio je izbore, postavši prvi laburista koji je četiri puta uzastopno osvojio položaj šefa vlade.

1993. - 65. dodela Oskara: najbolji film - "Neoprošteno", najbolja glumica - Ema Tompson i najbolji glumac - Al Paćino.

1994 . Republika Hrvatska i predstavnici Srba u Hrvatskoj potpisali su sporazum o primirju i razgraničenju vojnih snaga na šest od ukupno 35 sektora na 300 kilometara dugom frontu.

1995. - Premijerna radio-emisija Hauarda Sterna u Čikagu.

1997. Bežeći pred nasiljem koje je zahvatilo zemlju tokom krvavih nemira, više od 50 izbeglica iz Albanije utopilo se kada je njihov brod potonuo nakon sudara s italijanskim ratnim brodom u južnom Jadranu, u blizini italijanske obale.

2002. U Moskvi je predstavljen projekat prvog u svetu kosmičkog aparata "S-21" koji je namenjen kosmičkom turizmu.

2002. Izraelske oklopne jedinice ušle su u Ramalu i blokirale sedište palestinskog lidera Jasera Arafata.

2003. Svetska zdravstvena organizacija je saopštila da je Karlo Urbani, lekar koji je prvi identifikovao ozbiljni akutni respiratorni sindrom (SARS) umro od iste bolesti.

2004. Na svečanoj ceremoniji u Beloj kući Severnoatlanskoj alijansi (NATO) zvanično je pristupilo sedam istočnoevropskih država: Bugarska, Estonija, Letonija, Litvanija, Rumunija, Slovačka i Slovenija, čime je broj članica NATO-a povećan na 26.

2006. Nigerijske vlasti uhapsile su bivšeg liberijskog predsednika Čarlsa Tejlora i izručile ga tribunalu za Sijera Leone, pred kojim je optužen za ratne zločine tokom građanskog rata u toj zemlji i Liberiji od 1991. do 2001. godine. On je prvi afrički lider kome će se suditi za ratne zločine pred međunarodnim sudom.

Dogodilo se na dan - 30. mart


1135 - U Kordobi u Španiji rođen je Mojsije Majmond, najznačajniji jevrejski filozof srednjeg veka i jedan od najpoznatijih lekara svoga doba. Njegova dela prevedena su na mnoge jezike i uticala su na jevrejsku filozofiju i srednjovekovnu skolastiku.

1746. - Rođen je Francisko Goja, španski slikar i graver. Najviše je slikao portrete koji se ubrajaju u najlepše u tom žanru. Radio je i kompozicije iz savremenog života i istorije, od kojih "Streljanje" obeležava novu epohu u slikarstvu. Čuveni su mu i nacrti za goblene sa motivima iz života španskog društva. Izradio je i veliki broj gravira na kojima je s neuporedivom invencijom i jezivim sarkazmom prikazao zlodela inkvizicije, strahote rata i ljudske poroke.

1814 - Britanci i njihovi saveznici u ratu protiv Napoleona Bonaparte trijumfalno su ušli u Pariz.

1842 - Američki lekar Kraford Long prvi put je upotrebio etar kao anestetik prilikom hirurške intervencije u bolnici u gradu Džeferson u Virdžiniji.

1853. - Rođen je Vinsent van Gog, holandski i francuski slikar, jedan od najoriginalnijih i najtemperamentnijih modernih evropskih slikara. Njegova dela su ekspresivna, puna prodorne snage, građena na osnovu odnosa široko postavljenih bojenih ploha uznemirene frakture koja u svom kretanju prati oblik predmeta čvrstih kontura preko teme pejzaža, portreta i mrtve prirode. Odražavaju neposredna psihička stanja u širokoj skali raspoloženja. Karakteriše ih jaka ekspresivnost i emotivnost uopšte. Početni period Van Goga vezuje za realizam, ali nakon prelaska iz Holandije u Pariz, on rasvetljava paletu boja i uklapa se u impresionistički stil. Izvršio je veliki uticaj na modernu umetnost. Najčuvenija dela: "Doktor Gaše", "Slika moje sobe", "Suncokreti", "Žitno polje pod čempresima", autoportreti... Umro je 1890. godine.

1856 - U Parizu je mirovnim ugovorom okončan Krimski rat vođen od 1853. između Rusije i Otomanskog carstva.

1858. - Patentirana je grafitna olovka sa gumicom na vrhu. Izumitelj je Hajman Lipman.

1863 - Princ Vilijam, mlađi sin danskog kralja Kristijana IX, postao je kralj Grčke pod imenom Džordž I.

1866. - Premijera "Prodane neveste" Bedžiha Smetane.

1867 - Senatu SAD podnesen je ugovor o kupovini Aljaske od Rusije. Teritorija od milion i po kvadratnih kilometara kupljena je potom za 7,2 miliona dolara, oko dva centa po jutru zemlje. Aljaska je 1912. godine zvanično proglašena za teritoriju SAD, a 1959. godine postala je 49. američka država.

1870. - Usvojen je 15. amandman na Ustav SAD-a koji je garantovao crncima pravo glasa.

1894 - Rođen je ruski konstruktor aviona Sergej Iljušin, koji je tokom tri decenije konstruisao više od 50 tipova aviona. Posebno je poznat po oklopnom jurišnom avionu "Il-2" za potrebe sovjetskog ratnog vazduhoplovstva u Drugom svetskom ratu.

1912 - Ugovorom u Fesu između Francuske i marokanskog sultana, Maroko je kao protektorat priključen francuskim kolonijalnim posedima.

1932. - Emilija Irhart je prva žena koja je sama preletela Atlantski okean.

1945 - Sovjetska armija je u Drugom svetskom ratu zauzela poljsku baltičku luku Dancig (Gdanjsk).

1950 - Umro je francuski političar i državnik Leon Blum, vođa Socijalističke stranke od osnivanja 1920, prvi socijalista premijer Francuske. Predvodio je vladu Narodnog fronta 1936-37. Posle nemačke okupacije Francuske u Drugom svetskom ratu odveden je u Nemačku, gde je bio zatvoren u logorima Buhenvald i Dahau. Po završetku rata ponovo je premijer 1946-47.

1950. - Predstavljen je fototranzistor - izumitelj je bio Mjurej Hil.

1955. - 27. dodela Oskara. Najbolji film - "On the Waterfront", najbolji glumac - Marlon Brando i najbolja glumica - Grejs Keli.

1967 - NATO je zatvorio vojne štabove u Francuskoj, nakon što je predsednik Šarl de Gol odlučio da povuče zemlju iz tog zapadnog vojnog saveza.

1972 - Velika Britanija je stavila Severnu Irsku pod direktnu britansku upravu. Suspendovan je severnoirski parlament i vlada Unionističke stranke Brajana Foknera.

1973 - Povlačenjem poslednjih američkih trupa i oslobađanjem zarobljenika formalno je završeno vojno angažovanje SAD u Vijetnamu.

1973. - S glavne železničke stanice u Beogradu ispraćena je poslednja kompozicija s lokomotivom na parnu vuču.

1979 - Iranci su na dvodnevnom referendumu ubedljivom većinom izglasali uspostavljanje Islamske republike.

1981. - Džon Hinkli Džunior pucao je na američkog predsednika Ronalda Regana i pri tom ga ranio.


1986 - Umro je američki filmski glumac Džejms Kegni, koji se proslavio ulogama u kriminalističkim filmovima, među kojima su najpoznatiji "Državni neprijatelj" i "Anđelio garava lica". Dobitnik je Oskara za film "Jenki Dudl Dandi".

1987 - Slika Van Goga "Suncokreti" prodata je na aukciji u Londonu za 24,75 miliona funti (39,7 miliona dolara).

1987. - 59. dodela Oskara. Najbolji film - "Vod" ("Platoon"), najbolji glumac - Pol Njumen i najbolja glumica - Marli Metlin.

1992. - 64. dodela Oskara. Najbolji film - "Kad jaganjci utihnu", najbolji glumac -Entoni Hopkins i najbolja glumica - Džodi Foster.

1999. - Treći napad NATO-a na čačansku fabriku "Sloboda". Šteta je procenjena na najmanje 300 miliona dolara.

2000 - Novinari, izdavači i organizacije za očuvanje slobode medija iz celog sveta pokrenuli su u Briselu kampanju za odbranu nezavisnih medija i novinara u Srbiji koji su se našli na udaru režima predsednika SR Jugoslavije Slobodana Miloševića.

2000 - Umro je bivši austrijski predsednik Rudolf Kirhšleger. Za predsednika Austrije biran je dva puta između 1974. i 1986. i bio je prvi austrijski predsednik koji nije bio član nijedne političke partije.

2002 - Umrla je britanska kraljica majka Elizabeta.

2003 - U američkoj državi Njujork zabranjeno je pušenje u restoranima i barovima.

2004 - Umro je legendarni saradnik britanske radio televizije BBC Alister Kuk koji je, u svojoj čuvenoj emisiji "Pisma iz Amerike", skoro šest decenija izveštavao o kulturnim i političkim zbivanjima u SAD.

2009 - Umro je francuski kompozitor Moris Žar slavan po muzici u filmovima "Lorens od Arabije", "Doktor Živago", "Put u Indiju" što mu je donelo i Oskara za filmsku muziku. Komponovao je muziku za više od 150 filmova za čuvene reditelje kao što su Alfred Hičkok, Džon Hjuston, Lukino Viskonti, Dejvid Lin i Piter Vir.