Prag


Zovu ga grad sto tornjeva. Sagrađen je na sedam brda, preseca ga reka Vltava i podeljen je na stari i novi deo. Stari deo grada čini lavirint aleja, ulica od kaldrme i prolaza koji vode do starogradskog trga. Zaljubljeni parovi najviše vole Karlov most, ali ne treba propustiti ni Hradčan sa Praškim dvorcem, Katedralu svetog Vida, Vačlavske namesti, kuću Franca Kafke, astronomski sat i Zlatnu ulicu.



Prag obiluje ugostiteljskim objektima, pa treba znati da je jedna porcija kolenice u restoranu dovoljna za dve osobe, da je pivo u pivnicama često jeftinije od sokova i nekih kiselih voda, da se posluženje na stolovima poput pereca ili pistaća naplaćuje, ali i da konobari uz račun stavljaju i svoj bakšiš koji nije obavezan da se plati. Karta za gradski prevoz kupuje se prema vremenu koje ćete provesti u prevozu, i to najmanje za 20 minuta. Ukoliko vas neko od Pražana pozove u goste, treba da znate za običaj izuvanja ispred ulaznih vrata jer ovde smatraju da s prljavim cipelama ostavljenim ispred praga u kuću ulazite čistog srca.


Prag (češ. Praha, nem. Prag) je glavni i najveći grad Češke. Nalazi se na reci Vltavi, i ima oko 1,2 miliona stanovnika.

Prag spada u najočuvanije velike gradove Evrope, pa je danas njegovo prostano istorijsko jezgro pod zaštitom UNESKOa. Grad je zbog svog bogatstva poznat i pod nadimkom "Zlatni Prag".


Položaj grada

Grad Prag se nalazi u „srcu“ Evrope, podjednako udaljen od svih njenih granica. On je, takođe, u centralnom delu istorijske zemlje Bohemske, koja čini 2/3 današnje Češke Republike (zapadni i središnji deo). Od Brna, drugog po veličini grada u državi, Prag je udaljen 210 km severozapadno. Najbliži glavni gradovi su Beč (320 km), Bratislava (330 km) i Berlin (350 km).
Pogled sa Hradščana na Malu stranu i Stari grad u pozadini
Praški grad iznad Vltave je jedan od najpoznatijih prizora iz cele Češke Republike.

Prag je smešten u središnjem delu Srednječeškog pobrđa. Grad se obrazovao na nizu devet brda oko okuke reke Vltave - Letna, Vitkov, Opiš, Vetrov, Skalka, Emauzi, Višehrad, Karlov i Petrin. Nadmorska visina grada je od 170 do 400 metara, s tim što se gradsko jezgro nalazi na oko 200 metara.

Veći deo grada leži u dolini reke Vltave, dok je ostatak u dolinama 9 malih pritoka. S leve strane u reku se u gradu uliva 5 potoka, a sa desne 4. Reka Vltava spada u simbole grada i sam pojam Praga se teško može odvojiti od nje. Deo reke Vltave kroz Prag dugačak je 30 kilometara, a srednja dubina na ovom potezu je 2,75 m (najdublja 10,5 m). Влтава у Прагу прави велику окуку и обилази девет острва. Она се улива у реку Лабу 25 километара северно од града.




Историја

Праг је основан у IX veku po dolasku Slovena u Češku, tačnije 880. godine osnivanjem Praškog grada. Ubrzo je grad postao sedište njenih kraljeva iz loze Pšemislovića, od kojih će neki dostići carski položaj u izbornom Svetom rimskom carstvu. Na taj način, Prag je u nekim periodima bio prestonica celog carstva.

Grad je dostigao svoj vrhunac u vreme vladavine Karla IV, koji je izgradio Karlov most, Katedralu Svetog Vida, prvu gotičku katedralu u Centralnoj Evropi, u aprilu 1348. godine osnovao je Karlov univerzitet, jedan od prvih univerziteta severno od Alpa, i proširio grad ka istoku i jugu. Dana 3. aprila 1347. godine, potpisao je dekret o najvećem srednjovekovnom urbanističkom poduhvatu u Evropi, koji će promeniti demografsku sliku Praga. Odlučio je da ujedini razna naselja i stvori „Novi grad“. Ovaj grad je nastao na okuci reke Vltave, zaštićen tvrđavama Starog grada, sa geometrijski projektovanim ulicama. Godine 1355. godine, Prag je postao prestonica Carstva. Poslednje godine vladavine Karla IV, 1378. godine, Prag je imao 40.000 stanovnika i bio jedan od najvećih gradova tadašnje Evrope.

Od 1419. do 1434. godine je trajala Husitska revolucija, pod vođstvom Jana Husa, kada su se Česi, uglavnom seljaci i sitna buržoazija, borili za svoja politička prava. Osim Husa, revolucionare je predvodio i Jan Žižka, koji je takođe postao nacionalni junak.

Od 1526. Prag je bio sedište Habzburške dinastije, međutim Česi su se borili protiv vladajuće dinastije i posle prve ozbiljnije revolucije, 1547. godine i poraza ustanika, građani Praga su izgubili dotadašnja politička prava. Zahvaljujući Imperatoru Rudolfu II (1576-1612.), koji je bio ljubitelj umetnosti, kulturni život u Pragu je nastavio da se razvija. Posle neuspeha najveće antihabzburške revolucije, 1620. godine u bici na Beloj gori, Prag je izgubio političke povlastice, a idejne vođe naroda su bile prinuđene da napuste zemlju usled kontra-reformacije Katoličke crkve. Prag je tada potpuno prestao da bude prestonica carstva, međutim posle Tridesetogodišnjeg rata nastavljena je obnova praških građevina u karakterističnom stilu “praškog baroka”.

Česi su se potpuno vratili rimokatoličkoj veri 1648. godine. Za vreme Sedmogodišnjeg rata, Prusija je zauzela Prag 1757. godine, a Imperator Josif II je 1784. godine spojio četiri dela grada (Stari grad, Novi grad, Mala Strana i Hradčani) u jednu celinu - prestoni grad Prag, koji je postao središte privrednog razvoja i nacionalnog preporoda Češke. Ovaj proces je dostigao vrhunac 1848. godine posle oslobođenja države, a praćen je stvaranjem Nacionalnog pozorišta (1881-1883.), osnivanjem Češkog univerziteta (1882.) i Češke akademije nauka i umetnosti (1890.) i izgradnjom Nacionalnog muzeja (1890.).

Prag je 28. oktobra 1918. godine postao glavni grad novostvorene Čehoslovačke, koja je nastala po raspadu Austrougarske. Četiri godine kasnije, 1. januara 1922., Prag je okupio 37 gradskih celina, čime je stvoren savremeni metropolis, koji je 1938. godine godine imao blizu milion stanovnika. Hitlerove trupe su okupirale grad 15. marta 1939. godine, a antifašistička borba je trajala više od šest godina. Obeležili su je zatvaranje češkog univerziteta 17. novembra 1939. godine i ubistvo “protektora” Rajnhard Hajdriha 27. maja 1942. godine. Vrhunac oslobodilačkih borbi je bio od 5-9. maja 1945. godine

Vekovima Prag je bio multietnički grad, sa češkim, nemačkim i jevrejskim stanovništvom. Posle nemačke okupacije u Drugom svetskom ratu (1939.) g., velika većina jevreja je nestala u holokaustu. Građani kojima je nemački jezik bio maternji, a koji su predstavljali većinu do 19. veka, proterani su posle rata.

Posle izbora 1946. godine i Februarskih događanja 1948. godine, na vlast je došla Komunistička partija Čehoslovačke. Posle uspostavljanja programa “Put ka socijalizmu”, došlo je do intenzivnog privrednog razvoja, u Pragu je izgrađeno 150 hiljada stanova, metro (jedan od najboljih na svetu prema veličini grada), mostovi i infrastruktura. Međutim, grad je ipak počeo zaostajati za ostalim evropskim metropolama. Pet članica Varšavskog pakta su okupirale Prag 1968. godine u znak odmazde zbog započetih političkih i kulturnih reformi češke vlade. U periodu normalizacije, od 1969-1989., došlo je do zaostajanja u privrednom razvoju i stagnacije u svim sferama života. Jedini uspešan proces u ovom periodu je rekonstrukcija starog, istorijskog jezgra Praga, čime je stvorena jedinstvena urbana celina sa više od dve hiljade istorijski značajnih građevina i spomenika. Tako je Prag postao jedan od najznačajnijih kulturnih središta Evrope.

Značajan istorijski obrt koji je doneo nadu u bolju budućnost Praga je bila “plišana revolucija”, koja je počela 17. novembra 1989. godine demonstracijama na Vaclavskim namjestima i dovela do slobodnih parlamentarnih i lokalnih izbora u leto i jesen 1990. godine. Posle razdvajanja Čehoslovačke, 1. januara 1993. godine Prag je postao glavni grad Češke republike, koja od tada doživljava intenzivan ekonomski razvoj.

Kao kulturno i privredno središte Češke, Prag je privlačio mnoge čuvene umetnike i naučnike, kao: Jana Husa, Franca Kafku, Bohumila Hrabala, Volfganga Amadeusa Mocarta, Antonjina Dvoržaka, Vaclava Havela, Alberta Ajnštajna.