Tema: Prijedor

PRIJEDOR Istorija

[Samo registrovani clanovi mogu videti ovaj sadrzaj. ][Samo registrovani clanovi mogu videti ovaj sadrzaj. ]

Mada je Prijedor varoško naselje novijeg doba, njegova bliža okolina bila je naseljena još u davna vremena praistorije, kraj same rijeke Sane. Na širim prostorima opštine evidentirana su nalazišta rimskih i srednjevjekovnih naselja.

U okolini Ljubije pronađeni su brojni spomenici iz rimskog doba koji svjedoče o naseobinama iz tih vremena i proizvodnjom gvožđa, kao i podaci da se gvozdena ruda sa prijedorskih kopova, pretopljena u topionicama, koristila za kovanje oružja rimskih legionara.

Prijedor se, prvi put u dokumentima, pominje krajem 17. vijeka, u pismima grofa Adama Baćanija za vrijeme tzv. Bečkog rata (1683-1699). Vjeruje se da je ime dobio od riječi “pridor” ili “prodor”. Prema narodnom predanju , Sana je nekada tekla nešto južnije, ispod samih brda, tokom vremena promijenila je tok, “pridrijela” ili “prodrla” u polje nešto sjevernije i taj teren nazvan je Pridor ili Prodor.

Veoma brzo Prijedor je postao značajan trgovačko-zanatski centar zahvaljujući rimskim putevima i plovnosti rijeke Sane kao i prvoj željezničkoj pruzi izgrađenoj 1873. godine. Epidemije kuge i kolere nisu zaobišle ni naš grad, kao ni veliki požar (1882. godine.) u kojem je grad gotovo potpuno izgorio, pa su austro-ugarske vlasti 1901. godine donijele prvi urbanistički plan po kojem je Prijedor izgrađen kao savremeno naselje.

Narodne bune, ustanci i stradanja stanovnika Potkozarja sastavni su dio novije istorije.

PRIJEDOR DANAS

[Samo registrovani clanovi mogu videti ovaj sadrzaj. ][Samo registrovani clanovi mogu videti ovaj sadrzaj. ]

odručje opštine Prijedor: obuhvata površinu od 834 km2. Opština Prijedor je smještena između planine Kozare ,na sjeveru, i Majdanskih planina, na jugu. Planina Kozara pregrađuje prijedorsku kotlinu od posavske doline i dna panonskog bazena. Glavni opštinski centar je grad Prijedor koji se nalazi u središtu prostora opštine. Rijeka Sana je glavna hidrografska arterija koja do Prijedora teče u pravcu sjevera da bi promjenila smjer toka u pravcu zapada sve do ušća u rijeku Unu.

Nadmorska visina : 145 metara. Kozara , dinarska planina duga 75 km s najvišim vrhovima Lisina 978 m i Rudine 920 m. Centralni dio Kozare je 1967.godine proglašen Nacionalnim parkom sa površinom od 3.494, 51ha

Vodene površine: 2.058,14 ha (uz ribnjak i vještačka jezera).Osnovno hidrografsko obilježje teritorije opštine je vodotok Sane sa njenim pritokama : Gomjenica, Puharska, Miloševica, Svetinja, Ciganuša, LJubijska rijeka i njihove pritoke.
Prirodna bogatstva Planina Kozara Kozara, dinarska planina duga 75 km, s najvišim vrhovima Lisina 978 m i Rudine 920 m, uglavnom obrasla šumom, svojevrsna je vazdušna banja koja pruža sve pogodnosti za bavljanje različitih vrsta sportova.
Na ovom području izviru kristalno bistre rijeke i potoci puni potočne pastrmke. Područje Kozare i podkozarja ima i velike prirodne, kulturne, rekreativne i mnogo druge vrijednosti .
Složenost djelovanja ekoloških faktora na ovom prostoru omugućili su i veliku biološku raznovrsnost, kako biljnog tako i životinjskog svijeta. Počev od higrofilnih šuma, bijele vrbe i šuma crne jove preko šuma hrasta kitnjaka, šuma bukve i kserotermnih zajednica termofilnih lišćara (bijeli grab, medunac, crni jasen, crni grab), do šuma bukve i jele koje Kozari daju osnovno obilježje.
Osim toga na Kozari se nalazi krajnja jugoistočna granica areala šuma pitomog kestena, ugrožene srednjoevropske vrste. Na prostoru Kozare se nalazi preko 30 ugroženih i rijetkih biljnih vrsta od koje su najpoznatije: tisa, božur, đurđevak, bijela mrtva kopriva i dr. Dio bogatsva flore Kozare predstavljaju brojne ljekovite biljke poput: hajdučke trave, majčine dušice, valerijana, kantariona, kičice, preslice i druge.
Grupi korisnih biljaka treba dodati jestivo samoniklo bilje, aromatične i začinske biljke, kao i mnoge šumske voćke poput divlje kruške, divlje jabuke, divlje trešnje, trnjine, drenjaka i drugih. Takođe, na Kozari se može naći veliki broj vrsta gljiva poput blagve, vrganja, sunčice, lisičarke, pečurke, krasnice i mnogi drugi.
Kozara je bogata i životinjskim svjetom kao što su sisari, ptice, insekti, vodozemci i gmizavci, a od divljači najčešće se sreću srna, zec i lisica.
Riječni tokovi nisu zagađeni. Na području Kozare nalaze se izvori rijeka: Mlječanice, Crne rijeke, Vrbaške, Moštanice, Starenice- Kozaračke rijeke , te mnogobrojnih potoka. Rijeka Sana
Sana izvire kod Medne u opštini Ribnik, a ulijeva se u Unu kod Novog Grad. Svojim tokom, koji iznosi 138 km povezuje opštine Ribnik, Ključ, Sanski Most, Prijedor i Novi Grad. Postoji legenda o tome kako su rimski legionari, poslije bitke, zacijeljivali rane prilikom prelaska kroz rijeku Sanu i vjeruje se da je ime nastalo od latinske riječi “sanus” koja znači zdravlje.
U prošlosti za grad Prijedor je bila još od većeg značaja jer je na njoj bio razvijen i plovni saobraćaj. Prijedorska trgovačka flota je početkom XIX vijeka u posjedu imala 70-tak plovila nosivosti do 20 tona.U gornjem toku Sane od ribljih vrsta zastupljene su pastrmka, klen i mladica, a u srednjem i donjem toku šaran, som, plotica, mren i smuđ.
Vodostaj za Sanu se neprekidno mjeri od 1905. godine. Prema nepotpunim podacima, za razdoblje od 1946. do 1965. godine, najniži vodostaj izmeren je 1950. godine i iznosio je + 34 cm s protokom od 480 m3/sec, a najviši 1955. godine, sa visinom od + 480 cm i protokom od 696,50 m3/sec. Kritična kota vode za Prijedor je + 430 cm.Rijeka Gomjenica, desna pritoka Sane, samo dijelom donjeg toka prolazi kroz Prijedor. Ona ima lepezast sliv zbog čega dolazi do veće koncentracije količine vode, što rezultira naglim nadolaskom velikih voda.Rijeka Puharska se odlikuje buičnim karakterom, nikad ne presušuje. U donjem dijelu je regulisana i odvedena u kanal otvorene kanalizacije

Putna mreža: magistralni putevi- 70km, regionalni 36 km, lokalni putevi 93 km.