Tema: Leskovac

LESKOVAC

Leskovac se nalazi u srcu prostrane i plodne leskovačke kotline (dugačke 50,
a široke 45 -{km}-), na maloj reci Veternici, u podnožju brda Hisar (341 -{m}-),
u centralnom delu leskovačke kotline.

Sredinom opštine prolazi reka Južna Morava, najveće pritoke i najznačajniji
vodotoci su: Veternica, Jablanica, Vučjanka, Pusta Reka, Rupska reka. Leskovac
je okružen i sa tri veštačka jezera Brestovačko, Barje (akumulacija za
vodosnabdevanje grada) i Vlasinsko jezero.


[Samo registrovani clanovi mogu videti ovaj sadrzaj. ]


U 144 naselja i samom gradu leskovačke opštine, prema poslednjim podacima,
živi 162.000 stanovnika. Po broju naselja, leskovačka opština je najrazuđenija
u Srbiji. Na svakom kilometru kvadratnom živi 158 stanovnika. Posle Niša, grad
Leskovac u kome živi 78.030 stanovnika prema popisu iz 2002. godine, najveći je
na jugu Srbije. Godišnja prosečna temperatura je 11,3 stepena C.

Leskovac leži na nadmorskoj visini od 228 metara, smešten sa još 300 naselja
u plodnoj kotlini koja obuhvata 2250 -{km˛}-, koja je bila ogranak nekadašnjeg
Panonskog mora. Oko kotline su planine Radan (1409 -{m}-),Goljak planina i
Pasjača na zapadu, Kukavica i Čemernik (1638 -{m}-) na jugu i Babička gora
(1098 -{m}-), Seličevica (903-{m}-) i Suva planina na istoku. Na severu se graniči
sa niškom kotlinom a na jugu preko Grdeličke klisure sa vranjsko-bujanovačkom kotlinom.

Poreklo imena

Po legendi se smatra da se ispod brda u blizini sadašnjeg grada nalazilo jezero, ali je
došlo do njegovog sušenja i tu je iznikla biljka leska (lešnik). Po njoj je i naselje
dobilo ime Leskovac i to pre više od 600 godina, ali je u vreme turske vladavine nadenuto
u Hisar od istoimene turske reči koja znači tvrđava.

Istorija

Najstariji tragovi života u ovom kraju potiču iz oko 6.200 godine p. n. e. Ovaj kraj su
nastanjivali i živeli Dardanci, Tribali, Avari, Kelti, Rimljani, Vizantinci, a od VI i
VII veka ga naseljavaju Sloveni. Iz tih vremena pronađeni su arheološki ostaci na
Hisaru iznad Leskovca, na lokalitetu Gradac kod Zlokućana, u Maloj Kopašnici, u dolini
Slatinske reke, na potezu Kale kod Grdelice itd. Na 30 -{km}- od Leskovca nalazi se
veliko arheološko nalazište iz VI veka Caričin Grad, a vredni pronalasci i ostaci se
čuvaju u leskovačkom gradskom muzeju. Na 15 km južno od Leskovca,u blizini Vučja,
nalazi se višeslojni arheološki lokalitet Skobaljić Grad.

Naučnici tvrde da se istorija ovoga kraja može sigurnije pratiti od XII veka n. e.
kada je srpski župan Stefan Nemanja od vizantijskog cara Manojla I Komnina dobio na
poklon Dubočicu (kako je vekovima nazivana ova oblast) i zavetovao mu „Tebi budi u
potomstvu tvojemu po tebi“, tako je Dubočica ušla u sastav Raške države kao samostalna
oblast. Najstariji zapisani pomen Leskovca potiče iz XIV veka i tada se ovo mesto
opisuje kao veliko selo. Iz vremena cara Dušana i neposredno posle toga pojedina
sela u Dubočici pa i sam Leskovac bili su darivani manastirima: car Stefan Dušan,
je 1348. godine dao na poklon manastiru Hilandaru selo Leskovac.


[Samo registrovani clanovi mogu videti ovaj sadrzaj. ]


Tokom 1374. godine Dubočica je ušla u sastav oblasti kojom je upravljao srpski knez
Lazar, a 1412. turski sultan Musa ostavio je pustoš u ovom kraju. 1454. godine vojvoda
Nikola Skobaljić sa vojskom iz Dubočice do nogu je potukao tursku vojsku koja je krenula
u pohod na Novo Brdo, nekoliko meseci kasnije na vodi Trepanji kod Kisline, turska
vojska koju je lično predvodio sultan Mehmed II, porazila je ustanike a zarobljenog
vojvodu Skobaljića nabila na kolac. Od tog 16. novembra 1454. pa sve do 11. decembra
1877. Leskovac je bio pod turskom vlašću

Krajem XVIII veka, Leskovac je već centar velikog Leskovačkog pašaluka koji je obuhvatao
celu teritoriju bivšeg sandžaka Aladži - Hisar (Kruševac) i Paraćin. Francuski geograf
Ami Bue, 1837. godine piše da Leskovac ima 3000 kuća: 2400 hrišćanskih, 500 turskih,
30 ciganskih i 10 jevrejskih, ukupno 15.000 stanovnika.

U vreme Prvog srpskog ustanka u Leskovcu je pogubljen knez Stojan, to je uticalo da se
veliki broj Leskovčana pridruži Karađorđevim ustanicima, na čelu ustanika iz leskovačkog
kraja bio je Stojanov sin Momir Stojanović, vojvoda Ilija Petrović-Strelja, Nikola
Mandrda, Sava Dedobarski, Cvetko Vranovački, Petar DŽida i dr. Ustanak u leskovačkom
kraju je ugušen, a leskovački Ševsudin Abdi-paša je u Leskovcu pogubio tri stotine a u
okolini nekoliko hiljada ustanika.


[Samo registrovani clanovi mogu videti ovaj sadrzaj. ]


Godine 1841. na prostoru niške, leskovačke, pirotske i vranjske nahije izbija Milojeva
i Srndakova buna (niška buna, leskovačka buna) sa ciljem da se oslobodi jugoistočni deo
Srbije. Ustanak je bio slabo organizovan i brzo je bio slomljen što je dovelo do osvete
i progona.

U vreme vladavine Turaka ovo mesto je bilo sedište nahije po imenu Dubočica. Oslobađanje
od Turaka,Leskovac je dočekao kao jedan od najvećih zanatskih i trgovačkih centara u
Srbiji. Sredinom 19. veka, beleži se da je Leskovac imao trinaest fabrika tekstila,
pa je zato kasnije i dobio nadimak „Mali Mančester“(vidi Leskovac- razvoj industrije)
koje se danas jako retko koristi.

Leskovac do izbijanja Drugog svetskog rata dostiže svoj zenit u privrednom razvoju i
prema podacima iz 1938. godine sa 18.000 stanovnika ima moćnu tekstilnu industriju
(vunena industrija u Leskovcu sa Vučjem i Grdelicom predstavljala 40% ukupne jugoslovenske
tekstilne industrije), sa razvojem zanatstva i industrije jača i bankarstvo tako je u
Leskovcu delovalo nekoliko bankarskih zavoda. Industrijalizacija i razvoj uslovili su
i pionirske poduhvate, kao što je izgradnja hidroelektrane na reci Vučjanka - HE Vučje,
1903. godine (druga hidrocentrala u Srbiji).

Leskovac je 6. septembra 1944. bio meta savezničkog bombardovanja i tom prilikom
je preživeo velika razaranja. Nakon oslobođenja 1944., Leskovac polako počinje da
stagnira u svakom pogledu. Zbog dugogodišnje pogubne politike u posleratnom periodu,
Leskovac danas je izgubio rejting naprednog industrijskog grada.