Moskva



Moskva je jedan od nekoliko, po mnogim kriterijumima, najvažnijih gradova sveta.
Prestonica je carske i moderne Rusije. Ona je veliki naučni, kulturni, politčki , privredni i turistički centar jednog dela sveta (malo je reći Rusije), riznica kulture koja čuva blago i drevno nasleđe u veličanstvenim zdanjima čuvenog Kremlja i pod zlatnim i šarenim kupolama za nju karakterističnih pravoslavnih svetinja.

Znamenitosti Moskve
Zbog veličine grada, prosečnom turisti je teško da obiđe sve što je interesantno i vredno divljenja. Stoga, neophodno je da organizujete svoje vreme na način da obiđete određene znamenitosti (koliko vam to vreme dopušta) ali i da osetite jedinstven i očaravajući duh grada koji ćete najlakše „namirisati“ u ulicama Stari Arbat, Novi Arbat i Tverskaja gde morate da popijete kafu čak i ako nemate tu svakodnevnu naviku. Iako, možda, ne razumete ruski, ne propustite da odete na neku pozorišnu ili baletsku predstavu, ako imate prilike, pa i u sam Boljšoj teatar.

Pored Kremlja i Crvenog trga u samom centru Moskve je trgovački kraj, Kitaj gorod. U njemu se nalazi nekoliko crkvica u ruskom stilu iz XVII i XVIII veka koje su izvanredno uklopljene u moskovsku arhitekturu. U Moskvi se, između ostalog, nalazi i Nikoljgrad kao i Novodevičij manastir iz XVI veka.

Kremlj

Kremlj (u prevodu tvrđava) je srce i jezgro Moskve iz koga se razvio čitav megapolis. U feudalnom dobu bio je opasan zidovima sa kulama. U Kremlju su se nalazili knežev dvor, saborna crkva i kuće plemstva. Njegove kule i zvonici su svedoci mnogih značajnih događaja ruske istorije. Sastoji se od dvadeset kula, mahom iz 15. veka, a najlepša i najveća se zove Spaska (visoka je 71m). Spaska (Spaskaja) kula je izgrađena u XIV veku, a obnovljena je u XV i XVI veku. Prepoznatljiva je po velikom časovniku čiji prečnik iznosi šest metara. Skazaljka koja pokazuje minute premašuje duž od tri metra.

Unutar ovih monumentalnih zidina nalazi se centar moći Rusije, sam vrh državnog aparata i palata predsednika Ruske federacije (predsednička palata) zbog čijeg nesmetanog rada su turističke posete Kremlju ograničene i svedene na svega tri dana nedeljno. Kremlj je jedinstvena lavra i riznica u kojoj se nalaze predivne saborne crkve i drugi sakralni objekti kao i dvorci i muzeji.

Tu je i čuvena Oružana palata u kojoj se čuva retka kolekcija starog oružja kao i niz eksponata od zlata, srebra i dijamanata, carska odeća kao i primerci zlatnih carskih kočija i opreme za konje. Moskovski Kremlj važi za jedno od nekoliko najvećih utvrđenja u svetu i nalazi se pod zaštitom UNESCO-a. Najstarija građevina u Kremlju je Granitna palata, sagrađena za vreme Ivana III, 1491. godine, koja je bila središnja dvorana namenjena za prijem moskovskih careva. Na nju je nadovezana palata kraljevske porodice iz XVI veka, Palata Terem, koja je obnovljena u XVII veku. Obe su spojene sa Velikom palatom koja je izgrađena po zahtevu Nikole I – 1838. godine i koja je danas najveća građevina u moskovskom Kremlju, sa blistajućim balskim dvoranama koje danas služe za prijeme, sa ceremonijalnim crvenim hodnicima i privatnim prostorijama nekadašnjih careva, kao i donji sprat Crkve Lazarevog uskrsnuća iz 1393. godine, koja je najstarija građevina u Moskvi.

Saborni trg je središte Kremlja, njega okružuje šest građevina, uključujući i tri hrama. Uspenska saborna crkva (posvećena Bogorodici), dovršena 1479. godine kao glavna moskovska crkva gde su krunusani svi ruski carevi. Njeno masivno pročelje iznad koga stoji pet zlatnih kupola dizajnirao je italijanski arhitekta Aristotele Fioravanti. U njoj su sahranjeni mnogi važni ruski mitropoliti i patrijarsi.

Blagoveštanska saborna crkva iz 1489. godine imala je izvorno tri pozlaćene kupole kojima je dodato još šest u XVI veku. Crkva „Polaganje riza“ podignuta je 1486. godine, takođe, kao kapela ruskih mitropolita i patrijarha. Veliku umetničku vrednost u njoj ima ikonostas, rad grupe ruskih živopisaca sa Nazarijem Istominim na čelu. Arhangelska saborna crkva je najkasnije podignuta, najmlađa je od tri saborne, građena u periodu od 1505-1509. godine pod nadzorom italijanskog arhitekte Alevisa, na nekadašnjem mestu stare crkvice istog imena.

Crveni trg

Nadomak Kremlja, uz njegov istočni zid, nalazi se čuveni Crveni trg (Красная площадь), jedan od najvećih trgova na svetu. Kako se glavne moskovske ulice slivaju upravo ovamo, Crveni trg se često smatra središnjim moskovskim trgom i srcem cele Rusije. Glavna znamenitost i simbol ovog trga, pa i čitave Moskve, (možda i cele Rusije) je hram Sv. Vasilija Blaženog, prepoznatljiv po svojih jedanaest visokih tornjeva krunisanih raznobojnim kupolama u formi glavice crnog luka.

Na mestu današnjeg Crvenog trga, nekada su se nalazile drvene građevine koje su srušene 1493. godine na zahtev cara Ivana III. Car je doneo tu odluku zbog učestalih požara koji bi se u trenu proširili na svu ostalu drvenu građu. Novootvoreni prostor postepeno se razvio u glavnu moskovsku tržnicu. Kasnije se koristio za razne javne svečanosti i proklamacije, a s vremena na vreme poslužio je i kao mesto krunisanja ruskih careva. Trg se postepeno izgrađivao i dobio današnji izgled. Zanimljivo je da ime Crveni trg nije izvedeno prema boji ploča kojim je popločan. Nije izvedeno ni od crvene boje koja asocira na komunizam. Naime, u ruskom jeziku pridev красный ima dva značenja. Prvo, glavno značenje je crveni, a drugo arhaično značenje je krasan, lep baš kao i u srpskom jeziku. Pridev красная (u arhaičnom značenju) isprva se odnosio na crkvu Svetog Vasilija Blaženog, a naknadno se prenelo i na obližnji trg, negde u 17.veku.

Tokom sovjetske ere, Crveni trg je zadržao svoj značaj i tako postao glavni trg nove sovjetske države. Uz to što je postao službena mesto sovjetske vlade, postao je i poznat po vojnim paradama. Kako bi se napravilo mesta za teška vojna vozila koja nisu mogla da uđu na trg, komunisti su odlučili da sruše Kazanjsku katedralu i Iversku kapelu s vratima uskrsnuća (oba srušena zdanja su ponovo izgrađena tokom devedesetih). Razmatrana je čak i mogućnost rušenja crkve Svetog Vasilija Blaženog. Crveni trg je mesto mnogih državnih parada i ceremonija.

Osim hrama Sv. Vasilija Blaženog tu se nalaze i ostale monumentalne i prepoznatljive građevine kao što su Kazanska katedrala, robna kuća GUM, Lenjinov mauzolej i Državni istorijski muzej. Na ovom trgu se nalazi i spomenik velikom ruskom vojskovođi generalu Žukovu, a nedaleko od hrama Sv. Vasilija se nalazi bronzani spomenik Kuzmi Minjinu i Dmitriju Požarskom koji su pomogli u oslobađanju Moskve od Poljaka 1612.godine. Površina Crvenog trga iznosi neverovatnih 90.350 metara kvadratnih (dugdačak je 695 metara, a širok 130 metara).

Hram Sv. Vasilija Blaženog

Ovaj hram (Собор Василия Блаженного) je sagradio ruski car Ivan IV. Vasiljevič Grozni za vreme svoje okrutne vladavine (1561. godine) kao sećanje na osvajanje Kazanskog kanata. Prema legendi, Grozni (takav kakvo mu je i ime) je, po završetku izgradnje, naredio da neimaru Postniku Jakovljevu koji ju je načinio iskopaju oči, kako više nikad i nigde u svetu ne bi izgradio ništa tako lepo. Prepoznatljiv po svojim šarenim kupolama nalik na lilihipe i slatkiše, ovaj hram se sastoji se od više manjih, međusobno povezanih kapela okupljenih oko jedne centralne


Prvobitna ideja je bila da se izgrade gusto zbijene kapele, svaka posvećena jednom svecu na čiji je dan car dobio bitku ali, sve je ipak objedinjeno u jednu veliku crkvu. Središnja, glavna kapela, omeđena je sa četiri osmougaone kapele na glavnoj osi i sa još četri – dvema četvorougaonim i dema nepravilnog oblika – na dijagonalama. Osnova crkve je u formi krsta. Centralni i najviši toranj glavne kapele, interesantno, ima najmanju kuplu koja pritom nije ni šarena dok su ostali, niži tornjevi zakićeni zaista impresivnim i maštovitim kupolama u formi lukovice (Rusi su počeli koristiti ovaj oblik kupole u 12. veku, umesto klasičnih vizantijskih (plitkih) kupola, jer su ove bolje podnosile težinu snega koji je veoma čest problem na severu).

Car Fjodor Ivanovič je 1588. god. dodaojoš jednu (desetu) kapelu na istočnoj strani iznad groba Vasilija Blaženog, ruskog sveca po kome je crkva od tada nazvana i po svojoj funkciji preobražena u Sabornu crkvu. Prvobitno je ova crkva bila posvećena vaznesenju presvete Bogorodice i bila je zavetna crkva. U 16. veku hram je imao dva naziva: prvi je Hram Pokrova na rovu kod Frolovske kapije. Malo ko zna da u 16. veku nije bilo Crvenog trga, on je bio trgovački i nazivao se „Požar“. Spaska kula Kremaljskih zidina je do 70-ih godina 17. veka bila Frolovska, a duž Kremaljskih zidina se pružao rov.

Kazanjski hram (ili Kazanjska katedrala)

Kazanjski Hram se nalazi u severozapadnom uglu Crvenog trga. Prvobitno je sagrađen 1630. godine u čast oslobođenja Moskve od poljsko-litvanske agresije, a podigao ga je princ Dimitrije Požarski.

Pošto je ovaj hram izgoreo u požaru 1632. godine, car je naredio da se obnovi u kamenu. Josif Staljin je 1936. godine naredio njegovo rušenje. Ponovo je izgrađen devedesetih godina. Ime hrama dolazi od najvažnije ruske ikone – Bogorodice Kazanjske koju Rusi slave u znak pobede nad agresorima sa istoka. Reprodukcije ove ikone se nalaze i u hramovima u St. Peterburgu i Kazanju.


Robna kuća GUM
GUM je najveća robna kuća u Moskvi i, svakako, najekskluzivnija obzirom da se nalazi u najstrožem centru grada, u tzv. „nultoj tački“ tj. Crvenom trgu. Štaviše, GUM (ГУМ, Главный универсальный магазин) je, zvanično, jedna od dve najpoznatije robne kuće u svetu, a rival mu je Londonski Harrods Department store.GUM je remek delo slavnog moskovskog arhitekte Vladimira Šuhova i Aleksandra Pomerancjeva koji je izgrađen 1890. godine. Sadrži neverovatnih 1200 prodavnica, koje obiluju svetski poznatim brendovima. Centralni balkon na spratu je svojevremeno koristio Staljin za obraćanje masi, koja je satima strpljivo stajala na trgu i na minus 40 stepeni slušala govore vožda.

Lenjinov mauzolej
Lenjinov mauzolej se nalazi na Crvenom trgu, uz same zidine Kremlja. U njemu se nalazi Sala žalosti u kojoj se nalazi kristalni sarkofag u kome je izloženo Lenjinovo balsamovano telo. Pored sarkofaga se prolazi u potpunoj tišini. Na svaki pokušaj priče, čak i šapata ili gestikulacije, posetilac biva upozoren da prekine i ubrza korak. Nikakvo zadržavanje, ni detaljnije razgledanje u prolazu, nije dozvoljeno.

Nakon raspada SSSR-a pojavile su se mnoge inicijative za zatvaranje ili uklanjanje ovog mauzoleja te da se vođa Oktobarske revolucije konačno sahrani. U svakom slučaju, ovo mesto i pojava su izvor mnogih sporenja i kontroverzi u ruskom društvu. U Slovenskoj kulturi i tradiciji ovakav način „sahranjivanja“ nije uobičajen, ma o kakvoj partiji ili režimu da se radi, već je blizak Egipćanima (balsamovanje) i mesopotamcima (forma mauzoleja). U svakom slučaju, ovo jedinstveno mesto u svetu treba posetiti pre nego što nestane

Hram Hrista spasitelja
Sa zapadne strane Kremlja se nalazi najveći pravoslavni hram na svetu, Hram Hrista Spasitelja (Храм Христа Спасителя). Izgrađen je 1883. godine prema projektu arhitekte Konstantina Tona. Gradili su ga istaknuti neimari i umetnici iz cele Rusije 44 godine, u čast pobede nad Napoleonom.
Naime, kada je poslednji Napoleonov vojnik 1812. napustio teritoriju Carstva, Aleksandar Prvi je odmah napisao ukaz o gradnji hrama u zahvalnost Bogu. Kako se dan ruske pobede poklopio sa Božićem, hram je posvećen rođenju Božijem te tako ime i nosi. Hram Hrista Spasitelja je za vreme carske Rusije bio glavna moskovska crkva – nazivan glavna katedrala. Srušen je 1931. godine po naredbi komunističkih vlasti.

Na tom mestu je tad izgrađen sportski centar sa bazenima. Ponovna izgradnja je započeta 1990. godine i trajala je 10 godina prema crtežima i starim fotografijama. Sadašnje zdanje hrama je osveštano 19. avgusta 2000. godine za vreme Borisa Jeljcina pod rukovodstvom Zuraba Ceretelija (prvobitno Alekseja Denisova). Kontroverze su izazvale male promene u odnosu na original, kupole više nisu pozlaćene već su izrađene od titanijum nitrida, reljefi su urađeni od bronze umesto mermera, fasada je urađena od mermera umesto kamena, a medaljoni su urađeni od polimera.


Pozorišta Moskve
Moskva broji preko 30 velikih pozorišta i koncertnih dvorana, Operu i Balet, na čijim predstavama godišnje prisustvuje preko 15 miliona gledalaca. Pozorišna sezona se, praktično, nikada ne prekida. Najčuveniji je svakako Boljšoj teatar, a među slavnima se nalaze i pozorišta Stanislavski, Variete, Dubrovka i Dečiji muzički teatar. Među koncertnim dvoranama čuvena je dvorana Čajkovski, Muzički konzervatorijum i dvorana Zgrade trgovačkog saveza.

Boljšoj teatar
Boljšoj teatar (u prevodu Veliko pozorište) je jedno od najprestižnijih pozorišta u svetu, a čuveno je i po baletu i operi. Današnje zdanje datira iz 1824. godine, a tokom renoviranja koje je trajalo od 2005. do 2011. godine potršeno je oko 680 miliona američkih dolara. Zgradi je vraćen izgled pre sovjetskih intervencija, povraćena je akustika sale i dupliran je raspoloživ prostor podzemnom dogradnjom. Smatra se da je to drugo, po veličini, pozorište u Evropi ,a veća i čivenija je jedino Milanska skala.

Današnja zgrada je izgrađena 1824.godine na mestu na kome se ranije nalazilo pozorište Petrovka, koje je izgorelo u požaru 1805.godine. Izgradio ga je arhitekta Andrej Mihailov, koji je u blizini sagradio i tzv. Mali teatar 1824. godine. U to vreme sva ruska pozorišta su bila pod carskim vlasništvom. Moskva i Sankt Peterburg su imali po dva teatra, jedan namenjen za operu i balet (oni su bili poznati kao „Boljšoj“ teatar i jedan za dramske predstave (tragedije i komedije). Kako su opera i balet smatrani otmenijim nego drama, operske kuće su nazvane „Veliki Teatar“ („Boljšoj“ je ruska reč koja znači „veliki“ ), a dramski teatar su nazvali „Mali teatar“. Originalni naziv Boljšog teatra bio je Carski Boljšoj teatar Moskve, dok je Sent Petersburški Boljšoj teatar (uništen 1886.godine), bio nazvan Carski Boljšoj kameni teatar.

Moskovski metro
Moskovski metro predstavlja deo savremene kulture Rusije. Jedan je od najstarijih u Evropi i, svakako, najlepši i najraskošniji. Neke od njegovih stanica predstavljaju prave muzeje i umetničke galerije. Najčuvenije od njih su: Majakovskaja, Kijevska, Prospekt mira, Novoslobodskaja, Komsomolskaja…

Zidovi su im oslikani mozaicima, vitražima, ukrašeni raskošnim visećim lusterima i skulpturama. Metro sistem ima ukupno 305,7 km pruge, 173 stanice, a na dnevnom nivou, na 12 linija, preveze preko devet miliona putnika (svetski rekorder i po ovom kriterijumu). Mreža metro stanica je izuzetno gusta. Prosečna razdaljina između stanica je 1,8 km. Najkraća je 585 m između stanice Aleksandrovski Sad i stanice Arbatskaja, a najduža je 3,5 km. Velika razdaljina ima uticaj i na visoku prosečnu brzinu od 42 km/h.

Ono što svakako može zadiviti posetioce moskovskog metroa jeste besprekorna čistoća popločanih podova, stvorena navikom Moskovljana da ne bacaju smeće po istim. Na mestima kontrolne upotrebe metroa gotovo u potpunosti su zaposlene žene, a po starom ruskom običaju, one čiji je radni vek završen, te im ova skraćena radna obaveza predstavlja dodatni prihod uz zasluženu penziju. Takozvanog „švercovanja“ nema, to ne priliči Moskovljanima, a i nije preporučljivo, jer metroom vladaju stroga pravila i sankcije koje sprovodi „Metropolitenska policija“. Jedino što je jeftino u Moskvi je karta za metro koja košta oko 30 rubalja za jedan ulazak u metro, a možete se voziti neograničeni broj stanica.


Muzeji Moskve
Kada smo kod muzeja, obiđite Vojni muzej, Ostankino palatu, Paleontološki muzej, Puškinov muzej, Rusku državnu biblioteku kao i jedan od najlepših, Ruski državni muzej. Mnogi od ovih muzeja su pod zaštitom UNESCO-a, kao i mnoge druge građevine.



Puškinov muzej
Puškinov muzej likovnih umetnosti (Музей изобразительных искусств им А.С. Пушкина) je najveći muzej evropske umetnosti u Moskvi, nalazi se u ulici Volkhonka, preko puta Hrama Hrista Spasitelja. U ovom muzeju su uglavnom izložena dela umetnika zapadne evrope kao što su Pikaso, Šagal ili Mane. Zgrada muzeja, koja podseća na dvorac, delo je arhitekte Vladimira Šukova. Gradnja je započeta 1898. i trajala je sve do 1912. godine. Muzej ima dva sprata koji su prelepo ukrašeni. Na prvom se naleze dela antike, kao i gipsane figure iz Egipta. Na drugom spratu su slike, grafike, skulpture iz srednjeg veka, stare Grčke i Rima, kao i dela najpoznatih umetnika na svetu u broju od oko 750 hiljada primeraka. Pored ovoga muzej ima i nekoliko sala u kojima se održavaju koncerti i izložbe. Postoji i deo koji je namenjen deci.

Gorki park
Park Gorki je prirodna oaza i mesto za zabavu Moskovljana i njihovih gostiju. Nešto nalik londonskom Hajd parku. Nakon temeljne obnove dobio je evropski izgled, a vikendom kroz njega prođe preko 30.000 ljudi. Može se reći da je ovaj park omiljeno mesto okupljanja Moskovljana u koje se dolazi u potrazi za rekreacijom i odmorom od užurbanog tempa i stalnih gužvi na ulicama, a sve češće u parku se organizuju festivali i koncerti. Prostire se na oko tri kilometra uz reku Moskvu, a Moskovljani ga zovu i Park kulture, jer je davne 1928. godine, kad je otvoren, nosio to ime. Pozicioniran je uz obalu reke Moskve i ispunjen je dugim stazama za šetnju, kafeima i jezercetom. Tokom zime je popularna destinacija za klizanje na ledu, a ovde se održava i takmičenje u pravljenju skulptura od leda.


Izvor:Rusija.info