Tema: Josif Marinkovic - Biografija

Josif Marinkovic - Biografija

Josif Marinković (1851—1931)
Josif Marinković, kompozitor (Vranjevo, 11. X 1851 — Beograd, 13. V 1931.). Muziku uči ozbiljnije na učiteljskoj čkoli u Somboru, kod nastavnika Blažeka i čini prve kompozitorske pokušaje. Završava orguljsku školu u Pragu kod Z. Skuherskog (1881) i usavršava se u Beču gde sluša predavanja E. Hanslika (1886.). Bio je horovođa Beogradskoh pevačkog društva (1881—1886), akademskog pevačkog društva Obilić (1881—1886), nastavnik muzike u Bogosloviji, učiteljskoj školi i II muškoj gimnaziji u Beogradu (1881—1924).

Marinković je izraziti predstavnik muzičkog romantizma. Pocinjuci stvaralacku delatnost u doba najviseg uspona ideologije i estetike omladinskog pokreta i najveceg procvata romanticarske poezije, u doba nacionalnog bujanja, cije je geslo bilo "Pesmom srcu, srcem rodu", Marinkovic je kroz svoju originalnu i nadahnutu muziku izrazio s jedne strane polet i patetiku patriotske poezije, a s druge strane prefinjene i osecajne stimunge romanticarske lirike. on je bio muzicki bard tadasnjih generacija nosenih nacionalno-oslobodilackim idealima i pesnik koji je muzicki izrazavao svoja najintimnija osecanja.

Marinkovic je u prvom redu melodicar. Kod njega je melodija glavni nosilac muzickog izraza. Njegova melodijska invencija, koja nekad nosi uticaje narodne melodike ili sadrzi orijentalne elemente, crpe svoje zivotne sokove iz bogatih rezervi njegove kreativne licnosti. Njegova meldika sledi tacnu dikciju srpskog jezika. On je osecao akcent jezika, umeo u svojim kompozicijama da ostvari idealno poklapanje jezickog i muzickog akcenta i da istakne zvucnu lepotu i izrazajnu snagu srpskog jezika.

Ako se izuzme kontrapunktski radjeni hor iz Sudaja polifoni detalji njegove crkvene muzike (imitacije, fugata, nedovrseni kanonski pokusaji), Marinkovic je komponovao pretezno u homofonom, harmonskom stavu. U prvom periodu njegova stvaralastva njegovi su harmonski spojevi bili vise digmatski nego psiholoski. Kasnije, u horovima sa klavirskom pratnjom i solo-pesmama, modulira u udaljene tonalitete, upotrebljavlja redja harmonska predznacenja, iskoristava hromatiku i postaje najznacajniji harmonicar u starijoj generaciji srpskih kompozitora.

Marinkovic nije doduse komponovao velike muzicke forme, vec se zadrzavao na klasicnoj trodelnoj formi i njenim prosirenim varijantama, ali je osecao muzicki oblik, pa je umeo da postavi kontraste, da ostvari gradaciju, da izgradi arhitektoniku celine. Klavirska pratnja njegovih horova i solo-pesama donosi harmonsku podrsku melodije, potencira zvucnu arhitektoniku horskog stava, podvlaci dramske momente, uvodi u osnovi stimung kompozicije, opisuje programske detalje. Po fakturi stava, bogatog figuracijama, ona podseca na F. Mendelssohna i — pre M. Milojevica, tvorca modernog klavirskog stila najbolje je pisani stariji klavirski stav u Srbiji.

Od horskih kompozicija jedanaest njegovih Kola znace prototip Mokranjcevih Rukoveti. Ta su Kola, medjutim, radjena u obliku potpurija, na bazi narodnih melodija koje nisu uvek karakteristicne i ukusno probrane; u njima nema ni sadrzajne povezanosti i celine oblika pa nemaju znacaj Mokranjcevih Rukoveti.

Muski horovi, inspirisani rodoljubivom romanticarskom poezijom, narocito vatreni, krepko deklamovani i dramski Narodni zbor i nacionalna marseljeza Haj, slavno je mreti, zauzimaju narocito mesto u stvaranju Marinkovica i njegova su najpopularnija dela.

U zbirci horova sa klavirskom pratnjom (redakcija K. Manojlovica) isticu se lirska i naivna Zadovoljna reka, potresni hor roblja Pod lancima, religiozna Molitva, dramaticna balada Jadna majka, kompozicija Na veliki petak 1868 i Potocara, sa karakteristicnim muzicko-programskim deskripcijama teksta.

Marinkovicev doprinos crkvenoj muzici predstavljaju, pored ostalih, Liturgija (redakcija K. Manojlovic), radjena delimicno originalno, delimicno na bazi stilizovanog narodnog crkvenog motiva, sa primetnim uticajem ruskog recitativnog stila i P. I. Cajkovskog, zatim Pomen i Opelo (u a-molu) za muski hor u kome je koriscen motiv sestog crkvenog glasa. skica Jedinorodnij sine, za muski hor i orgulje, predstavlja prvi pokusaj spoja vokalne i instrumentalne muzike u okviru pravoslavnog crkvenog rituala.

Muzikom za Sudjaje, romanticni dramolet ljubinka Petrovica, Marinkovic je dao svoj prilog onoj kod nas jako razvijenoj vrsti komada sa pevanjem, koja znaci direktni uvod za pojavu nacionalne opere, dok su zbirci Pesama za glas i klavir (redakcija M. Milojevic) dosle do izraza karakteristike prefinjenog muzickog liricara. uz stilizovane sevdalinke, ljubavne pesme, obojene orijentalnim koloritom, i harmonizacije narodnih pesama za glas i klavir, njegove solo-pesme predstavljaju najlepse primere muzicke lirike naseg romantizma.

Marinkovic je preziveo Prvi svetski rat, doziveo posleratno obrtanje vrednosti, osetio talas modernizma; pred njegovim ocima lomila su se koplja u borbi izmedju mladih i starih; bio je svedok najekstremnijih modernistickih pokusaja ali je ostao iznad realnog zivota — u svojim romanticarskim snovima - kao poslednji glasnik i glavni predstavnik muzike znacajnog i interesantnog ali proslog vremena.

B. D.
Muzička enciklopedija

*

Dani Josifa Marinkovića "Obzorja na Tisi" su tradicionalna muzička manifestacija, posvećena imenu i delu istaknutog kompozitora romantizma Josifa Marinkovića. Održavaju se svake godine u Novom Bečeju u trajanju od tri dana, predstavljajuci nove solo pesme jugoslovenskih kompozitora.

Centralni deo tradicionalnih "Obzorja na Tisi", pripada takmičenju mladih vokalnih umetnika. Koncipirano bijenalno, naizmenično s pozivnim konkursom domaćim kompozitorima za savremenu solo-pesmu, ovo takmičenje, osmišljeno na osoben način, izaziva značajnu pažnju naših talentovanih pevača, uglavnom studenata muzike, izrastavši tako u uglednu manifestaciju u dvanaestogodišnjoj istoriji festivala. [Autor teksta nepoznat]

JOSIF MARINKOVIĆ — STVARALAŠTVO


Kompozitor i horovođa, najizrazitiji predstavnik srpskog nacionalnog romantizma, istaknuti kompozitor solo-pesama.

Dela: rodoljubivi horovi, Narodni zbor, Junački poklič, horovi na narodne teme, Kola, horovi uz pratnju klavira, Potočara, Na Veliki petak, Zadovoljna reka; solo-pesme Čežnja, Kaži mi, kaži, Stojanke; crkvene kompozicije itd.


DELA

INSTRUMENTALNA:
Simf. poema Molitva; interludium za ork. Za v. i kl.: Fantazija; Nocturno; Dve igre.Za kl.: Zvucna davorija; 4 marsa; Svatovac; fuga; 4 preludiuma; sonatina (4-r). — Scenska muzika za Sudaje Lj. Petrovica (uvertira, preludium, dve igre, svita i horske numere), 1894.




CRKVENA:


Literatura:

Iz Muzičke enciklopedije


Muzička dela Josifa Marinkovića pripadaju vrhunskim dometima srpskog romantizma 19. veka. Ona otkrivaju razne strane njegove ličnosti — vedru, osunčanu u solo pesmama i patriotsku, gdekad i tragičnu u horovima. Stilske okvire koje je prihvatio u mladosti, zadržao je tokom celog života, ali ih je uvek nadograđivao, naročito u harmonskom pogledu. Njegove prve kompozicije su nastale u periodu "uspona ideologije...omladinskog pokreta" i "procvata romantičarske patriotske poezije", "ali i prefinjenih i osećajnih štimunga romantičarske lirike".

Sa jasnim, određenim idejama u odnosu na nacionalno opredeljenje u muzici, zagovarao je da se prilikom korišćenja narodnih melodija ne bi smeo izmeniti njen karakter, ali bi se moglo štošta dodati ili oduzeti, uz upotrebu prirodne harmonije i izbegavanja harmonske presićenosti.

Karakteristična je razlika između ranih i zrelih dela Josifa Marinkovića: pošao je od još nedovoljno uoblične forme, ne uvek precizne deklamacije teksta i pretežno školskih harmonskih obrta, ali je sazrevajući, obratio "... naročitu pažnju korektnoj deklamaciji teksta", oblikujući "izrazitu, pevnu melodijsku liniju poduprtu probranom harmonijom u okvirima klasične tradicije". Najznačajniji harmoničar u starijoj generaciji srpskih kompozitora. Osećao je muzički oblik, znao je da postavi kontraste, ostvari gradacije i dostigne punu zvučnost.

Kola su nastala pod uticajem narodnog melosa. Ovi rodoljubivi, borbeni horovi po tekstovima srpskih pesnika, marševskog, poletnog karaktera, ubrajaju se u Marinkovićeve najbrojnije, najpopularnije kompozicije. Horovi uz klavirsku pratnju i vokalna lirika, bez direktnog nacionalnog uticaja, ali sa aluzijama na muziku našeg tla, otkrili su kompozitorovu lirsku, meditativnu prirodu, ali i snagu da izrazi dramatične uzlete. Od ranih osamdesetih godina 19. veka pokazao je interesovanje i za crkvenu muziku.

Izvor;riznicasrpska.net

JOSIF MARINKOVIĆ


ŽIVOT

Rođen je 11. oktobra 1851. godine, u selu Vranjevu, kod Novog Bečeja, a umro, 13. maja 1931. u Beogradu gde je boravio celog života, u širem istorijskom rasponu od osamdeset godina, prošlog veka.

Posle osnovne škole u rodnom mestu nastavio je dalje školovanje u Novom Sadu i Velikoj Kikindi, a 1870. upisao se u učiteljsku školu u Somboru. Kako je već u domaćem krugu imao podstreka za muziku jer su roditelji bili muzikalni, u učiteljskoj školi ozbiljnuje uči muziku kod nastavnika Dragutina Blažeka i čini prve kompozitorske pokušaje.

Završava orguljsku školu u Pragu (1881) i usavršava se u Beču, gde sluša predavanja Eduarda Hanslika1 (1886). Bio je horovođa Beogradskog pevačkog društva (1881—1886), akademskog pevačkog društva Obilić (1889—1900), nastavnnk muzike u Bogoslovnji, učiteljskoj školi i II muškoj gimnaziji u Beogradu (1891—1924).

Marinković je u prvom redu melodičar, a melodija glavni nosilac muzičkog izraza. Počinjući stvaračku delatnost u doba procvata romantičarske poezije i nacionalnog buđenja, kroz svoju nadahnutu muziku izrazio je polet i patetiku patriotske poezije. On je bio muzički bard tadašnjih generacija nošenih naconalno-oslobodilačkim idealima.

Među tadašnjim njegovim horskim kompozicij ama izdvaj a se "Narodni zbor" — "Hej, trubaču s bujne Drine, de zatrubi zbor!"

To je bila u svoje vreme najpopularnija Marinkovićeva kompozicija — postoji u tri verzije, za muški i dve za mešoviti hor. Pesmu je napisao Vladislav Kaćanski, pesnik romantičarsk epohe, bio je profesor i niacionalno-politički radnik, II dela.2


STILZACIJA FOLKLORA

U vokalnoj muzici J. Marinkovića obrada narodnih melodija obuhvata svih XI "KOLA", koja se dele u dve glavne grupe. U prvu grupu spadaju I, II, IV, VI, VII, VIII, X i XI, kolo, drugu grupu čine III. kolo br.1 i br.2, V kolo i br.1 i 2, i II kolo. Ova kola građena su na odlomke iz pesama "Đački rastanak" od Branka Radičevića", koja se po formi najviše približavaju tipu ronda.3 Pomenućemo i "Bugarske narodne pesme,"od kojih je J. Marinković zapisao i obradio sedam pesama slično kao u kolima, i preko njih je otkrio "duhovnu srodnost nas i Bugara"4. Kola su po obliku inače: "spletovi","smeše", "venci" narodnih melodija.

Takav tip accapella horskih kompozicija počeo je Mariiković pisati 1881. i nazvao ih Kolima. Njih je jedanaest na broju, za mešoviti i muški hor, služio se pretežno vojvođanskim narodnim melodijama (osim VII kola, koje se zasniva na makedonskim motivima).


DUHOVNA MUZIKA

U zaostaavštini J. Marinkovića našao je posle njegove smrti Kosta Manojlović Božanstvenu liturgiju sv. Jovaia Zlatoustog.

Prvi put ju je izvelo Učiteljsko pevačko društvo "Marinković" maja 1935. godine. U ovom delu on obrađuje narodne napeve Jednorodni sine Jelici vo Hrista, Krestu tvojemu, Dostojno i pravedno, Pričasten, i dr.)... Najznačajniji stav liturgije je "Otče naš"!

Pomen (Opelo) delo koje je trebalo da bude posvećeno uspomeni Svetozra Miletića (Svjati bože, je polifono, Vječnaja pamnjat, VI glas u kontrapunktskom razvoju). I ovo delo posthumno je redigovao Kosta Manojlović.

I. Solo pesme (uz klavir)

Svoje prve pesme Marinković je napisao pri kraju studija u Pragu. Pretpostavlja se da je to bila pesma: Ala je lep ovaj svet, poznati Zmajevi stihovi iz njegovih Đulića.

Navodimo uvod, četiri od ukupno 22 takta, koliko ima njen minijaturni trodelan oblik.

U grupi solo peeama sa izrazito folklornim koloritom orijentalnog tipa:

"Šano dušo, otvori mi vrata" od Dragutina Ilića, koja je ušla u narod, Marinković je pesmu u izvrsnom folklornom maniru komponovao u tzv. "balkanskom molu", kako inače zvuče sevdalinke.

Vrsta kompozicija koju Marinković prvi uvodi u srpsku muziku i sa naročitim uspehom neguje jesu horovi uz pratnju klavira. Kompozicija Potočara predstavlja delo blisko Marinkovićevoj romantičarskoj osećajnosti u kompoziciono-tehničkoj virtuoznuoj deskripciji, koju on postiže kako sredstvima klavira tako i hora. Izvestan naturalizam koji se graniči s onomatopejom, koji dočarava klepetanje vodenica na potoku. I drugi primer koji u sličnoj prirodnoj atmosferi donosi cvrkutanje ptica.

Pored horova s klavirom, najznačajnija oblast njegovog stvaralaštva jesu solo pesme za glas i klavir. (Primere, vidi gore).

Prvi put se Marinković okušao u kompozicij i za violinu i klavir sa Fantazijom (1883. godine). Dosta dobro violinski pisana, kompozicija je građena u slobodnoj formi : Andandte, Allergo, Allergo molto.

U laganim odsecima preovlađuje deklamatorska, strasna, orijentalno obeležena "sevdalijskog" tipa melodika, a u brzim odsecima se mešaju romantičarska patetika i elementi narodne igre.

Najznačajnija Marinkovićeva klavirska kompozicija Sonatina u četiri ruke iz 1884. godine — prvo delo tog naslova u srpskoj literaturi. Napisana je u jednom stavu, ali ne u formi sonate već ronda. Mirna, pastoralna tema u A-duru određuje ljupku, svetlu atmosferu ove neprentenciozne kompozicije.

Jedini Marinkovićev pokušaj na polju scenske umetnosti je muzika pisana za komad Ljubinka Petrovića Suđaje (1894.). Veoma slaba književna vrednost komada učinila je da se to delo nije održalo na repertoaru.

Iako je samo jedno od svojih vokalno-instrumentalnih dela nazvao kantatom polifono rađenu i romantičarski patetičnu Kantatu Dositeju Obradoviću, najzad mnogi njegovi horovi s klavirom u suštini predstavljaju kantate, po unutrašnjem intenzitetu i samim dimenzijama tih kompozicja.


APSTRAKT

Josif Marinković, čije životno delo iznosi preko 190 mada uglavnom kraćih opusa, bio je do kraja života neumoran u izgrađivanju sopstvenog stvaralačkog lika. O tome svedoče ne samo mnogobrojne verzije pojedinih kompozicija nego i stalno obogaćivanje soistvenih izražajnih sredstava (iako uvek u okviru romantičarskog stila, naročito u harmonijskom pogledu). Ne dostižući Mokranjca u oblasti transpozicije folklora, Marinković je iznad njega u delima origanalne inspiracije, u harmonijskom pogledu.

Pored horova s klavirom, najznačajnija oblast njegovog stvaranjajesu pesme za glas i klavir, po kojima je on osnivač pravog romantičarskog Lieda u srpskoj muzici. Posebno se ističu pesme originalne invencije na stihove savremenih pesnika, Jovanovića Zmaja, Grčića Milenka, Vojislava Ilića. U pogledu forme one su najčešće strofične, ali i prokomponovane, i njihova klavirska pratnja nije samo prosta harmonijska podrška pevane melodije nego je sastavni veoma razrađen deo poetskog i psihološkog tumačenja teksta, pijanistički vrlo dobro pisan. U solo — pesmama, kao, uostalom i u većini horskih kompozicija Marinković se naročito ističe pravilnom deklamacijom teksta, iako je deonica glasa pretežno melodijska, ređe izrazito rečitativna.

Kao što se u istorij i zapadno — evropske muzike provlači stalna paralela između Baha i Hendla, tako se i u srpskoj istoriografiji uvek nametalo poređenje između Marinkovića i Mokranjca. Među njima ima paralelizama: oni su savremenici po životu, oni su uporedo radili na izgrađivanju muzičke kulture u Beogradu, oni su prva dva kompozitora realnijih muzičkih vrednosti i solidne muzičke spreme i predstavljaju prvi odlučniji korak u domenu prave umetničke muzike. No oni su istovremeno i divergentni: dok Mokranjčev značaj leži upravo u umetničkoj obradi narodnih melodija, dotle se Marinkovićev zasniva na kompozicijama originalne invencije, a ne na obradi folklora.

Od horskih kompozicija jedanaest Marinkovićevih Kola, znače prototip Mokranjčevih Rukoveti. Kola su, međutim, rađena u obliku potpurija, na bazi narodnih melodija, koje nisu uvek karakteristične i ukusno probrane; u njima nema ni sadržajne povezanosti i celine oblika, pa nemaju značaj Mokranjčevih Rukoveti.


EPILOG

Za života Marinković dobija mnoge počasti, između ostalog da je 1907. godine izabran za dopisnog člana Srpske kraljevske akademije, kao treći muzičar po redu.5


BIBLIOGRAFIJA MUZIČKIH DELA JOSIFA MARINKOVIĆA

Dela Vokalna: Kantata Dositeju Obradoviću, 1911. (orkestracija Obradovića) Za hor i klavir: Zdovoljna reka; Molitva; Jadna majka; Na veliki petak (orkestracija M. Živkovića) Pod lancima; Potočara; Srpska pesma; Novo kolo i Ratni pohod. Horovi a capella: Proletnja zora; Narodni zbor; Orao i golubica; Apoteza Vuku; Povratak; K o l a (I—XI); Slavija; Pesmom da ti kažem; Pesmom srcu; Pojmo pesme; Radnička pesma; Pozdrav pevačima i dr. Omladinski i dečiji horovi: dueti; kvartet.

Za glas i klavir (komponovano 1889—1931): Ala je lep; Od kako sunce sija; Potok žubori; Gde si dušo; Oj meseče; Pod prozorom; Kaži mi, kaži; Čežnja; Stojanke; Šano dušo; Iz grada u grad; Uspavanka; Rastamak; Grm; Molitva; Ne bi jarkog sunca; Ded i unuk i dr. (mnoge kompozicije, istog imena postoje u različitim verzijama i za raznovrsne sastave). Crkvena dela: 2 liturgije; Pomen; Carju nebesni; Angel vopijušči; Oče naš (6 verzija) Heruvimska pesma; Skaži mi; Opelo; i dr. — Autobiografija. godišnjak SKA, 1906


Literatura:

U radu o Josifu Marinkoviću koristili smo knjige dvoje naših eminentnih muzičkih pisaca: istoriografa i profesora Stane Đurić - Klajn i akademika Vlastimira Peričića, kompozitora i muzikologa (Vlastimir Peričić, Josif Marnnković, monografija. — život i delo, Beograd 1967. i Stana Đurić - Klajn, Historijski razvoj muzičke kulture u Jugoslaviji, Školska knjiga, Zagreb, 1962. Josif Marinković.

Drugi muzički pisci: Miloje Milojević, Josif Marinković, Muzičke studije i članci, II deo, Beograd, 1933; Kosta Manojlović J. Marinković, Zvuk, 1935, 7. Branko Dragutinović Ličnost i delo Josifa Marinkovića; Dvadeseti vek, 1938, 3. M. Milojević Josif Marinković i njegovo tumačenje pesme Jovana Grčića Milenka "Zadovoljna reka", Prilozi za književnost, istoriju i folklor, 1938, 1—2. Petar Bingulac o Josifu Marinkoviću, Godišnjak muzeja grada Beograda, 1954.

Izvor;riznicasrpska.net